Najlepsi sprzymierzeńcy w walce ze szkodnikami
Sadząc i uprawiając rośliny w domu, ogrodzie czy polu uprawnym pragniemy, aby dobrze się rozwijały i nie zmarniały. Jednym z zagrożeń dla roślin są szkodniki, które obniżają plony, uszkadzają je i przenoszą czynniki chorobotwórcze. W ogrodzie żyje wiele organizmów, które bytują w glebie, na jej powierzchni i nadziemnych częściach roślin. Część z nich nie jest korzystna dla naszych upraw, jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę, że spora grupa tych żyjątek to sprzymierzeńcy w walce ze szkodnikami. Pożyteczne okazują się m.in. biedronki, złotooki, chrząszcze, pająki, a także niektóre bakterie, grzyby czy roztocza. Warto więc poznać pomocne gatunki w zwalczaniu szkodników roślin, aby nie stwarzać dla nich zagrożenia.
Integrowana ochrona roślin
W związku z działaniami na rzecz minimalizowania wpływu człowieka na środowisko naturalne w ochronie roślin stosuje się zintegrowane zwalczanie szkodliwych organizmów (agrofagów). Polega na wykorzystywaniu głównie biologicznych i ekologicznych metod ochrony roślin, ograniczając do minimum używanie chemicznych środków. Pestycydy nie są bowiem obojętne dla zdrowia człowieka, a dodatkowo oprócz szkodników niszczą również wiele pożytecznych organizmów. A to właśnie one mogą być sprzymierzeńcami w ograniczaniu liczebności agrofagów, które niszczą rośliny i wywołują różne choroby zaatakowanych przez nie gatunków. Pożyteczne bakterie, grzyby, roztocza, pająki i owady żywią się innymi, szkodliwymi owadami, dzięki czemu wspomagają utrzymanie roślin w dobrej kondycji.
Złotooki
Niezwykle pożyteczne owady, które wieczorami często wlatują do mieszkań, to złotooki należące do rzędu sieciarek. Są niewielkie, mają jasnozielony kolor, przezroczyste skrzydła i szmaragdowe oczy (stąd ich nazwa). Czasami mylone są z molami. Dorosłe osobniki żywią się pyłkiem i nektarem kwiatowym, jednak ich larwy to prawdziwe drapieżniki. Pożerają mszyce, przędziorki, czerwce i miodówki. Mają żółtobrązowe ubarwienie i wielkie szczypce, którymi chwytają swoje ofiary. Złotooki składają swoje jaja w pobliżu kolonii szkodników na długich, białych nitkach (stylikach), co chroni je larwy przed drapieżcami. W celu zwabienia złotooków do ogrodu można posadzić kwiaty w żółtym kolorze. Także róże, aronie, jeżyny, jarzębiny i śliwy skutecznie przyciągną te pożyteczne owady.
Chrząszcze
Sprzymierzeńcami w walce ze szkodnikami są także chrząszcze, głównie z rodziny biegaczowatych. Grupa ta obejmuje ok. 500 gatunków o różnorodnych rozmiarach i kolorach. Jedne z nich są jednolicie szare lub czarne (biegacz skórzasty, biegacz pomarszczony), inne zaś są różnobarwne i mają metaliczny połysk (biegacz fioletowy, biegacz zielonozłoty, tęcznik liszkarz). Chrząszcze te polują na inne owady i ich larwy, ale też na dżdżownice, ślimaki, pędraki i niektóre płazy. Pożyteczne są również chrząszcze kusakowate, które cechują się krótszą pierwszą parą skrzydeł i zazwyczaj mają ciemne ubarwienie ciała. Do najpopularniejszych gatunków należy rydzenica śmietkówka i kusak cezarek. Kusakowate żywią się larwami i gąsienicami wielu chrząszczy, błonkówek, motyli, a także mszycami.
Biedronki
Jednymi z najbardziej rozpoznawalnych, pożytecznych chrząszczy są bez wątpienia biedronki. Są to charakterystyczne owady z czerwonymi pancerzykami, na których widnieją czarne kropki. Biedronki szczególnie chętnie żywią się mszycami, ale zjadają też przędziorki, czerwce, tarczniki, larwy muchówek i chrząszczy i gąsienice motyli. Mięsożerne są zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki. W celu zapewnienia dobrych warunków bytowych biedronkom najlepiej nie ścinać zbyt nisko trawy w ogrodzie i zostawić trochę liści, w których te chrząszcze mogą przezimować. Biedronkom szkodzą też opryski z insektycydów.
Pająki
W ogrodzie często możemy spotkać pająki, które niestety kogą wywoływać w nas odrazę. Przez to nierzadko szybko się ich pozbywamy, a to błąd. One także są sprzymierzeńcami w walce ze szkodnikami, polują bowiem na owady. Łapią je w swoje sieci, pułapki, bądź skaczą na ofiary z ukrycia.
Dobroczynki
Także niewidzialne gołym okiem roztocza mogą być pożyteczne w walce ze szkodnikami. Należą do nich dobroczynki mierzące zaledwie 0,5 mm, które pojawiają się wczesną wiosną. Żywią się innymi roztoczami oraz niektórymi owadami, np. przędziorkami, szpecielami i mączlikami. Potrafią zjeść kilkadziesiąt owadów dziennie – zjadają jaja, larwy i osobniki dorosłe. Wszelkie opryski z pestycydów insektycydów niszczą populację dobroczynków.
Pluskwiaki
Do zmniejszania liczebności szkodliwych organizmów przyczyniają się również drapieżne pluskwiaki, m.in. dziubałek gajowy i dziubałeczek mniejszy. Pojawiają się na drzewach i krzewach od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Żywią się przędziorkami, larwami miodówki jabłoniowej i pryszczarków, jajami owocówek i innymi drobnymi owadami. Pluskwiaki zimują pod liśćmi i kora drzew, dlatego tak samo, jak w przypadku biedronek warto zostawić im trochę niesprzątniętych liści w ogrodzie.
