5 chorób tarczycy - naucz się z tym żyć

Zdarza się, że tarczyca produkuje za dużo hormonów. W odpowiedzi na to przysadka mózgowa (gruczoł, który leży wewnątrz czaszki) produkuje mniej swojego hormonu TSH (tyreotropiny). To ostrzeżenie dla tarczycy, że pracuje za szybko. Jeśli jest zdrowa, odbierze ten sygnał i wyciszy się. Jeśli jednak współpraca między tarczycą i przysadką jest zaburzona - stężenie TSH we krwi spada, a hormonów tarczycowych ciągle przybywa. Masz wtedy fatalne samopoczucie. Jesteś rozdrażniona, możesz płakać bez powodu. Pocisz się, drżą ci ręce i kołacze serce. Masz nieregularne miesiączki, chudniesz, mimo że normalnie jesz.

• Badania: Takie objawy zmuszą cię w końcu do wizyty u internisty. Dostaniesz skierowanie na badanie stężenia we krwi poziomu TSH, oraz dwóch hormonów tarczycy - (T4) i (T3). Jeżeli wyniki okażą się powyżej normy, a stężenie TSH mniejsze niż 0,1 mj/l świadczy to o nadczynności. Internista skieruje cię do specjalisty endokrynologa (tyreologa).

• Leczenie: Nieprzyjemne objawy nadczynności tarczycy ustąpią, gdy zaczniesz przyjmować tzw. tyrostatyki. Mają one za zadanie spowolnienie pracy gruczołu. Potrzebne jest też badanie USG tarczycy. Lekarz będzie mógł ocenić położenie, wielkość oraz kształt tarczycy, a także ustalić, czy są guzki. Jeżeli mimo przyjmowania leków, tarczyca będzie pracowała za szybko, konieczne będzie podanie jodu radioaktywnego w kapsułce. Najczęściej wystarcza już jedna taka dawka, aby gruczoł zaczął normalnie pracować. Jeśli jednak nawet radioaktywny jod nie wyciszy tarczycy, potrzebny jest wówczas zabieg operacyjny.

• Dieta: Jeśli cierpisz na nadczynność, jedz więcej białka zwierzęcego. Najlepszym jego źródłem są chude mięsa, wędliny, nabiał, ryby. Wybieraj też warzywa i owoce bogate w antyutleniacze, czyli wit. A - marchew, pomidory, brzoskwinie; wit. C - natkę pietruszki, cytrusy oraz wit. B1- jaja, kasze. Jednak ilość surówek powinna być umiarkowana. Zawierają błonnik, który zmniejsza przyswajanie pewnych składników i kalorii.

• Styl życia: Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, by nie obciążać dodatkowo serca. Lepsze będą spacery niż aerobik czy basen. Jeśli bardzo się pocisz, ubieraj się "na cebulkę", by móc zdejmować ubrania, gdy zrobi ci się gorąco. Na urlopy wybieraj się po sezonie, gdy nie ma upałów.

• Co możesz zrobić sama: Nadczynności tarczycy nie wyleczysz ziołami. Możesz jednak osłabiać nieprzyjemne objawy choroby. Wypróbuj mieszankę ziół polecaną przez Ojca Andrzeja Klimuszko. Wymieszaj po 50 g: morszczynu pęcherzykowatego, ziela nostrzyka, ziela skrzypu, ziela przetacznika leśnego, kory dębu, porostu islandzkiego, kłącza turzycy piaskowej, korzenia lukrecji, i kłącza perzu. Łyżkę mieszanki zalej szklanką wrzątku, odstaw na 3 godz. Przecedź, lekko podgrzej pij 3 razy dziennie pół szklanki, 20 minut przed jedzeniem.

Gdy tarczyca pracuje za wolno i produkuje zbyt mało hormonów, pojawiają się niepokojące objawy, które utrudniają ci życie. Tyjesz, choć jesz niewiele, czujesz się ciągle zmęczona, masz suchą skórę i podwyższony poziom cholesterolu. Ale najbardziej dotkliwą konsekwencją niedoczynności tarczycy są trudności z zajściem w ciążę.

• Badania: Trzeba sprawdzić poziom hormonu TSH. Większy niż 3,5 mj/l świadczy o niedoczynności. Ważny jest także poziom hormonów tarczycy T3 i T4. Jeżeli rzeczywiście cierpisz na niedoczynność, wyniki badania będą poniżej normy.

• Leczenie: Aby wyrównać niedobory spowodowane zbyt wolną pracą tarczycy, trzeba będzie przyjmować codziennie hormon tarczycowy w tabletce. W niektórych wypadkach konieczne jest jeszcze zażywanie jodu w tabletkach i zastosowanie diety bogatej w ten pierwiastek. Aby tarczyca mogła dobrze pracować, musi dostawać codziennie przynajmniej 150 ?Ę (mikrogramow) jodu.

