Czy to naprawdę brzuch cię boli?

Ból brzucha to jedna z najczęstszych dolegliwości, z jakimi zgłaszamy się do lekarza. Staramy się sobie pomóc także na własną rękę - dostępne bez recepty środki usprawniające trawienie należą do najlepiej sprzedających się specyfików leczniczych. Kupujemy je, bo uważamy, że za nasze dolegliwości odpowiada nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Prawda jest jednak taka, że ból brzucha odczuwamy, gdy dochodzi do skurczów mięśni gładkich. Znajdują się one w ścianach wszystkich organów wewnętrznych (m.in. przewodów moczowych i pęcherza, narządów rodnych). Ból brzucha może więc świadczyć zarówno o kłopocie trawiennym, jak i o kamieniu w nerce, torbieli w jajniku czy życiu w przewlekłym stresie.

Gdy coś leży na żołądku

NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ BÓLU BRZUCHA JEST ZWYKŁA, WYNIKAJĄCA Z BŁĘDÓW DIETETYCZNYCH NIESTRAWNOŚĆ. Jej charakterystyczne objawy (nie muszą się razem pojawić) to bolesne gniecenie w nadbrzuszu, uczucie pełności, odbijania, nudności, wymioty, wzdęcia, a czasem także biegunka. Z niestrawnością możemy sobie poradzić domowymi środkami, pijąc zioła (np.: rumianek, miętę, kocankę) albo zażywając wspomagające trawienie środki (np. tabletki na niestrawność Enzyvit). Warto jednak wiedzieć, jak odróżnić tę niegroźną przypadłość od dolegliwości wymagających szybkiego wezwania pogotowia.

Lecznicze przyprawy

Gdy po obfitym posiłku dopadnie nas niestrawność, możemy się ratować, np. zaparzając w filiżance łyżeczkę kminku (wypijamy napar i zjadamy nasionka) albo kawałek drobno posiekanego świeżego imbiru. Te przyprawy mają działanie rozkurczowe, więc szybko zmniejszą dolegliwości.

JELITA CZY TRZUSTKA?

JEŚLI NAGŁY OSTRY BÓL ROZPOCZYNA SIĘ W GÓRNEJ CZĘŚCI BRZUCHA, a następnie szybko obejmuje całą jamę brzuszną, może to świadczyć o perforacji wrzodu żołądka. Szczególnie jeśli bólowi towarzyszą (przypominające fusy kawowe) wymioty z krwią. Należy wtedy jak najszybciej wezwać pogotowie, bo konieczna jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna.

BYWA, ŻE MYLIMY NIESTRAWNOŚĆ Z NIEDROŻNOŚCIĄ JELIT. Początkowo objawy są podobne, ale przy niedrożności ból brzucha nie przechodzi, tylko zaczyna się nasilać. Brzuch jest mocno wzdęty, dochodzi do zaparcia i zatrzymania gazów. Chora osoba nie ma apetytu, odczuwa nudności, zdarzają się też wymioty. Konieczny jest kontakt z lekarzem. Jeśli bowiem drożność jelita nie zostanie przywrócona, może dojść do jego pęknięcia. Zazwyczaj udaje się to osiągnąć, stosując odpowiednie środki farmakologiczne, ale czasami jelito musi być udrożnione operacyjnie.

OSTRY, PROMIENIUJĄCY DO PLECÓW BÓL ŚRODKOWEJ CZĘŚCI BRZUCHA to objaw zapalenia trzustki. Ta choroba musi być leczona w szpitalu. Chory otrzymuje silne leki przeciwbólowe i zmniejszające wydzielanie soku trzustkowego. Na początku leczenia konieczna jest zwykle głodówka oraz odżywianie pozajelitowe (dożylne).

ŚLEPA KISZKA

BÓL, KTÓRY POJAWIA SIĘ W OKOLICACH PĘPKA, a potem przemieszcza do dolnej prawej części brzucha jest często oznaką zapalenia wyrostka robaczkowego. Charakterystyczne jest, że dyskomfort nasila się przy kaszlu i ucisku. Przy zapaleniu wyrostka najważniejsze jest jak najszybsze rozpoznanie i natychmiastowa operacja. Dlatego przy takich objawach nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.

