Czy emerytura po mężu należy się każdej wdowie? Podpowiadamy!

Nie ma takiego pojęcia w polskim prawie jak emerytura po mężu. W polskim ustawodawstwie funkcjonuje zaś renta rodzinna. Jest to świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) na rzecz uprawnionego członka rodziny ubezpieczonego zmarłego. Zasady wypłacania emerytury po mężu reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pomimo tego że w prawodawstwie termin emerytura po mężu nie funkcjonuje, to jest on powszechnie używany i w takim znaczeniu będzie stosowany w dalszej części tekstu.

Wbrew powszechnej opinii emerytura po śmierci męża przysługuje nie tylko współmałżonce, choć rzeczywiście jest to najczęstszy scenariusz. Prawo do otrzymania świadczenia mają także inni przedstawiciele rodziny.

Członkowie rodziny zmarłego, którzy mają prawo do emerytury po mężu to:

1. Dzieci (zarówno własne, jak i drugiego małżonka czy przysposobione) do ukończenia 16. roku życia lub 25. roku życia (w przypadku kontynuowania nauki). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy dziecko jest niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji (z powodu niepełnosprawności). Wtedy renta rodzinna będzie mu wypłacana dożywotnio.      
2. Wnuki, rodzeństwo oraz inne dzieci, przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymywanie (przed osiągnięciem przez nie pełnoletności).      
3. Rodzice zmarłego, którzy byli utrzymywani finansowo przez osobę zmarłą bezpośrednio przed jej śmiercią. Ponadto muszą spełniać warunki wiekowe lub warunki, dotyczące wychowania i utrzymywania dzieci, takie jak w przypadku małżonków.      
4. Małżonek osoby zmarłej, który spełnia jeden z poniższych warunków:  

• ukończył 50 lat;       
• jest niezdolny do pracy;        
• wychowuje dziecko poniżej 16. roku życia lub 18. roku życia (w przypadku kontynuowania nauki) uprawnione do otrzymania renty rodzinnej;        
• wychowuje dziecko trwale niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji uprawione do otrzymywania renty rodzinnej. 

Warto jednak pamiętać, że wszystkim członkom rodziny przysługuje jedna renta rodzinna. W razie potrzeby można podzielić ją w częściach równych pomiędzy osoby uprawnione.

Zgodnie z art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do renty rodzinnej mają prawo członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci:

• miała ustalone prawo do emerytury, albo spełniała warunki do jej uzyskania;        
• miała ustalone prawo do emerytury pomostowej;        
• miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania;        
• pobierała zasiłek przedemerytalny;        
• pobierała świadczenie przedemerytalne;        
• pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.   

Ubiegając się o emeryturę po mężu, należy spełniać ustawowe wymogi oraz złożyć wniosek o rentę rodzinną. Można go pobrać online na stronie zus.pl lub otrzymać w każdej placówce stacjonarnej jednostek państwowych ZUS. Do formularza należy dołączyć również pakiet następujących dokumentów:

• potwierdzenie daty urodzenia i daty śmierci osoby zmarłej, po której zostanie przyznana renta rodzinna;        
• dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający datę urodzenia osoby ubiegającej się o emeryturę po mężu;        
• skrócony odpis aktu małżeńskiego, jeżeli o rentę rodzinną ubiega się jeden z małżonków lub byłych małżonków zmarłego;       
• oświadczenie o pozostawaniu we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka bądź zaświadczenie o ustaleniu prawa do alimentów na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej (w przypadku rozwodu);        
• zaświadczenie o pobieraniu nauki bądź uczęszczaniu do szkoły, jeśli o rentę ubiega się dziecko, które ukończyło 16 lat;        
• zaświadczenie od lekarza o stanie zdrowia, jeśli renta ma być wypłacana z tytułu niezdolności do pracy;       
• oświadczenie o braku uzyskiwanych dochodów z pracy zarobkowej lub prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. 

Dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do emerytury po mężu są uzależnione od indywidualnej sytuacji danej rodziny. W poszczególnych przypadkach mogą być wymagane inne potwierdzenia, druki lub oświadczenia.

Wysokość świadczenia jest uzależniona od tego, ile osób będzie je pobierać. Emerytura po zmarłym mężu jest obliczana następująco:

• 85 proc. świadczenia zmarłej osoby, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba;        
• 90 proc. świadczenia zmarłej osoby, jeżeli do renty rodzinnej uprawniane są dwie osoby;        
• 95 proc. świadczenia zmarłej osoby, jeżeli do renty rodzinnej uprawniane są trzy osoby lub więcej. 

Co ważne, prawo nie zezwala na pobieranie dwóch emerytur emerytalnych. Decydując się na przyjęcie emerytury po zmarłym mężu, trzeba będzie się zrzec swojej własnej. Dlatego należy dokładnie przemyśleć swoją decyzję i rozważyć, czy to się opłaca, zwłaszcza jeśli świadczeniem trzeba będzie się dzielić z innymi osobami.

Ponadto obowiązuje też zasada minimalnej kwoty renty rodzinnej. Waloryzacja emerytur i rent w tym roku jest wyższa, niż się spodziewano i wynosi 7 proc. Od 1 marca 2022 roku najniższa emerytura po mężu wynosi 1338,44 zł brutto, czyli 1217,98 zł "na rękę".

Nie warto jednak zwlekać ze złożeniem wniosku o emeryturę po mężu. W przypadku, gdy dokumenty zostaną złożone w miesiącu śmierci bliskiej osoby lub w następnym miesiącu, wówczas renta będzie naliczana od dnia zgonu, o ile w tym dniu wnioskodawca spełnił wszystkie wymagania do otrzymywania świadczenia. Jeżeli zaś członkowie rodziny złożą wniosek w późniejszym terminie, mogą liczyć na wypłatę renty od dnia złożenia wniosku.

***

Czytaj również:

13. emerytura będzie wyższa?

Życie po śmierci. Czy jest śmierć kliniczna?