Choroby tarczycy groźne dla kobiet

Chociaż problemy z tarczycą są powodem uciążliwych dolegliwości zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, to jednak właśnie panie powinny na nią szczególnie uważać. Po pierwsze dlatego, że u pań gruczoł ten jest dużo bardziej kapryśny i choruje nawet... 10 razy częściej, niż u panów! Ponadto skutki tego mogą być dla kobiety bardzo obciążające, a w niektórych sytuacjach wręcz niebezpieczne (i to nie tylko dla niej), np. gdy spodziewa się ona dziecka.

Dlatego dobrze jest, byśmy wiedziały, na jakie schorzenia tarczycy możemy być szczególnie narażone, a także umiały je zawczasu rozpoznać. Im wcześniej zaczniemy się leczyć, tym lepiej! Oto wyjaśnienia lekarza, które powinny nam to ułatwić.

Niedoczynność gruczołu tarczowego

Grozi nam 5 razy bardziej, niż mężczyznom. Polega na tym, że gruczoł wytwarza za mało hormonów potrzebnych organizmowi. W efekcie spowalnia się przemiana materii i w tkankach gromadzą się galaretowate substancje (tzw. glukozoaminoglikany, w skrócie GAG-i), które chłoną wodę. Jaki to ma na nas wpływ? Jesteśmy zmęczone i osowiałe (gdy zbyt wiele GAG-ów znajduje się w układzie nerwowym). Jeśli mamy skłonność do spadków nastroju, możemy je tym wyraźniej odczuwać.

Pojawiają się obrzęki oczu, twarzy, kostek, całego ciała (gdy GAG-i zalegają pod skórą), co jeszcze bardziej pogarsza nasze samopoczucie. Dokuczają nam zaparcia (z powodu GAG-ów w jelitach), przez co łatwiej tyjemy i stajemy się narażone na schorzenia takie, jak nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca. Możemy też mieć nieregularne miesiączki i problemy z zajściem w ciążę (gdy GAG-i występują w jajnikach). Inne objawy niedoczynności tarczycy to: ciągłe marznięcie, blada, łuszcząca się skóra, suche, łamliwe włosy.

Aby wyleczyć się z choroby, powinnyśmy przyjmować brakujące hormony. To szczególnie ważne, gdy jesteśmy w ciąży - nieleczona niedoczynność tarczycy może stać się przyczyną zaburzeń w rozwoju płodu oraz przedwczesnego porodu. Leki przyjmuje się raz dziennie, zwykle rano, zawsze na czczo, 30-60 min przed jedzeniem (najczęściej do końca życia).

Nadczynność tarczycy

Zdarza się, że z tarczycą mamy całkiem przeciwny problem - produkuje ona za dużo hormonów. To także jest niekorzystne! Niestety, przytrafia się nam nawet 10 razy częściej, niż mężczyznom.

Jakie są objawy? Tracimy na wadze pomimo "wilczego" apetytu (wskutek nasilonej przemiany materii i częstych wypróżnień). Jest nam gorąco i pocimy się obficie. Do tego miewamy kołatanie serca. Często jesteśmy rozdrażnione i niespokojne.

Lekarz może przepisać nam środki hamujące produkcję hormonów w tarczycy. Trzeba je przyjmować, bo nieleczona nadczynność może mieć powikłania takie jak: zaburzenia rytmu serca i jego niewydolność, osteoporoza. Jest też niebezpieczna dla mającego się narodzić dziecka.

Domowy minitest

Przesuwając odpowiednio palcami po szyi, możemy wykryć nieprawidłowości w obrębie tarczycy (np. to, że jest powiększona, występują w niej guzki). W tym celu powinnyśmy przyłożyć do szyi opuszki palców. Należy to zrobić w taki sposób, by z jednej jej strony znajdowały się palec wskazujący, środkowy i serdeczny, zaś z drugiej - kciuk. Następnie powoli i delikatnie przesuwamy nimi w górę i w dół. Jeśli cokolwiek nas zaniepokoi (np. wypukłości lub wgłębienia), zgłośmy to lekarzowi.

Choroba Hashimoto

Rozwija się, gdy tarczyca jest atakowana przez układ odpornościowy (z przyczyn genetycznych). Powoduje to jej przewlekły stan zapalny i powolne niszczenie. Niekiedy gruczoł próbuje się bronić w ten sposób, że się powiększa, co może być widoczne w postaci tzw. wola. Jednak nie na wiele się to zdaje. Produkcja hormonów spada i dochodzi do niedoczynności tarczycy, ze wszystkimi typowymi dla niej dolegliwościami (takimi jak osłabienie, przygnębienie, tycie, marznięcie, pogorszenie kondycji skóry i włosów) oraz możliwymi powikłaniami. Pomogą nam leki dostarczające brakujących hormonów (przyjmowane przez całe życie).

Choroba Gravesa i Basedowa

W tym schorzeniu układ odpornościowy nie niszczy gruczołu tarczowego, tylko... pobudza go do pracy i produkcji hormonów, a niekiedy także rozrostu (na tle genetycznym, ale również wskutek silnych stresów i palenia tytoniu). U kobiet schorzenie występuje aż 10 razy częściej niż u mężczyzn. Możemy zauważyć, że z przodu szyi pojawiła się dziwna wypukłość (tzw. wole). Do tego mamy objawy nadczynności tarczycy (takie jak chudnięcie i wzmożony apetyt, uczucie gorąca, pocenie się, kołatanie serca, rozdrażnienie i niepokój). Inne symptomy to: wytrzeszcz oczu, a także obrzęki rąk i stóp oraz przodu podudzi. W leczeniu stosuje się m.in. środki hamujące pracę nadgorliwego gruczołu tarczowego.

Podostre zapalenie tarczycy

Możemy na nie zachorować po przejściu infekcji wirusowej (np. świnki, odry, ale także np. zwykłej grypy), zwłaszcza jeśli mamy po temu predyspozycje genetyczne. Naraża nas to na nadczynność tarczycy. Na szczęście choroba nie zdarza się często (ale i tak głównie u kobiet). Jeśli jednak wystąpi, nie da się jej nie zauważyć. Możemy odczuwać silny ból z przodu szyi, który promieniuje do żuchwy, uszu, górnej części klatki piersiowej i potylicy, a nasila się przy ruchach głowy i połykaniu. Do tego występuje gorączka. Aby się wyleczyć, zwykle wystarczy przyjmować niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Pomogą wykryć problem

BADANIE POZIOMU TSH WE KRWI: Zwykle lekarz (rodzinny lub endokrynolog) zleca je w pierwszej kolejności. Bo TSH to hormon zawiadujący pracą tarczycy. Gdy jego stężenie we krwi wzrasta ponad normę, może to świadczyć o niedoczynności gruczołu, gdy zaś maleje - o jego nadczynności. Potrzebne są jednak dodatkowe badania hormonalne.

BADANIE POZIOMU T3 I T4 (ze skierowaniem od lek. rodzinnego lub endokrynologa) wykonuje się w następnej kolejności. Pokazuje, jakie jest stężenie hormonów tarczycy. Jeśli wysokie (przy niskim TSH), może to wskazywać na nadczynność gruczołu. Jeśli niskie (przy wysokim TSH) - na jego niedoczynność.

USG TARCZYCY: Lekarz zleca je, by zobaczyć, jaką wielkość ma gruczoł i jak odbija ultradźwięki. To pomaga mu ustalić przyczynę jego nieprawidłowej pracy.

Spec. med. rodz. Hanna Dolińska, Centrum Medyczne w Warszawie