Choć od czasu do czasu słyszymy o tych schorzeniach, raczej nie myślimy, że mogłyby nas dotknąć... Tymczasem krew może chorować tak samo jak narządy czy tkanki.
Jest tzw. płynem ustrojowym. Przemieszcza się po całym organizmie, wykonując wiele ważnych zadań. Transportuje do komórek tlen i składniki odżywcze, a także komórki odpornościowe oraz hormony, zaś zabiera z nich niepotrzebne produkty przemiany materii. Musi mieć jednak odpowiednią budowę i właściwą ilość poszczególnych składników. Jeśli tak nie jest, nie wywiązuje się ze swoich zadań, co jest groźne dla całego organizmu. Im szybciej to wychwycimy, tym lepiej dla naszego zdrowia!
Objawy mogące świadczyć o niedokrwistości
Apetyt na różne dziwne "smaki" (tzw. pica; np. na glinę, kredę, krochmal) - często jest zapowiedzią niedokrwistości i wyprzedza wszystkie inne objawy.
Osłabienie, spowolnienie psychiczne i fizyczne, obniżony nastrój, depresja, szybkie męczenie się, potrzeba długiego snu i brak poprawy samopoczucia mimo nocnego odpoczynku, duszności, płytki oddech.
Obniżona odporność, podatność na infekcje i np. łatwe przeziębianie się.
Bladość i szorstkość skóry, bladość spojówek oraz śluzówek (np. w jamie ustnej, na wewnętrznej stronie policzków i dziąsłach, pod powiekami).
Suchość w ustach, zajady w kącikach, wygładzenie, pieczenie oraz ból języka, a także pieczenie w przełyku.
Dolegliwości, które ostrzegają przed białaczką
Łatwo powstające siniaki (np. wskutek niewielkiego uderzenia), trudno gojące się najdrobniejsze skaleczenia, krwawe wybroczyny na skórze i śluzówce jamy ustnej (pod postacią czerwonych punkcików lub plam).
Częste i obfite krwawienia (np. z nosa), ślady krwi w moczu lub odkrztuszanej plwocinie.
Osłabienie, przemęczenie, spadek apetytu, gorsza tolerancja wysiłku, przyśpieszone bicie serca i płytki oddech, zawroty głowy, szum w uszach.
Powtarzające się infekcje, szczególnie bakteryjne lub grzybicze, przebiegające z wysoką gorączką, często nieustępujące lub nawracające mimo leczenia doustnymi antybiotykami. Ale także - stany podgorączkowe bez uchwytnej przyczyny połączone z nocnymi potami i powiększeniem węzłów chłonnych (np. na szyi, za uszami).
Uczucie pełności w jamie brzusznej, bóle po lewej stronie brzucha (związane np. z powiększeniem narządów wewnętrznych, śledziony lub wątroby).
Nasilone objawy wcześniej występującej choroby układu krążenia, np. bóle wieńcowe spowodowane chorobą niedokrwienną serca.
Objawy mogące sygnalizować nadkrwistość
Zaczerwienione policzki, nos, uszy, usta - także podczas przebywania w domu i spokojnego odpoczynku.
Świąd całego ciała, szczególnie po kontakcie z ciepłą wodą (pojawiający się np. podczas mycia pod prysznicem lub kąpieli). Z czasem także jej lekko niebieskie zabarwienie.
Bóle i zawroty głowy, szum w uszach, zaburzenia widzenia.
Odczucie bolesnego krążenia krwi w dłoniach, a także stopach.
Podwyższone ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze, a także skłonność do tworzenia się tzw. pajączków i żylaków na nogach, puchnięcie kończyn.
Zaczerwienienie, obrzęk oraz tkliwość dużego palca u stopy (jak przy ataku dny moczanowej).
Morfologia krwi - o czym może informować?
