Rozwód rodziców

Poniżej przedstawiamy listę reakcji dzieci na rozwód rodziców oraz listę najczęściej pojawiających się obaw:

Kiedy dziecko ma 3 do 5 lat
• żyje nadzieją, że znów będziecie razem,
• ma poczucie, że cię straciło. Może to prowadzić do agresji wobec ciebie, twojego partnera, rodzeństwa, dzieci lub nauczycielek w przedszkolu,
• poczucie opuszczenia dziecka wzrasta, gdy jesteś zajęta konfliktem, własnym żalem, tworzeniem nowego związku lub walką o byt,
• może brać na siebie winę za rozpad waszego małżeństwa - bardzo często dzieci uważają, że swoim zachowaniem doprowadziły do rozwodu rodziców ("tatuś odszedł, bo byłem niegrzeczny"),
• wycofać się do wcześniejszych etapów rozwoju, kiedy było malutkie i miało pełną opiekę obojga rodziców; może się to wyrażać w moczeniu się w nocy, brudzeniu majtek, ssaniu kciuka, wzmożonym przytulaniu się,
• może przeżywać niepewność i lęk o to, co będzie jutro - przez to miewa kłopoty z zasypianiem, może bać się ciemności, budzić się w nocy z krzykiem.

Kiedy dziecko ma 6 do 8 lat
• może przeżywać przytłaczające uczucie smutku - szlocha, popłakuje,
• bardzo tęskni za rodzicem, który z nim nie mieszka,
• może odczuwać lęk przed tym, że utraci także rodzica, który z nim mieszka,
• może złościć się na tego rodzica, którego obwinia za rozpad związku,
• może czuć, że musi wybierać, wobec kogo być lojalnym - wobec mamy czy wobec taty?
• wciąż po cichu liczy, że znowu będziecie razem.

Kiedy dziecko ma 9 do 12 lat
• może obwiniać i wyrażać silną złość do rodzica, którego uważa za sprawcę rozwodu. Może odrzucać "złego rodzica",
• może przeżywać głębokie poczucie straty, żalu i bezradności,
• może wstydzić się przed innymi, tego, co dzieje się w rodzinie,
• może zachowywać się agresywnie wobec rówieśników, nauczycieli i innych osób. Taka agresja jest próbą rozładowania nagromadzonej złości, lub karaniem kogoś w "zastępstwie" winnego rodzica,
• może doświadczać różnych dolegliwości takich jak bóle głowy i brzucha, trudności ze snem,
• może utracić wiarę i pewność siebie, co może skutkować gorszymi wynikami w szkole.

Kiedy dziecko dojrzewa: 13 do 18 lat
• może czuć się nadmiernie obciążone emocjonalnym wspieraniem rodzica lub zajmowaniem się młodszym rodzeństwem,
• może czuć się zmuszane do podjęcia samodzielnej decyzji, z którym rodzicem chce zostać,
• może oczekiwać, że wynagrodzisz mu straty związane z rozwodem, np. materialnie,
• może czuć się nieswojo widząc rodziców umawiających się z nowymi partnerami, obserwując ich seksualność, może być zazdrosne o nowego partnera rodzica,
• obawia się o swoje przyszłe związki, może być nieufne wobec ludzi i wobec trwałości związków między nimi,
• może przeżywać chroniczne zmęczenie; problemy z koncentracją,
• może wycofywać się z kontaktów z rodzicami, opłakiwać stratę rodziny, w której spędziło dzieciństwo,
• może zacząć kraść lub zażywać narkotyki.

Kiedy dziecko jest dorosłe
• dorosłe dzieci mogą się czuć zobowiązane do emocjonalnego wspierania rodziców. Tak przeżywany obowiązek opieki nad osamotnionym rodzicem może odbierać im wolność w nawiązywaniu własnych relacji i zajmowania się własnym życiem.

Rozstanie rodziców rodzi tez wiele obaw u dzieci. Według badań nad dziećmi w wieku 8-15 lat, których rodzice się rozwodzili, dzieci najbardziej boją się, że:
1. "Mama albo tata powie mi, że rozwód jest przeze mnie".
2. "Moi rodzice zaczną się bić albo krzyczeć na siebie".
3. "Moi krewni będą mówić brzydkie rzeczy o moich rodzicach".
4. "Mój tata powie mi, że nie lubi, kiedy jestem z mamą".
5. "Mama i tata będą się kłócić przy mnie".
6. "Mama będzie brzydko mówić o tacie".
7. "Będę musiała rozstać się z moim pieskiem i różnymi zabawkami".
8. "Mama będzie nieszczęśliwa".
9. "Tata będzie mnie pytać, kto teraz przychodzi do mamy i czy zostaje na noc".
10. "Nie będę wiedzieć, jak powiedzieć o rozwodzie rodziców moim kolegom i znajomym".

Informacje oparte są na publikacji "Dziecko w rozwodzie. Poradnik dla rodziców" wydanym przez Centrum Mediacji "Partners" Polska.

Robert Boch