CHORE TĘTNICE

GNIOTĄCY BÓL W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI BRZUCHA może sygnalizować istnienie tętniaka aorty brzusznej. Objawom tętniaka towarzyszy czasem wrażenie silnego pulsowania bolesnej okolicy. Zdarza się też, że tętniakowy ból brzucha promieniuje do pleców i dlatego bywa mylony z bólem kręgosłupa. Charakterystyczne jest jednak to, że na jego nasilenie, inaczej niż przy dolegliwościach kostnych, nie ma wpływu ruch i zmiana ułożenia ciała. Tętniak aorty brzusznej to miejscowe zwiększenie średnicy tętnicy. Ścianki naczynia stają się w tym miejscu cieńsze i mniej elastyczne, istnieje więc groźba pęknięcia. Jeśli występują objawy podobne do symptomów tętniaka, konieczne jest wykonanie badania USG jamy brzusznej, a w razie wykrycia zmiany - leczenie. Terapia zależy od wielkości zmiany - jeśli tętniak ma średnicę większą niż 5 cm, zazwyczaj konieczny jest chirurgiczny zabieg jego usunięcia. W przypadku mniejszych tętniaków zwykle stosuje się leczenie zachowawcze, zapobiegające powiększeniu się zmiany i zmniejszające ryzyko jej pęknięcia. Podstawą jest normalizacja ciśnienia tętniczego. Konieczne jest także stałe monitorowanie wielkości tętniaka, czyli regularnie wykonywanie badań USG.

SYGNAŁEM PĘKNIĘCIA TĘTNIAKA jest nagły silny ból brzucha promieniujący do pleców i pachwin. Towarzyszy temu gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego, słabe tętno, bladość skóry oraz uczucie silnego osłabienia. W takiej sytuacji należy jak najszybciej wezwać pogotowie, bo natychmiastowa operacja to konieczność.

UWAGA! TO MOŻE BYĆ SERCE

Piekący ból w górnej części brzucha może być nietypowym objawem zawału serca. Jeśli tak jest, to dodatkowo mogą się też pojawić mdłości, wzmożona potliwość, a także uczucie lęku. W przypadku każdego niewyjaśnionego bólu brzucha u osoby, która jest w grupie ryzyka zawału (czyli np.: pali papierosy, jest otyła, ma nadwagę, stwierdzoną miażdżycę lub podwyższony cholesterol i trójglicerydy), trzeba wziąć pod uwagę możliwość zawału.

Przy zawale najbardziej liczy się czas, więc jeśli objawy go sugerują, nie należy zwlekać, tylko natychmiast wezwać pogotowie. W pierwszych godzinach po zawale jest szansa na leczenie nie tylko ratujące życie, ale i odwrócenie jego skutków.

Jak bolą nerki

ODCZUWASZ KURCZOWE BÓLE W DOLE BRZUCHA, A BADANIA PRZEWODU POKARMOWEGO NIE WYKAZUJĄ NIC NIEPOKOJĄCEGO? Przy takich objawach, szczególnie jeśli dokuczają ci one regularnie, warto wybrać się do urologa, a także zrobić badanie ultrasonograficzne (USG) nerek oraz badania ogólne moczu. Może się bowiem okazać, że przyczyną twoich dolegliwości jest kamica nerkowa.

ZAZWYCZAJ BÓLOM NERKOWYM TOWARZYSZY CZĘSTE PARCIE NA PĘCHERZ. Czasem pojawia się krwiomocz, ale bywa też, że symptomy te nie występują. Przyczyną bólu wywołanego kamicą jest nacisk kamieni na miedniczki nerkowe i ściany moczowodu. Twarde złogi powstają w układzie moczowym (nerkach, przewodach moczowych, w samym pęcherzu), gdy stężenie związków chemicznych, np. takich jak szczawiany albo fosforany, w moczu jest zbyt wysokie. Może się tak stać z powodu stosowania nieprawidłowej diety, picia niewystarczającej ilości płynów (co doprowadza do zagęszczenia moczu), przyjmowania niektórych leków, przedawkowania witaminy D.

Dla powstawania kamieni nerkowych duże znaczenie mają też skłonności dziedziczne. Czasem kamica nerkowa przez długi czas przebiega bezobjawowo, bo kamienie nie powodują ucisku. Kłopot zaczyna się wtedy, gdy złogi z jakichś względów zaczynają się przemieszczać, np. przechodząc z nerki do moczowodu. Dochodzi wtedy do ataku kolki nerkowej. Taki ból też bardzo często jest mylony z bólem żołądka lub jelit, bo towarzyszą mu nudności albo wymioty. Charakterystyczne jest, że chwilową ulgę w kolce przynosi zmienianie położenia ciała. W przypadku takich objawów należy zażyć środki rozkurczowe (np. No-Spa) i przeciwbólowe, wziąć ciepłą kąpiel i dużo pić. Jeśli te metody zawiodą, a ostry ból nie ustąpi, należy wezwać pogotowie, bo być może kamienie ułożyły się tak, że niezbędne jest ich operacyjne usunięcie. Lekarza warto odwiedzić także, jeśli atak kolki ustąpił, by ustalić leczenie, które sprawi, że unikniemy nawrotu przypadłości.

