Praca mózgu człowieka jest uzależniona od różnych rytmów biologicznych - zewnętrznych i wewnętrznych. Wpływy zewnętrzne to rytm dobowy, rytm pór roku, rytm faz księżyca czy rytm przypływów i odpływów.
Ludzie od dawna zdawali sobie sprawę z tego, że rytmy te mają wpływ na samopoczucie człowieka i jego sprawność psychiczną i fizyczną. Jednak dopiero niedawne badania wykazały, że mózg sam wytwarza swoje własne biorytmy, które umożliwiają dopasowanie się do świata zewnętrznego i utrzymanie harmonii ze swoim środowiskiem naturalnym.
Szyszynka potrzebuje światła
Również takie funkcje organizmu, jak: temperatura ciała czy ciśnienie krwi mają wpływ na nasze biorytmy. Istotnym czynnikiem determinującym pracę mózgu jest światło słoneczne. Każdy z nas dostrzega, że w różnych porach dnia i nocy mamy więcej lub mniej energii, jesteśmy bardziej lub mniej sprawni psychicznie i fizycznie i mamy lepszy lub gorszy humor. Światło elektryczne pozwoliło nam uniezależnić się od światła słonecznego, ale nasz mózg potrzebuje naturalnego światła, a szczególnie szyszynka, znajdująca się w nim. Korzystanie ze sztucznego światła zaburzyło więc naturalny rytm dobowy organizmu i wywołało wiele zakłóceń w pracy mózgu, takich jak bezsenność, depresja czy drażliwość i niepokój.
Praca zakłóca rytm mózgu
Mózg ludzki pracuje w rytmie 24 godzinnym, okresy snu i czuwania stabilizują ciało i psychikę. Przesunięcie tego rytmu, np. poprzez podróż z jednej półkuli na drugą, z jednej strefy czasowej do drugiej, może zakłócić tę zdolność mózgu. Człowiek potrzebuje przynajmniej 3 dni, aby dostosować się do nowego czasu. Również praca na zmiany, w tym w nocy, zakłóca naturalny rytm mózgu, który kształtował się w czasie ewolucji przez miliony lat.
Skowronki i sowy
Jednak w naturze nic nie jest takie proste. Dlatego wśród ludzi możemy wyróżnić dwie odmiennie reagujące kategorie. Pierwsza - "skowronki", i druga - "sowy". "Skowronki" mają najwięcej energii rano, zaś wieczorem wcześnie kładą się spać. Są raczej introwertykami (skierowani do wewnątrz) i wykazują rano wzrost temperatury ciała. Natomiast "sowy" rano są ospali i niewydajni, a najwięcej energii mają wieczorem - dlatego późno kładą się spać. W przeciwieństwie do "skowronków" wykazują ekstrawertywne cechy osobowości (skierowani na zewnątrz), a temperatura ich ciała rośnie wieczorem.
Większość ludzi wykazuje pewne stałe i uniwersalne biorytmy mózgu. Znając je, możemy dopasowywać swoją aktywność do odpowiednich pór dnia.
Lidia Irla
