Jarzębiak czyli nalewka z jarzębiny. Przepis, właściwości i zastosowanie

Jarzębina, a właściwie jarząb zwyczajny, może mieć postać wysokiego krzewu lub drzewa o liściach złożonych z 9-15 skrętoległych, piłkowanych, nieparzystopierzastych listków. Od końca sierpnia na krzewie pojawiają się pomarańczowo-czerwone owoce, które stanowią wspaniałą ozdobę ogrodu oraz materiał na przetwory. Owoce jarzębiny najlepiej zbierać po pierwszych przymrozkach.

Jarzębina zawiera dwa razy więcej witaminy A niż marchewka. Ponadto ma też witaminy: PP, K, C, E i B3.  Warto jeść przetwory z owoców jarzębu ze względu na magnez, potas i miedź. Ponadto w jarzębinie można znaleźć sorbitol i garbniki. Zawarte w czerwonych owocach antyoksydanty mogą zapobiegać między innymi miażdżycy, nadciśnieniu tętniczemu, reumatoidalnemu zapaleniu stawów czy chorobom neurologicznym: alzheimerowi i parkinsonowi. Jarzębina jest też pomocna przy budowaniu naturalnej odporności organizmu oraz kłopotach z układem trawiennym. Owoce tego popularnego w Polsce krzewu były składnikiem wielu mieszanek Ojca Czesława Andrzeja Klimuszko.

Wśród przetworów z jarzębu zwyczajnego na uwagę zasługują sok, syrop, dżem z jarzębiny oraz różnorodne nalewki.

Rada: Nigdy nie jedz owoców jarzębiny na surowo, zawierają one kwas parasorbowy, który w dużych ilościach może być trujący, powodować wymioty i biegunkę. Kwas ulega rozkładowi pod wpływem wysokiej i niskiej temperatury. Zatem suszone, mrożone, gotowane czy zalane wrzątkiem owoce są jadalne. 

Nalewka z jarzębiny od pokoleń stosowana jest w przypadku problemów z układem trawiennym. Pita z umiarem może poprawiać perystaltykę jelit, pomagać przy chorobach pęcherzyka żółciowego i nieżycie żołądka. Jarzębiak podawany jest na zaparcia, wzdęcia i biegunki. Właściwości moczopędne sprawiają, że bywa też wykorzystywany u osób dorosłych chorych na kamicę nerkową oraz infekcje dróg moczowych. Nalewka z jarzębin jest podawana dla wzmocnienia odporności.

Idealna dla osób dbających o linię i tych, którym cukier szkodzi — nalewka z jarzębiny. Wytrawna jarzębinówka powstanie z kilograma owoców i 45 proc. wódki. Jarzębinę należy zebrać po pierwszych przymrozkach i lekko podpiec w piekarniku w temperaturze około 40-50 stopni Celsjusza. Owoce wsypać do szklanego naczynia i zalać wódką, tak by płyn przykrył jarzębinę. Zakręcić i postawić na dwa tygodnie w ciepłym, słonecznym miejscu. Następnie przecedzić jarzębinówkę przez bibułkę filtracyjną bądź gazę i przelać do butelek. Po miesiącu leżakowania powstanie domowa nalewka z jarzębiny. Wytrawna jarzębinówka to napitek ceniony przez koneserów, dla wielu jednak zbyt cierpki. Tym, którzy preferują słodsze alkohole, posmakuje nalewka z jarzębiny na spirytusie.

Rada: Osoby, które chcą przyrządzić nalewkę przed pierwszymi mrozami, mogą zerwać świeże owoce i włożyć je do zamrażarki na 48 godzin. 

Jarzębinówkę na spirytusie przygotowuje się z ¾ litra przemrożonych owoców. Dobrze jest je nieco przesuszyć w niezbyt wysokiej temperaturze w piekarniku. Dzięki temu jarzębina nabierze słodszego smaku. Następnie należy przełożyć owoce do gąsiora lub innego szklanego naczynia i zalać litrem spirytusu. Naczynie zamknąć i odstawić na pół roku. Po tym czasie należy rozpuścić 40 dekagramów cukru w ½ litrze wody. Syrop wlać do nalewki i wymieszać. Przelać do butelek, szczelnie zamknąć i odstawić na trzy miesiące. Po tym czasie nalewka z jarzębiny na spirytusie jest gotowa do spożycia.

Aromatyczny jarzębiak mazurski powstanie z garści przemrożonych owoców jarzębiny, stołowej łyżki suszonych owoców tarniny, sześciu suszonych śliwek, trzech fig, trzech daktyli i stołowej łyżki rodzynek. Potrzebne będą też trzy szklanki wody, ½ litra spirytusu, ½ szklanki cukru, szklanka brandy i tyle samo wódki 45 proc.

Przygotowanie:

1. Wszystkie bakalie drobno posiekać. 
2. W dwóch szklankach wody rozpuścić ½ szklanki cukru. 
3. Syrop cukrowy wymieszać z ½ litra spirytusu, szklanką brandy i taką samą ilością wódki. 
4. Bakalie, owoce jarzębiny, tarniny i śliwy wsypać do gąsiorka lub innego szklanego pojemnika i zalać mieszanką alkoholi. Szczelnie zamknąć i odstawić w ciepłe, zacienione miejsce na miesiąc. 
5. Raz w tygodniu wstrząsnąć naczyniem. 
6. Po upływie 30 dni zlać nalewkę z jarzębiny. Przepis nakazuje przefiltrować ją przez bibułkę, ale można wykorzystać do tego celu również gazę. 
7. Owoce ponownie wsypać do gąsiorka i zalać szklanką przegotowanej, ciepłej wody. Odstawić na 24 godziny. 
8. Po upływie doby wywar przefiltrować i połączyć z jarzębinówką. 
9. Rozlać do butelek, szczelnie zamknąć i postawić w ciemnym miejscu na pół roku. Po tym czasie jarzębiak mazurski jest gotowy!