Orzech twardy do zgryzienia

Niewielka ilość orzechów pokrywa dzienne zapotrzebowanie w nienasycone kwasy tłuszczowe korzystnie wpływające na układ krwionośny. Ponadto ich spożywanie zapobiega atakom serca i zmniejsza stężenie złego cholesterolu. Orzechy obniżają także poziom cukru we krwi. Działają pobudzająco na pracę mózgu a także zmniejszają stany depresyjne. Wykorzystuje się je w terapii przeciw miażdżycy i nowotworom. Są bogatym źródłem witamin A, C, E i z grupy B oraz wapnia, potasu, magnezu i fosforu. Są szczególnie cenne w dietach osób pracujących umysłowo, przemęczonych i osłabionych.

Jest wiele powodów dla których warto sięgać po ten smakołyk, mają jednak orzechy jedną wadę - są wysokokaloryczne, dla przykładu: 100 g orzechów włoskich dostarcza ok. 670 kcal, ze względu na dużą zawartość tłuszczu.

Co to jest orzech?

Najprościej rzecz ujmując orzech to suchy owoc, pokryty twardą łupiną. Do tej grupy zaliczamy orzechy laskowe oraz jadalne kasztany. Zwyczajowo przyjęło się nazywać orzechami także różnego rodzaju owoce otoczone łupinką, które jednak nimi nie są - orzeszki ziemne, orzechy włoskie, kokosowe i migdały. Te pierwsze klasyfikowane są bowiem, jako rośliny strączkowe, natomiast pozostałe to pestkowce.

W świecie orzechów

Zajadamy się kilkoma rodzajami tych owoców, traktujemy je zarówno jako przekąski, jak i składniki potraw i wypieków. Różnią się wielkością, kształtem i smakiem, ale wszystkie są smaczne, zdrowe i znajdują zwolenników.

Orzechy laskowe - są owocem leszczyny występującej w Europie i Azji Mniejszej. Leszczyna należy do najstarszych drzew uprawianych przez człowieka. Najsmaczniejsze orzechy rodzi odmiana europejska.

Orzechy włoskie - "włoskie" są tylko z nazwy,ich ojczyzną jest starożytna Persja. W dawnych czasach cenione były ze względu na walory smakowe, ale i stosowano je, jako lekarstwo. Orzechy włoskie są cennym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych - NNKT, odpowiedzialnych za wiele funkcji tkanek i narządów m.in. zapobiegają zakrzepom krwi i nadciśnieniu, zwiększają ukrwienie serca. Tłuszcze zawarte w orzechach włoskich mają też zdolność obniżania poziomu metabolitów, powstałych w przemianach estrogenów, zwiększających ryzyko nowotworu piersi.

Orzechy pistacjowe - to nasiona gatunku Pistada vera. Uprawiane są w Azji Mniejszej i w basenie Morza Śródziemnego. Nasiona te bogate są w tłuszcz i proteiny. Pistacje suszy się i praży razem ze skorupką. Nadają się nie tylko do chrupania, używa się ich jako dodatku do słodyczy i wypieków. Wytwarza się z nich również olej. Pistacje wyróżniają się dużą zwartością żelaza - 100 g znacznie przekracza dzienne zapotrzebowanie organizmu. Są również bogatym źródłem witaminy B1.

Orzechy arachidowe - są owocami rośliny z rodziny strączkowych. Owoce dojrzewają na głębokości ok. 5 cm pod ziemią. Pochodzą z Brazylii, ale uprawiane są obecnie głównie w Chinach, Indiach, USA, Argentynie. Jako roślina strączkowa dostarczają pełnowartościowego białka, dlatego też orzechy te są szczególnie polecane wegetarianom, nastolatkom, sportowcom oraz przy wzmożonym wysiłku umysłowym. Są dobrym źródłem błonnika, cynku, fosforu oraz witamin z grupy B.