• Dieta: Skutecznym sposobem uzupełnienia niedoborów jodu jest jedzenie pokarmów takich jak ryby morskie i owoce morza. Dobrym źródłem jodu są szczególnie śledzie, makrela, łosoś. Używaj też jodowanej soli.

• Styl życia: Liczy się każda aktywność fizyczna: spacer, basen, jazda na rowerze. Przynajmniej 30 minut dziennie. Jeśli rano masz więcej energii, wykorzystaj ten czas efektywnie. Na popołudnie, gdy odczuwasz wyraźny spadek formy, nie planuj zbyt wiele.

U niektórych osób tarczyca nie pracuje prawidłowo, bo organizm wytwarza przeciwciała, które stale ją atakują, powodując przewlekłe zapalenie. Jeśli na skutek tego gruczoł rozrasta się i zaczyna produkować nadmierne ilości hormonów, to cierpisz na chorobę Gravesa Basedowa. Objawy są takie, jak przy nadczynności. Na twojej szyi pojawia się charakterystyczna wypukłość w postaci tzw. wola lub wytrzeszcz oczu.

• Badania: Lekarz zleci badanie hormonów tarczycy oraz TSH. Potrzebne będzie też określenie tzw. przeciwciał tarczycowych w surowicy. Dostaniesz także skierowanie na USG. Jeśli okaże się, że wole jest guzkowe, endokrynolog zaleci ci też inne badania, np. biopsję cienkoigłową lub scyntygrafię.

• Leczenie: Będziesz przyjmować leki przeciwtarczycowe. Konieczne może być też podanie jodu radioaktywnego.

• Dieta: Powinna zawierać zwiększone ilości kalorii, witamin i białka. Twój organizm potrzebuje teraz nawet 110-130 g białka na dobę. Jedz więcej chudego mięsa oraz ryb, a także mleka i jego przetworów, jaj.

• Styl życia: Przy nadczynności zrezygnuj koniecznie z używek - papierosów, mocnej kawy, herbaty i dużego wysiłku fizycznego.

Zdarza się, że układ immunologiczny niszczy tarczycę i - podobnie jak w przypadku choroby Gravesa Basedowa - sprawia, że dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego. Różnica polega jednak na tym, że gruczoł nie rozrasta się, a stopniowo zanika. Procesu nie można zahamować, a im mniejsza staje się tarczyca, tym wolniej pracuje. Objawy są takie, jak w niedoczynności.

• Badania: Konieczna kontrola hormonów tarczycy, poziomu TSH i określenie przeciwciał tarczycowych, USG wg zaleceń lekarza.

• Leczenie: Powinnaś przyjmować hormon tarczycowy, kontrolować stężenie TSH we krwi oraz poziom cholesterolu. Jeśli są guzki, trzeba zrobić biopsję cienkoigłową.

•Dieta Przy prawidłowym TSH i braku objawów niedoczynności nie jest konieczne stosowanie specjalnej diety.

• Styl życia:Bądź aktywna. Spaceruj lub ćwicz przynajmniej 30 minut dziennie. Ostrożnie korzystaj z zabiegów kosmetycznych i medycyny estetycznej. Konsultuj je zawsze ze swoim endokrynologiem.

Najczęstszą chorobą tarczycy w Polsce jest tzw. wole guzkowe. Może pojawić się zarówno przy nadczynności, jak i niedoczynności. Tarczyca rozrasta się, jeśli długo nie otrzymuje jodu. Widocznym objawem wola jest powiększający się obwód szyi, czasem można też wyczuć guzek.

• Badania: Podstawowym jest USG. Jeśli lekarz wykryje guzek, skieruje cię na biopsję cienkoigłową. Zawsze jest konieczna, gdy średnica guzka przekracza 1 cm. Lekarz może

zlecić ci też scyntygrafię, by poznać charakter guzków i ich tzw. jodochłonność.

• Leczenie: Guzki "gorące", które gromadzą podany radioizotop świadczą zwykle o nadczynności tarczycy, więc lekarz zastosuje leczenie tyrostatykami. Gdy guzki są "zimne", mogą mieć charakter nowotworu złośliwego. Wtedy tarczycę trzeba usunąć i przeprowadzić leczenie jodem radioaktywnym.

• Dieta: Lekarz zaleci dietę zależnie od charakteru znalezionego guzka.

• Styl życia: Dobrym sposobem na dostarczenie jodu jest urlop nad morzem (i latem i zimą). Duża ilość tego pierwiastka w powietrzu uzupełni zapasy jodu.

Anna Gumowska