Zamieszka z nami senior

W życiu każdej rodziny może przyjść taki moment, gdy któryś z jej starszych członków będzie wymagał opieki. Część osób decyduje się na to, by senior zamieszkał z nimi. Taka przeprowadzka to ogromne wyzwanie dla każdej ze stron. Oprócz dopasowania mieszkania do potrzeb nowego domownika niezbędne jest wsparcie emocjonalne i zbudowanie dobrej relacji, która zapewni wyrozumiałość w trudniejszych chwilach. A tych nie zabraknie...

Jeśli i ty jesteś w takiej sytuacji i nie wiesz, jak się odnaleźć oraz jak okazać emocjonalne wsparcie osobie starszej, przeczytaj wskazówki naszego eksperta, psycholog i psychoterapeuty Beaty Poborskiej-Kobrzyńskiej.

Przygotuj się do nowej roli

- Trzeba zwrócić uwagę na to, że to jest naprawdę wielka zmiana - mówi psycholog. - Po pierwsze, kiedyś to my byliśmy zależni od rodzica (teraz seniora) i mieszkaliśmy u niego. Po drugie, senior do tej pory radził sobie sam (był niezależny). Po trzecie, teraz to on wprowadza się do nas (nie jest u siebie). Zmienia się układ sił. Senior staje się zależny, potrzebuje naszej pomocy. To dla niego trudne i warto mieć tego świadomość. Dokucza mu brak sił, zmiany związane z wiekiem, być może przewlekłe choroby i psychiczna nostalgia towarzysząca ostatniej fazie życia (świadomość odchodzenia). To nie jest dla niego łatwy czas - podkreśla Kobrzyńska.

Często starsze osoby wstydzą się swoich słabości i niechętnie o nich mówią. Nie lubią także obarczać własnymi problemami zapracowanych dzieci, nie chcą być od nich zależne fizycznie i ekonomicznie. Dlatego często zapewniają, że wszystko jest OK. - Nie należy polegać na zapewnieniach starszych ludzi, że znakomicie dają sobie radę. Gdy widzimy, że tak nie jest, trzeba reagować. To duże wyzwanie także dla nas! Ostatnio ludzie coraz później decydują się na dzieci i to się przekłada na układ rodzinny - trzeba z jednej strony poświęcić czas starszemu już rodzicowi, a z drugiej - jeszcze nie dorosłym dzieciom. Jak się przygotować?

ZWOŁAJCIE NARADĘ RODZINNĄ: Opisz sytuację, aby wszyscy domownicy wiedzieli, co się zmieni. Np. "uważam, że babcia powinna przenieść się do nas. Co o tym sądzicie?". Zbadajcie potrzeby i chęci wszystkich stron - włączając w to samego bohatera. Rozmowę z nim trzeba przeprowadzić stanowczo, ale z miłością. Sygnałami, że senior nie radzi sobie z codziennymi czynnościami są najczęściej: pusta lodówka (nie ma siły robić zakupów), siedzenie w domu, zaniedbywanie higieny osobistej.

PODZIELCIE SIĘ ZADANIAMI: Jeśli wspólnie ustalicie, że senior zamieszka z wami, warto wcześniej podzielić się zadaniami i rolami. Ustalcie, jak ma wyglądać wasz wspólny czas, jak osobny, kto się kiedy kim zajmuje, jakie senior ma przywileje, a jakie obowiązki (może np. babcia chętnie ugotuje obiad dla dzieci?). Będzie mniej nieporozumień.

UŚWIADOM SOBIE, CO CIĘ ŁĄCZY Z SENIOREM: Pytaj siebie: kim ten człowiek jest dla mnie, czy jest mi bliski, co w nim lubię, co mi przeszkadza, co trudno mi będzie znieść; dlaczego decyduję się na wspólne mieszkanie. - Im głębiej zajrzysz w siebie, tym będzie ci łatwiej współistnieć z drugą osobą - podpowiada psycholog. Ważne, by stare zaległe nieporozumienia czy żale nie rzutowały na twój kontakt z seniorem. On się już nie zmieni, ale ty - możesz.

