Czym jest rutyna i dlaczego jest ważna dla zdrowia?

Rutyna (znana też jako rutozyd) to organiczny związek chemiczny należący do grupy flawonoidów, a dokładnie glikozydów flawonoidowych. Odkryta została w 1984 roku, kiedy to norymberski aptekarz August Weiss wyizolował ją z liści ruty zwyczajnej, której flawanoid zawdzięcza nazwę. Rutyna może być też pozyskiwana z perełkowca japońskiego, ziela gryki, mięty pieprzowej, berberysu pospolitego, dziurawca zwyczajnego czy czarnego bzu. Związek ten występuje w niektórych owocach i warzywach, m.in. w cebuli, marchewce, słodkich ziemniakach, pomidorach, pomarańczach, cytrynach, limonkach, jagodach czy winogronach. Rutynę błędnie nazywa się witaminą P, a tak naprawdę terminem tym objęta jest mieszanka ok. 30 flawonoidów, a rutyna jest jednym z nich.

Rutozyd nie jest syntetyzowany przez organizm, więc dostarczamy go wraz z pożywieniem, a także z lekami i suplementami diety. Około 15 proc. spożytej rutyny wchłaniane jest w przewodzie pokarmowym (głównie w jelicie cienkim), a pozostała część przekształca się w kwercytynę. Kluczowe przemiany biochemiczne tego flawonoidu zachodzą w wątrobie. Rutyna jest silnym związkiem antyoksydacyjnym, który zwalcza wolne rodniki i chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. Wykazuje przy tym szereg innych prozdrowotnych właściwości.

Rutyna jako bioflawanoid wykazuje silne właściwości antyoksydacyjnie (przeciwutleniające), dzięki czemu zapobiega powstawaniu wolnych rodników i neutralizuje ich szkodliwe działanie. Chroni tym samym wszystkie komórki organizmu przed zniszczeniem i zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych chorób, do których dochodzi w wyniku długotrwałego stresu oksydacyjnego, np. nowotworów. Działanie przeciwutleniające sprawia również, że rutyna pomaga wzmocnić odporność organizmu. W lekach i suplementach występuje zazwyczaj razem z witaminą C i to nie bez powodu. Rutozyd spowalnia proces utleniania witaminy C, przez co przedłuża jej działanie. Obie te substancje stosowane w okresie przeziębienia i grypy pomagają szybciej uporać się z infekcją, zmniejszyć katar i złagodzić inne objawy choroby.

Rutozyd uelastycznia i uszczelnia również naczynia krwionośne, co nie tylko wzmaga jej działanie wzmacniające odporność, ale też korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Zapobiega pękaniu naczynek oraz powstawaniu pajączków, żylaków i stanów zapalnych żył. Stosowanie preparatów w tabletkach lub maści do smarowania może pomóc zmniejszyć widoczność żylaków oraz zapobiegać siniakom i obrzękom towarzyszącym zaburzeniom krążenia. Rutyna działa także przeciwzakrzepowo i przyspiesza gojenie się ran oraz stłuczeń. Niweluje również toksyczne działanie utlenionego cholesterolu, dzięki czemu zmniejsza ryzyko miażdżycy i retinopatii cukrzycowej. Rutyna stosowana jest także zapobiegawczo przez osoby narażone na udar lub zawał serca. Rutozyd ma też działanie przeciwalergiczne, blokuje bowiem wydzielanie histaminy i bradykininy, przez co może na wczesnym etapie hamować reakcje alergiczne. Oprócz tego rutyna działa ochronnie na elastynę i kolagen, wzmacnia więc stawy, ścięgna i więzadła – poprawia ich sprawność i łagodzi ból.

Dzięki temu, że rutyna wzmacnia naczynia krwionośne, z powodzeniem stosowana jest w wielu kosmetykach do cery naczynkowej. Przeciwdziała pękaniu naczynek i poprawia cyrkulację krwi. Zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry, wpływa na jej lepszą elastyczność i napięcie, a także zapobiega jej nadmiernemu łuszczeniu się. Często występuje w kremach i balsamach do cery wiotkiej, dojrzałej, narażonej na zmarszczki i rozstępy.

Rutyna jest stosunkowo bezpieczną substancją i nie ma zasadniczo przeciwwskazań do jej stosowania. Jednak w niektórych sytuacjach substancja ta może wywołać różne skutki uboczne, które są wynikiem interakcji z innymi lekami. Długotrwale stosowana rutyna nasila między innymi działanie leków przeciwkrzepliwych (ryzyko wystąpienia krwotoku), a także niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Przyjmowana razem z witaminą C może z kolei obniżać skuteczność leków przeciwdepresyjnych i aminoglikozydów oraz zwiększać wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego. Natomiast jednoczesne przyjmowanie rutyny i sulfamidów może przyczyniać się do krystalurii, czyli wytrącania się z moczu kryształków różnych związków. Przyjmując rutynę w formie leku lub suplementu, należy zawsze postępować według zaleceń producenta i nie przekraczać podanej dawki. Dla bezpieczeństwa zaleca się również, aby kobiety w ciąży i karmiące piersią skonsultowały suplementację rutyną z lekarzem.