Chodzisz na zwolnienia? Dowiedz się, co ci gwarantuje prawo

Zazwyczaj chorujesz krótko, ale dość często ci się to zdarza? A może rozchorowałaś się poważnie i wygląda na to, że twoja nieobecność w pracy potrwa nieco dłużej? W obu sytuacjach warto sprawdzić, jakie gwarancje daje prawo.

1. Jak długo możesz chorować?

Większość z nas wie, że na zwolnieniu lekarskim możemy przebywać najwyżej przez 182 dni. Dłuższy okres niezdolności do pracy jest uznawany przez prawo jedynie w przypadku osób chorych na gruźlicę oraz kobiet spodziewających się dziecka (do 270 dni). Do jednego okresu zwolnienia (182 lub 270 dni) wlicza się zwolnienia wystawiane jedno po drugim (bez dnia przerwy), nawet jeżeli ich przyczyną są różne schorzenia.

Nie zawsze mamy świadomość, że owe 182 dni to nie tylko czas przebywania na zwolnieniu nieprzerwanym. Jeśli bowiem z powodu tej samej choroby chodzimy na zwolnienie z przerwami, dni się sumują. W sytuacji gdy chorowałaś przez 90 dni, a po dwóch tygodniach pracy nastąpiło wznowienie choroby, do dyspozycji masz już jedynie 92 dni. Po wykorzystaniu 182 dni zwolnienia nowe zwolnienie na tę samą chorobę możesz wziąć dopiero wtedy, gdy przepracujesz 60 dni.

Jeśli jednak wykorzystałaś 182 dni, chorując np. na serce, a po kilku dniach pracy złamiesz rękę - masz prawo do kolejnych dni (od 1 do 182) zwolnienia z powodu tej przypadłości.

2. Rehabilitacja po upływie zwolnienia

A co jeśli chorujesz na tę samą chorobę dłużej niż 182 dni? Możesz starać się o świadczenie rehabilitacyjne. Przysługuje ono na okres do 12 miesięcy osobom, które wyczerpały już 182 (albo 270) dni zasiłkowych, ale nadal nie są zdolne do pracy, jednak w przekonaniu lekarza dalsze leczenie albo rehabilitacja najprawdopodobniej im tę zdolność przywrócą. By otrzymać świadczenie, trzeba złożyć oświadczenie (na druku ZUS NP-7) w oddziale ZUS właściwym dla miejsca zamieszkania. O zasadności przyznania świadczenia decydują lekarze orzecznicy ZUS.

3. Ochrona zatrudnienia w czasie choroby i rehabilitacji

Nie możesz zostać zwolniona z pracy w czasie zwolnienia lekarskiego i pobierania zasiłku chorobowego, o ile pracujesz w danej firmie dłużej niż sześć miesięcy. Pracownicy z krótszym stażem są chronieni tylko przez pierwsze trzy miesiące zwolnienia. Ochrona zatrudnienia podczas pobierania zasiłku rehabilitacyjnego przysługuje ci tylko przez trzy miesiące - niezależnie od stażu pracy. Po tym czasie pracodawca może przesłać ci wymówienie.

4. Ile pieniędzy dostaniesz w czasie choroby

Przez pierwsze 33 (14, jeśli skończyłaś 50 lat) dni choroby otrzymujesz od pracodawcy tzw. wynagrodzenie chorobowe. Po upływie tego okresu zwolnienia obowiązek zapewnienia ci środków na utrzymanie przejmuje ZUS i wypłaca zasiłek chorobowy. Wysokość jednego i drugiego świadczenia jest taka sama. W większości przypadków wynosi 80 proc. podstawy wymiaru, czyli średniego wynagrodzenia za ostatnie 12 miesięcy (jeśli pracujesz krócej - 80 proc. średniego miesięcznego wynagrodzenia za cały przepracowany okres).

Bywają jednak sytuacje, w których zasiłek i wynagrodzenie chorobowe są wyższe - 100 proc. podstawy wymiaru otrzymają kobiety spodziewające się dziecka oraz osoby, które przebywają na zwolnieniu z powodu wypadku przy pracy albo choroby zawodowej, a także wszyscy, których niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się badaniom przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo podczas zabiegu pobrania komórek, tkanek i narządów.

Suma wpływająca na konto podczas zwolnienia może też być mniejsza niż 80 proc. średnich zarobków za ostatnie 12 miesięcy. Za okres, w czasie którego przebywasz w szpitalu, otrzymasz niższe zarówno wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek - jest to 70 proc. podstawy wymiaru. Jeśli przyznano ci świadczenie rehabilitacyjne, podczas pierwszych trzech miesięcy korzystania z niego otrzymasz co miesiąc 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. W ciągu kolejnych miesięcy masz prawo do świadczenia wysokości 75 proc. podstawy wymiaru.

Zwolnienie i twój pracodawca 

O tym, że jesteś na zwolnieniu, musisz poinformować pracodawcę w ciągu dwóch dni (mailowo, telefonicznie).

Jeśli lekarz wystawił zaświadczenie o niezdolności do pracy elektronicznie (e-ZLA), nie musimy dostarczać kopii tego dokumentu pracodawcy. Zaświadczenie wystawione w zwykły sposób trzeba dostarczyć pracodawcy w ciągu siedmiu dni od daty jego otrzymania. Jeśli tego nie zrobimy, wysokość zasiłku ulega obniżeniu o 25 proc. za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy do dnia dostarczenia tego zaświadczenia.

Pracodawca, który podejrzewa, że jesteś na zwolnieniu nielegalnie, może cię skontrolować. Jak? Np. występując do lekarza wystawiającego zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy o wyjaśnienie albo sprawdzając, czy w czasie zwolnienia jesteś w domu (a nie np. na wakacjach).

Jeśli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób, może do ciebie wysłać jednego z pracowników (np. z kadr). Gdy zatrudnia mniej niż 20 osób, musi swoje podejrzenia zgłosić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, by ten przeprowadził kontrolę. Jeśli okaże się, że pracownik wykorzystywał zwolnienie niezgodnie z zasadami, zasiłek chorobowy może mu zostać odebrany.