NIE TRAKTUJCIE SENIORA JAK ZŁO KONIECZNE: Bo on to będzie czuł! Jeżeli decydujecie się razem mieszkać, zastanówcie się, jak to zrobić, by było przyjemnie, a nie, by się jak najmniej angażować. Tak się nie da! To budzi frustrację, poczucie niesprawiedliwości i winy. Akceptowanie tego, że tak jest i wspólne angażowanie się w codzienność pozwoli być bliżej.

DOBRZE SIĘ ZORGANIZUJ: Korzystaj z kalendarza - będzie niezbędny w organizacji dnia codziennego. W jednym miejscu trzymaj lekarstwa seniora i całą dokumentację medyczną. W sytuacjach kryzysowych łatwo znajdziesz ważne informacje.

Mądrze wspieraj

Poświęć bliskiej starszej osobie trochę czasu i uwagi. Okaż jej zrozumienie, cierpliwość i ciepło, którego teraz bardzo potrzebuje. Ale nie zapominaj o waszej rodzinie. Wy także potrzebujecie wsparcia.

JAK POMÓC RODZINIE: Opieka nad starszym, często schorowanym rodzicem, wymaga niewyobrażalnego wysiłku. Nie można tego dźwigać samemu! Taka sytuacja może zmieniać dotychczasowe relacje rodzinne, rodzić konflikty. Jeśli decydujesz się np. zaopiekować mamą, możesz napotkać na opór ze strony małżonka i dzieci. - Nasi partnerzy życiowi nie zawsze chcą zaakceptować zabranie ojca lub matki do domu. Opieka nad własnymi rodzicami to inna sprawa, ale nad teściami? Taka sytuacja bardzo obciąża domowników. Daj im czas, by oswoili się z sytuacją - radzi psycholog. Trzymajcie się razem, poszukajcie też pomocy dla siebie. W chwilach zwątpienia i słabości jednym pomoże rozmowa ze specjalistą, innym - kontakt z przyjaciółmi. Ukoi, uspokoi myśli i pozwoli spojrzeć na sytuację z innej perspektywy. Pamiętajmy, że osoba starsza czy chora widzi frustrację swoich bliskich i nie chce być dla nich ciężarem.

WARTO ROZWAŻYĆ DODATKOWĄ POMOC: Nie można 24 godziny na dobę być przy rodzicu, zwłaszcza gdy jest np. chory, niesamodzielny. Trzeba znaleźć czas na odpoczynek, na to, by pójść do fryzjera, na wspólną rodzinną kolację, czy weekendowy wyjazd z przyjaciółką. Zatroszcz się także o siebie. Może pomyśl, by ktoś z rodziny raz w tygodniu wpadł do was, by posiedzieć z seniorem? Rozważ pomoc kogoś z zewnątrz (np. pielęgniarka). Opieka społeczna może choć częściowo wesprzeć domową.

ANGAŻUJ SENIORA W DOMOWE SPRAWY: - Zapytanie "co lubisz, w czym chcesz pomóc, co chcesz na co dzień robić" może być bardzo ważnym sygnałem dla seniora. Poczuje, że może być aktywny, odpowiedzialny za jakość bycia w domu, że może na coś wpływać, być potrzebny jak pozostali członkowie rodziny - mówi Beata Poborska-Kobrzyńska. Warto zachęcać seniora do zaangażowania np. w przygotowania świąteczne. Pozwólmy mu pomagać, pamiętając, aby go za bardzo nie obciążyć. Może np. wspólnie z dziećmi dekorować ciasta, tworzyć ozdoby. Wspólna praca i zabawa pozwala na zbudowanie niezwykłej więzi, co jest ważne zarówno dla dziadków, jak i wnuków. Tym ostatnim zapewnia też piękne wspomnienia...

