Szczaw – co warto o nim wiedzieć?

Czym jest szczaw? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. W zależności od gatunku - szczaw może być warzywem lub chwastem. Ten przedstawiciel rodziny rdestowatych obejmuje aż 200 odmian. Rośnie niemal na całym świecie, jednak najbardziej sprzyjające warunki zapewnia mu klimat umiarkowany. Jest często spotykaną rośliną na polskich łąkach, brzegach rzek, terenach zalewowych i nieużytkach.

Niektóre gatunki, jak szczaw zwyczajny, ogrodowy i tarczolistny znajdują zastosowanie w kuchni, inne są bezużytecznym chwastem, jeszcze inne - jak szczaw kędzierzawy czy lancetowaty - cennym surowcem zielarskim.

Zobacz również: Roślinna aspiryna. Na co pomorze kora z wierzby białej?

Zupa szczawiowa z gotowanym jajkiem ma liczną grupę fanów, jednak pozyskanie właściwego surowca do jej przygotowania nie jest przysłowiową bułką z masłem. Spośród 200 gatunków szczawiu tylko trzy mogą być używane do celów kulinarnych, a ich identyfikacja wymaga wprawnego oka. Żeby nazbierać jadalnych liści szczawiu trzeba zgłębić różnice w budowie kwiatów poszczególnych gatunków albo wybrać się po szczaw w towarzystwie zielarki. Jeśli mamy do tego warunki, warto przeznaczyć grządkę w ogródku pod uprawę szczawiu albo kupić go od znajomego działkowca.

Sezon na tę roślinę jest dość krótki. Szczaw króluje w maju, świeży bywa dostępny jeszcze w czerwcu. Bez trudu możemy go przechować na pozostałe 10 miesięcy roku. Jak?

Umyte i dokładnie osuszone liście szczawiu nadają się do mrożenia. Równie popularną metodą przechowywania szczawiu jest pasteryzacja. Jak się do tego zabrać?

W dużym garnku gotujemy wodę z solą (2 łyżeczki na litr wody). Gdy zacznie wrzeć, wrzucamy do niej partiami drobno pokrojone liście szczawiu (wody nie powinno być zbyt dużo, ma jedynie sparzyć listki). Mieszamy i pilnujemy, by nie rozgotować szczawiu. Nie powinien być we wrzątku dłużej niż 2 minuty. Podgotowany szczaw przekładamy do małych, wcześniej wyparzonych słoiczków. Zakręcamy i pasteryzujemy.

Zobacz również: Jak się pozbyć opuchniętych oczu? Domowe sposoby

Jak każda zielona roślina, szczaw obfituje w chlorofil - zielony barwnik, który jest jednocześnie silnym przeciwutleniaczem. To dzięki jego zawartości zielone rośliny mają korzystny wpływ na dotlenienie, odżywienie i odtrucie wszystkich komórek organizmu. Obok chlorofilu szczaw obfituje w liczne polifenole, głównie flawonoidy i antocyjany - te substancje również mają silny potencjał przeciwutleniający. Te same właściwości mają dwie z witamin, które znajdziemy w szczawiu - mowa o wzmacniającej odporność witaminie C oraz ważnej dla zdrowia oczu i skóry witaminie A. Roślina ma wyjątkowo wysoką zawartość składników, które pomagają hamować toksyczne działanie wolnych rodników, dlatego może być pomocna w profilaktyce chorób nowotworowych.

W szczawiu znajdziemy szereg witamin z grupy B, a także żelazo, wapń, cynk, fosfor, magnez i potas.

Obok szeregu składników aktywnych biologicznie, w liściach szczawiu jest wysokie stężenie kwasu szczawiowego. Dlatego nadrzędną zasadą włączania szczawiu do diety jest umiar, nawet jeśli cieszymy się pełnią zdrowia. Spożywany w dużych ilościach może przyczynić się  do zaburzenia pracy nerek (w tym odkładnia się kamieni nerkowych), odwapnienia kości i wystąpienia schorzeń reumatycznych, a także zaburzenia pracy serca. Kwas szczawiowy ogranicza wchłanianie wapnia i magnezu z pożywienia.

Zobacz również: Złote remedium na migrenę. Znajdziesz je na polu

Jeśli przypilnujemy rozsądnych porcji i będziemy włączać szczawiu do jadłospisu w stosowanych odstępach, roślina może przynieść wiele korzyści dla zdrowia. Szczaw jest niskokaloryczny i nie trzeba z niego rezygnować w trakcie diety odchudzającej. Dzięki wysokiej zawartości garbników, które działają ściągająco na błonę śluzową jelita grubego, jest wykorzystywany w leczeniu biegunek. Szczaw zwyczajny i kędzierzawy mają właściwości grzybobójcze. Dobrze, by znalazły się w jadłospisie osób ze skłonnością do grzybic.

Wyciągi ze szczawiu lancetowatego są polecane w chorobach krwi. Dzięki wysokiej zawartości białek i żelaza, są pomocne w leczeniu anemii, wspierają produkcję krwinek czerwonych i wzrost poziomu hemoglobiny. Nie powinny być jednak stosowane na własną rękę, ale w konsultacji z lekarzem.