Żyjecie bez ślubu? Zadbajcie o swoje prawa
Konkubenci sami muszą uregulować różne sprawy między sobą i u notariusza.
W polskim prawie rodzinnym nie ma przepisów o konkubinacie i nie można go zarejestrować w USC jak małżeństwa. Nasi eksperci, Katarzyna Węgorek, adwokat i Piotr Gajda, radca prawny, wyjaśniają więc, jakie są konsekwencje prawne takiego "niezarejestrowanego" związku.
Panie, które nie biorą ślubu, często mówią, że do szczęścia nie potrzebują papierka. Warto jednak wiedzieć, jakie konsekwencje prawne ma życie w wolnym związku. Mało kto o tym myśli, gdy wszystko dobrze się układa, ale... W wielu dziedzinach życia osoby żyjące bez ślubu napotykają na różne trudności, ponieważ:
- KONKUBENCI NIE DZIEDZICZĄ PO SOBIE na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, jak żona po mężu i mąż po żonie.
- MIĘDZY KONKUBENTAMI NIE POWSTAJE TZW. WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA (jak między małżonkami od dnia ślubu).
- KONKUBENCI NIE MAJĄ WOBEC SIEBIE OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO, więc po rozstaniu nie mogą żądać od siebie alimentów, jak mąż i żona.
Konkubenci mogą jednak sami zadbać o to, by się zabezpieczyć finansowo - na wypadek rozstania i śmierci. Podpowiadamy, w jaki sposób to zrobić.
Dziedziczenie po partnerze
Jak konkubenci mogą zapisać sobie spadek? P. Gajda: Każde z nich powinno sporządzić testament, powołując w nim do spadku swojego partnera. Testamenty mogą być w zwykłej formie pisemnej albo notarialne. Ważna wskazówka: jeśli twój partner nie sporządzi na twoją rzecz testamentu, to cały spadek po nim będzie się należał jego spadkobiercom ustawowym (np. dzieciom, rodzicom, rodzeństwu). A jeśli testament spisze i ciebie uczyni spadkobierczynią, to jego krewni będą mogli co najwyżej żądać od ciebie zachowku.
Kupno rzeczy i nieruchomości
O czym powinni pamiętać partnerzy, jeśli nabywają różne dobra? K. Węgorek: Ponieważ między konkubentami nie powstaje wspólność majątkowa, zarobki każdego partnera są jego prywatnymi pieniędzmi, zaś np. meble, sprzęt AGD-RTV, auto, należą do tego, kto faktycznie je kupił i ma na to potwierdzenie. Jeżeli faktur nie będzie, to po rozstaniu konkubenci mogą mieć problem z rozliczeniem nakładów, jakie ponieśli na swoje gospodarstwo domowe, zwłaszcza gdy będą w sporze.
Ważne wskazówki: 1. jeżeli kupujecie samochód, zarejestrujcie go na was oboje; 2. jeśli sama kupujesz meble, sprzęty AGD-RTV i inne drogie rzeczy, zachowaj faktury - wystawione na ciebie; 3. jeśli kupujecie razem mieszkanie, dom, działkę, to w akcie notarialnym też oboje powinniście figurować (najlepiej ustalić, w jakiej części każde z was ma udział w nieruchomości).
Podział wspólnego mieszkania
Jak przepisy regulują sprawy mieszkaniowe konkubentów? P. Gajda: To zależy od tego, jaki jest stan prawny mieszkania. Oto najważniejsze regulacje.
1. Gdy mieszkanie jest komunalne, to w razie śmierci partnera, który był głównym najemcą, żyjący partner może wystąpić o stosunek najmu do gminy, jeżeli stale w tym mieszkaniu zamieszkiwał.
2. Gdy mieszkanie jest własnością jednego z partnerów, to w razie rozstania drugi nie ma żadnych praw do tego mieszkania, zaś w razie śmierci właściciela, drugi może korzystać z tego lokalu jeszcze tylko w ciągu 3 miesięcy od śmierci partnera (jeśli ten przed śmiercią nie zapisał mu mieszkania).
3. Gdy mieszkanie jest wspólną własnością konkubentów, to:
- w razie rozstania muszą wystąpić do sądu o zniesienie współwłasności, zaś sąd może je przyznać np. jednemu z nich ze spłatą drugiego;
- w razie śmierci jednego z nich, mieszkanie może stać się własnością drugiego, jeśli zmarły zapisał mu swoją część w testamencie.
Przywileje dzieci
A jakie są prawa dzieci pozamałżeńskich? K. Węgorek: Dzieci z nieformalnego związku mają takie same prawa jak dzieci pochodzące z małżeństwa. Warunek: ojciec musi uznać dziecko w USC. Dzieci na wypadek rozstania rodziców mają prawo do alimentów od tego rodzica, który z nimi nie mieszka. Taki rodzic ma z kolei prawo do kontaktów ze swoim dzieckiem.
Opracowała: Marta Jaworska