JEŚLI KAMIENIE NERKOWE POWODUJĄ DOLEGLIWOŚCI, trzeba się ich pozbyć. W niektórych przypadkach stosuje się leki ułatwiające wydalenie albo rozpuszczenie kamieni. W innych konieczne są zabiegi rozbijania kamieni ultradźwiękami, usuwanie kamienia metodą endoskopową (przez pęcherz) albo operacja chirurgiczna. O wyborze metody zawsze decyduje lekarz.

KAMIENIE? ZMIEŃ DIETĘ!

Przy skłonności do kamieni nerkowych powinniśmy zmodyfikować dietę, wykluczając z niej pewne pokarmy. Rezygnujemy więc z jedzenia rabarbaru, szczawiu, szpinaku, włoskiej kapusty, czekolady, konserw mięsnych i rybnych, czekolady i kakao, kiszonek (np. kapusty, ogórków), koncentratów zup i sosów, potraw zawierających glutaminian sodu, suszonych fig, śliwek czy cytryn.

Bóle intymne

NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ DOLEGLIWOŚCI POJAWIAJĄCYCH SIĘ MNIEJ WIĘCEJ W POŁOWIE CYKLU jest owulacja, czyli jajeczkowanie. Lekki dyskomfort, który pojawia się w tym okresie, raczej nie jest oznaką choroby. Jajeczko rośnie w jajniku, a pęcherzyk Graafa, który je otacza, rozciąga się i uciska ścianę jajnika, co powoduje ból. Gdy pęcherzyk pęka, dolegliwość zazwyczaj ustępuje. Jeśli tak się nie dzieje, warto wybrać się do lekarza. Zdarza się bowiem, że pęcherzyk Graafa zamiast pęknąć, rośnie i przekształca się w wypełnioną płynem surowiczym torbiel. Uciskanie torbieli na ścianki jajnika może powodować ból. W takim przypadku konieczne jest zwykle jej laparoskopowe usunięcie. Torbiel można wykryć podczas badania USG (najlepiej transwaginalnego).

ZDARZA SIĘ, ŻE BÓLOWI W DOLE BRZUCHA WINNE JEST ZAPALENIE PRZYDATKÓW. Dla tej choroby charakterystyczne jest promieniowanie bólu do pleców albo pachwin i wzmaganie się objawów, gdy dotykamy brzucha. Zapaleniu przydatków często towarzyszy podwyższona temperatura. By stwierdzić to schorzenie, potrzebna jest analiza bakteriologiczna wymazu z pochwy. Przyczyną choroby są bakterie (np. E. coli). Zapalenie przydatków musi być leczone antybiotykami. Dodatkowo podawane są działające przeciwbólowo niesterydowe środki przeciwzapalne (NLPZ). Podczas leczenia należy pozostać w łóżku (7-10 dni), stosować lekkostrawną dietę i dużo pić. Warto zastosować się do zaleceń lekarza, bo niedoleczone zapalenie przydatków może być przyczyną powikłań (np. zrostów w jajowodach).

JEŚLI BÓL W TEJ OKOLICY BRZUCHA POJAWIA SIĘ NAGLE I JEST BARDZO SILNY, jak najszybciej wybierzmy się do lekarza. Warto to zrobić nawet wtedy, gdy sądzimy, że dolegliwość jest związana z przewodem pokarmowym. Objawami towarzyszącymi schorzeniom wymagającym interwencji chirurgicznej (np. pęknięcie torbieli jajnika albo skręt jajnika) bywają bowiem nudności i wymioty sugerujące niedrożność jelit.

Kobiece sprawy

BÓLEM BRZUCHA, KTÓRY ODCZUWASZ PODCZAS MIESIĄCZKI, NIE JESTEŚ ZAZWYCZAJ ZDZIWIONA. Gdy jednak podobne dolegliwości pojawiają się w innym momencie cyklu, czasem nie kojarzysz ich wcale z układem rozrodczym. Tymczasem kobiece narządy mogą być przyczyną bólu nie tylko w innym niż miesiączka momencie cyklu, ale także zupełnie od niego niezależnie.

TO WSZYSTKO Z NERWÓW

Bywa, że brzuch boli nas często, ale... bez powodu. A żadne badania nie dają odpowiedzi na pytanie o przyczynę przypadłości. Tego rodzaju dolegliwości nazywane są przewlekłymi czynnościowymi bólami brzucha (PCBB). Przy tej przypadłości charakterystyczny jest brak reakcji na leki (nawet te przepisane przez lekarza). Przyczyną przewlekłych czynnościowych bólów brzucha w większości przypadków jest długotrwały stres, który zwiększa tzw. wrażliwość trzewną. W leczeniu tego typu dolegliwości sprawdzają się techniki redukujące stres (relaksacja), czasem stosuje się również środki antydepresyjne.

Magdalena Patryas