Orzechy brazylijskie - nasiona drzewa orzesznicy wyniosłej rosnącej w tropikalnych lasach Amazonii. Największa część pozyskiwana jest z drzew dziko rosnących. Są jednym z nielicznych produktów spożywczych uprawianych, zbieranych i obrabianych w sposób całkowicie naturalny, nie są nawet prażone. Obłuskane powinny być przechowywane w lodówce w szczelnym opakowaniu. Ze względu na obecny w nich selen (przeciwutleniacz), orzechy te uznano za idealny naturalny produkt zastępujący suplementację farmakologiczną selenu. Przypuszcza się, że selen wykazuje ochronne działanie w przypadku raka piersi oraz prostaty. Orzechy brazylijskie bogate są w cynk, dlatego poleca się je osobom cierpiącym na cukrzycę, po zabiegach operacyjnych i oparzeniach, w przewlekłym stresie, jak i nadużywającym alkoholu.

Orzechy nerkowca - Europejczycy historię orzechów nerkowca ściśle wiążą z odkryciem Ameryki Południowej, stamtąd bowiem się wywodzą. Portugalczycy rozpowszechnili drzewo w Afryce i Indiach, w których pierwotnie roślina ta miała zapobiegać erozji gleby, a obecnie dostarczają 95proc. światowej produkcji. Orzechy zawierają dużo żelaza.

Orzechy pinii - pochodzą z krajów śródziemnomorskich i są pozyskiwane z szyszek pewnego gatunku sosny. Najszlachetniejsze odmiany rosną w Toskanii. Orzeszki piniowe należą do najbardziej tłustych. Potrawom nadają charakterystyczny aromat - najlepiej smakują w sosach podawanych do dań z makaronem, z jagnięciną, w ciastach, sałatkach owocowych i warzywnych. Są delikatne w smaku.

Migdały - najodpowiedniejszym klimatem do uprawy migdałowców są tereny podgórskie rejonu Środkowej Azji, Mongolii i Chin. Obecnie jednak Stany Zjednoczone wiodą prym w produkcji tych owoców. Migdały są bogatym źródłem witaminy E - przeciwutleniacz, zapobiegającej powstawaniu wolnych rodników. Zawierają znaczną ilość witamin B1 i PP oraz potas, które to składniki usprawniają funkcje mózgu - zapewniając lepszą pamięć i koncentrację. Mają duże ilości magnezu potrzebnego do syntezy białek i przy skurczach mięśniowych. Wykorzystywane powszechnie w kuchni, są także składnikiem marcepanu.

Orzechy macadamia - ich ojczyzną jest Australia. Spośród wszystkich orzechów mają największą zawartość tłuszczu, aż 76 proc. Najlepiej smakują w ciastach, gdyż nadają im delikatnego, maślanego smaku.

Orzechy pecan - wyglądem, smakiem i aromatem przypominają orzechy włoskie. Pochodzą z Ameryki Północnej, konkretnie z Teksasu, Arizony. Są zaliczane do najszlachetniejszych gatunków orzechów. Najlepiej smakują w całości, ale można je dodawać również do ciast. Przechowywane powinny być w lodówce lub zamrażarce.

Kokos - do rozprzestrzeniania się palmy kokosowej przyczynili się przede wszystkim ludzie, jednak same owoce palmy mogą dryfować do 4.500 km po morzach i oceanach, nie tracąc zdolności do kiełkowania.Owocowanie palmy kokosowej może trwać nawet 80 lat. Nie występuje już nigdzie w stanie dzikim. Dojrzały orzech kokosowy waży od 2 do 4 kg. Wnętrze kokosu wypełnione jest przezroczystym sokiem zawierającym około 30 proc. tłuszczu. Po otwarciu orzecha wydobywa się bielmo, z którego po wysuszeniu powstaje suszony kokos stosowany do produkcji słodyczy.

Kokos jest szczególnie ważnym surowcem spożywczym w diecie wegetariańskiej, ponieważ jego białko zastępuje doskonale zwierzęce. Jednak najwięcej zastosowań znalazły tzw. orzechy kokosowe, czyli jednonasienne owoce pestkowe o masie około 8 kg. Olbrzymia pestka tego owocu otoczona jest grubą warstwą materiału włóknistego, z którego wyrabia się liny, kosze, plecionki i wycieraczki.

Gabriela Kózka