KORZYSTAJ Z JEGO WIEDZY I DOŚWIADCZENIA: Począwszy od specjalistycznej wiedzy, a skończywszy na przepisach kulinarnych, ogrodniczych, domowych, czyli tym wszystkim, co senior wie i umie, a co może dla ciebie być pomocne. - Możecie zrobić wspólną księgę np. przepisów babci. Wnuczki na komputerze mogą stworzyć wydanie elektroniczne, a wszyscy razem, od czasu do czasu, możecie coś razem upichcić. To tylko przykład wspólnego działania - radzi psycholog.

DBAJ O JEGO SPRAWNOŚĆ FIZYCZNĄ I UMYSŁOWĄ: Poświęć trochę czasu na ćwiczenia i gry umysłowe. Grajcie w karty czy scrabble, zachęcaj seniora do wspomnień lub po prostu rozmawiaj o interesujących go sprawach. Zachęcaj też do aktywności fizycznej, np. spacerów. Zwracaj uwagę na wszystkie pozytywne rzeczy, kieruj jak najwięcej pozytywnej uwagi w stronę starszej osoby. Ale uwaga! Gdy nie podoba ci się jej zachowanie - zawsze o tym mów. Wytłumacz seniorowi co zrobił twoim zdaniem źle, wytłumacz dzieciom, co się stało.

REAGUJ NA NIETYPOWE ZACHOWANIA: Starsi ludzie w różny sposób mogą chcieć zwrócić na siebie uwagę. Mogą np. odmawiać przyjmowania leków, buntować się, okazywać złośliwość domownikom. Zawsze staraj się wybadać, co się kryje za takim zachowaniem. - Jeżeli senior odmawia brania leków, 143 spróbuj, aby podał je ktoś inny, negocjuj, zapytaj, o co chodzi, co się dzieje - radzi psycholog. - Być może odmowa to manifest niezgody na coś, cierpienia, smutku lub chęci rozmowy, bo np. mama obserwuje, że wtedy masz dla niej więcej czasu.

Uszanuj przyzwyczajenia

Nie zapominaj, że starsza osoba, która wprowadziła się do waszego mieszkania, jeszcze do niedawna prowadziła samodzielne życie i ma prawo do swoich nawyków. Nawet jeśli to zbieranie torebek foliowych, które ty uznajesz za dziwactwo... Obserwuj uważnie, czego senior potrzebuje, co lubi jeść, co jest ważne dla niego i - jeżeli możesz - akceptuj te przyzwyczajenia. Ugotuj mu np. ulubioną zupę, choć wiesz, że twoje dzieci za nią nie przepadają. Rozmawiaj o tym, dowiedz się, co się kryje za tymi potrzebami. - Pewne stare przyzwyczajenia w nowym miejscu dają poczucie bezpieczeństwa - wyjaśnia psycholog. - Dla seniora przeprowadzka i zależność od dorosłego dziecka oraz jego partnera to duży stres. Wtedy dawne zwyczaje (np. zbieranie kłębków wełny) dają poczucie stabilności, pomagają oswoić nową rzeczywistość. Pomyśl o sobie i swoich dzieciach - jak to było, gdy np. zmieniałaś pracę, dom, jak twoje dzieci szły pierwszy raz do przedszkola z przytulanką i próbowały się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Może senior się boi, a jego reakcje nie są czystą złośliwością, tylko próbą odnalezienia bezpieczeństwa i własnej godności oraz poczucia stabilności. Daj sobie i jemu czas.

NIE ZAPOMINAJ O ZNAJOMYCH SENIORA: Niech starsi państwo spotykają się tam, gdzie chcą, także w twoim domu. Jeżeli ma on być już na stałe domem seniora, to nie spodziewajmy się, że zmieni on nawyki, by nam było wygodnie. Wyjdźmy mu naprzeciw. Wspólne mieszkanie ze starszym członkiem rodziny to duże wyzwanie, ale z odrobiną chęci może się udać!

Agnieszka Namysł, kons. Beata Poborska-Kobrzyńska