Prawidłowe, świadczące o zdrowiu wyniki u dorosłych kobiet są następujące: 4liczba krwinek czerwonych (inaczej erytrocytów) równa 3,5-5,2 mln/μl; 4liczba krwinek białych (leukocytów) wynosząca 4000-10 000 komórek/μl; 4liczba płytek krwi (trombocytów) - 140 000-440 000 kom./μl; 4ilość hemoglobiny -12-16 g/dl
Zbyt mała liczba krwinek czerwonych ostrzega o anemii, która występuje w chorobach ukł. krwiotwórczego, ale też np. przewlekłych chorobach nerek czy przy nadużywaniu alkoholu. Zbyt duża liczba krwinek czerwonych (tzw. poliglobulia) występuje m.in. przy: niedotlenieniu i odwodnieniu organizmu (np. wskutek wymiotów) oraz zaburzeniach w układzie krwiotwórczym znanych pod nazwą nadkrwistości.
Niedobór krwinek białych - występuje niekiedy przy białaczce, ale też np. po ostrej infekcji wirusowej. Ich zwiększona liczba występuje przejściowo po wysiłku fizycznym, ale też ostrzega o białaczce.
Niedobór płytek krwi zdarza się po infekcji, przy alergii, ale może być dodatkowym wskaźnikiem anemii lub białaczki. Ich nadmiar pojawia się m.in. przy nadpłytkowości towarzyszącej nadkrwistości.
Jak choruje krew?
Niedokrwistość
Popularna nazwa to anemia. Rozpoznaje się ją, gdy we krwi brakuje krwinek czerwonych (tzw. erytrocytów) lub barwnika (tzw. hemoglobiny).
Przyczyną najczęściej jest niedobór składników budulcowych, zwykle żelaza, znacznie rzadziej kwasu foliowego lub witaminy B12. Winna może być zła dieta, ale także np. przewlekłe zapalenie żołądka utrudniające wchłanianie dostarczonych z pożywieniem składników. U wielu kobiet niedokrwistość jest skutkiem obfitych, długich miesiączek i znacznej utraty krwi w tym czasie. Innym dość częstym powodem niedokrwistości są choroby przewlekłe zmuszające organizm do ciągłej obrony (np. przewlekłe zapalenie dróg moczowych, gruźlica). Substancje, dzięki którym układ odpornościowy może pracować pełną parą (tzw. cytokiny), nie służą, niestety, krwinkom czerwonym. Hamują ich wytwarzanie.
Chorobę leczy się na różne sposoby, w zależności od tego, co ją wywołało. Lekarz może zalecić ci zmianę diety, przyjmowanie specjalnych preparatów, wyleczenie choroby przewlekłej.
Białaczka
Inna nazwa to leukemia. W chorobie tej może występować zarówno niedobór krwinek czerwonych, jak i białych, a także płytek krwi (tzw. trombocytów). Zamiast nich we krwi (a także np. szpiku) krążą "fałszywe" erytocyty i leukocyty - nieprawidłowo rozwinięte i nieprzydatne.
Przyczyny białaczki nie są do końca wyjaśnione. Wiadomo jednak, że jej wystąpieniu może sprzyjać m.in.: częsty kontakt z chemikaliami (np. benzenem wykorzystywanym do produkcji tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, pestycydów, detergentów), zakażenie niektórymi drobnoustrojami (np. wirusem Epsteina-Barr lub wirusem HLTV) oraz częste poddawanie się promieniowaniu rentgenowskiemu (np. w związku z wykonywaną pracą technika rtg).
Przeciwko białaczce stosuje się specjalistyczne leczenie - chemio- i radioterapię oraz przeszczep szpiku kostnego, a także leki takie jak przeciwciała monoklonalne czy interferon alfa.
Nadkrwistość
Jest nazywana także czerwienicą. A to dlatego, że wiąże się z nadmiarem krwinek czerwonych we krwi (który sprzyja m.in. zakrzepicy i zatorowości, zawałowi serca i udarowi mózgu).
Lekarze nie do końca wiedzą, co ją powoduje. Jednak bardziej wskazuje się na czynniki zewnętrzne, niż wrodzone. Przy czerwienicy pomagają m.in. środki z kwasem acetylosalicylowym, upusty krwi, leki hamujące wytwarzanie krwinek czerwonych i płytek krwi (tzw. cytostatyki).
