Czosnaczek pospolity: Właściwości i zastosowania

Czosnaczek pospolity to dwuletnia roślina z rodziny kapustowatych, która powszechnie występuje na terenie Europy, Afryki Północnej i południowej oraz zachodniej Azji. Czosnaczek porasta skraje lasów liściastych, zarośla łęgowe i nadrzeczne, cieniste rowy, obrzeża dróg, a także rumowiska i tereny ruderalne. Preferuje wilgotne gleby o dużej zawartości próchnicy, bogate w azot i inne składniki mineralne. Czosnaczek ma prosto wzniesioną łodygę z licznymi sercowatymi liśćmi (mniej lub bardziej ząbkowane) i drobnymi, białymi kwiatami. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Roztarte liście czosnaczka wydzielają zapach czosnku, stąd nazwa rośliny.

Zastosowanie czosnaczka w kuchni

Ze względu na czosnkowy aromat i wyrazisty smak czosnaczek znalazł zastosowanie w kuchni. Wykorzystywane są jego liście i młode pędy. Można jeść je na surowo lub stosować jako przyprawę do różnych dań. Świetnie sprawdzają się jako dodatek do sałatek, twarożku, past, a także do zup, sosów lub potraw z mięsa. Czosnaczkiem należy przyprawiać gorące dania już na talerzu, gdyż pod wpływem temperatury listki tracą swój aromat. Można również drobno posiekane liście dodać do ciasta, by uzyskać pieczywo czosnkowe. Niegdyś wykorzystywano również korzenie czosnaczka, które przypominają smak chrzanu. Natomiast z nasion rośliny można przygotować domową musztardę.

Czosnaczek pospolity to niepozorna, przydrożna roślina, która wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości – podobnie jak czosnek. W swoim składzie ma wiele cennych dla organizmu składników odżywczych. Ziele czosnaczka jest bogate w olejki eteryczne, zawierające lotne związki siarki i amoniaku. Ponadto znajdują się w nim garbniki, flawonoidy, fitoncydy, saponiny i glikozydy. Występują w nim także aminokwasy, m.in. cysteina, cystyna i metionina. Czosnaczek to również źródło witamin (np. witaminy C i karotenu – prowitaminy A) oraz minerałów (żelaza, fosforu i wapnia).

Czosnaczek działa bakteriobójczo i grzybobójczo, skutecznie zwalcza także pasożyty. Ponadto oczyszcza organizm z toksyn (metali ciężkich, dioksyn, węglowodorów cyklicznych), odtruwa i wzmacnia organizm, ponieważ ma właściwości żółciopędne, moczopędne i rozkurczowe. Pomoże na zaburzenia przemiany materii, bóle brzucha i biegunki. Może być też świetnym środkiem wspomagającym leczenie przeziębienia, grypy i infekcji górnych dróg oddechowych. Ma działanie rozgrzewające, wykrztuśne i wzmacniające. Oprócz tego ziele czosnaczka obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, dzięki czemu poprawia pracę serca i układu krwionośnego.

Zewnętrzne stosowanie czosnaczka

Czosnaczek może być także stosowany zewnętrznie w formie okładów. Wykonuje się je ze świeżych liści lub naparów na bazie suszonej rośliny. Czosnaczek działa antyseptycznie, przyspiesza gojenie się ran, owrzodzeń, skaleczeń, grzybic i hemoroidów. Kąpiele z odwarem z czosnaczku wspomogą leczenie zmian skórnych i grzybicy. Płukanki z wywaru wzmocnią też włosy i paznokcie oraz zwalcza łupież. Natomiast wcieranie nalewki z czosnaczka w stawy pomoże na bóle reumatyczne.

Do przygotowania naparu z czosnaczka wystarczy łyżka świeżo posiekanych liści. Zalewamy ją szklanką wrzącej wody lub gorącego mleka i parzymy pod przykryciem przez 15 minut. Można dodać również odrobinę miodu. Napar złagodzi duszności i ułatwi oddychanie, zadziała też przeciwzapalnie i uspokajająco.

Nalewka z czosnaczka

Z czosnaczka można sporządzić również smaczną i zdrową nalewkę. 100 g posiekanych liści należy zalać litrem alkoholu 50-60 proc. i macerować przez miesiąc. Po tym czasie nalewka jest już gotowa do spożycia. Można stosować jeden kieliszek dziennie.

Gdzie kupić ziele czosnaczka?

Czosnaczek dostępny jest w wielu sklepach zielarskich i w niektórych aptekach. Można go również kupić w sklepach internetowych. Możliwe jest także samodzielne pozyskanie surowca, zbiór rośliny odbywa się od maja do końca czerwca. Następnie ziele należy suszyć w zacienionym i przewiewnym miejscu.