Dieta wątrobowa: Zasady, wady i zalety
Lekkostrawna i bez nadmiaru tłuszczów - to dwie kluczowe zasady diety określanej popularnie mianem wątrobowej. Jest ona zalecana wszystkim tym, którzy zmagają się z rozmaitymi schorzeniami tego kluczowego organu. Co to oznacza w praktyce? Ociekające tłuszczem steki, panierowane kotlety czy ciężkostrawne potrawy mączne powinny pójść w odstawkę, ale rugować całkowicie tłuszczu z menu nie warto. Wysoce pożądane są m.in. tak zwane dobre tłuszcze obecne choćby w oliwie z oliwek, orzechach, pestkach czy nasionach oraz rybach morskich. W tych ostatnich znajdziemy między innymi wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które są wyjątkowo korzystne dla naszego zdrowia. Ile posiłków dostarczać do organizmu przy chorobach wątroby? Z jakich produktów lepiej zrezygnować? Podpowiadamy.
Nie bez powodu wątroba jest zaliczana do grona najważniejszych organów w ciele człowieka i zyskała miano jednego z filtratorów organizmu. Zachodzi w niej szereg procesów związanych z funkcjonowaniem innych narządów oraz układów. Jeśli nie działa prawidłowo, przekłada się to na kondycję całego organizmu. Do najczęstszych schorzeń wątroby zalicza się ostre i przewlekłe zapalenie tego organu. To pierwsze cechuje się gwałtownie rozwijającymi się zmianami martwiczymi i zapalnymi
Przewlekle zapalenie wątroby ma najczęściej podłoże infekcyjne, immunologiczne albo metaboliczne. Zmiany martwiczo-zapalne osiągają w tym przypadku charakter ciągły i dolegliwości odczuwane są przez co najmniej kilka miesięcy.
Profilaktykę schorzeń wątroby - poza właściwie dobraną farmakologią - wspiera odpowiednio zbilansowana dieta. By jednak terapia żywieniowa przyniosła oczekiwane rezultaty, codzienny jadłospis powinien być sprofilowany indywidualnie i dostosowany do stanu chorego oraz - co najważniejsze - oparty o urozmaicone i najlepszej jakości składniki.
Małe, ale częste posiłki
Jedz mniej, ale regularnie - to podstawowe credo, które powinno przyświecać osobom zmagającym się z rozmaitymi schorzeniami wątroby. Jeśli u pacjenta wystąpią dokuczliwe dolegliwości, takie jak nudności, wymioty, utrata apetytu, podstawowym działaniem jest dobór produktów żywieniowych łagodzących objawy. Optymalna ilość posiłków oscyluje wokół pięciu-sześciu na dobę. Dzięki zastosowaniu tej prostej zasady odciążamy wątrobę i regulujemy jej pracę. Eksperci do spraw żywienia zalecają ponadto, aby kolację jeść nie później niż dwie-trzy godziny przed snem, a napoje przyjmować między posiłkami. Najlepszym rozwiązaniem będzie niegazowana woda mineralna oraz herbata bez cukru. Zdrowiu wątroby najlepiej przysłużą się potrawy gotowane na parze, pieczone w folii lub pergaminie, duszone bez dodatku tłuszczu i bez wcześniejszego smażenia.
Dietetycy zalecają, aby włączyć do codziennego jadłospisu warzywa (zarówno surowe i gotowane), takie jak marchew, kalafior, buraki, dynia, szpinak, kabaczek, fasolka szparagowa, zielona sałata czy pomidory bez skórki. Pożądany w jadłospisie jest też nabiał, a zwłaszcza chude mleko, odtłuszczone jogurty, kefir, zsiadłe mleko, chude sery twarogowe, maślanka i odtłuszczone serki homogenizowane. Jeśli chodzi o mięsa, to tych wcale nie musimy sobie odmawiać. Dozwolone jest zarówno to z kurczaka, indyka (bez skóry), jak i cielęcina, chuda wołowina, mięso z królika, polędwica czy szynka bez widocznego tłuszczu. W przypadku ryb również nie ma większych ograniczeń. Z tych chudych warto postawić na dorsza, mintaja, okonia, szczupaka, lina, sandacza, morszczuka czy halibuta. Spośród tłustych wskazany jest pstrąg tęczowy, sardynka, śledź, makrela, łosoś czy węgorz. Po względem formy przygotowania pożądane są ryby z ruszty, pieczone w piekarniku, czy serwowane w galarecie.
Czego trzeba unikać?
W przypadku schorzeń wątrobowych najbardziej mogą zaszkodzić dania smażone w głębokim tłuszczu, odgrzewane i duszone w ciężkich sosach. W odstawkę powinny pójść także produkty wysokoprzetworzone z dużą ilością konserwantów oraz zupy przyrządzane na tłustym mięsie, majonez i śmietana. Na czarnej liście widnieją ponadto wszelkie potrawy ciężkostrawne, typu steki czy kotlety, wzdymające, pikantne, mocna kawa oraz oczywiście alkohol.
A co ze słodyczami? Z tymi też trzeba uważać. Różnego rodzaju ciastka, wypieki czy lody są utwardzane olejami roślinnymi tym samym mocno obciążają wątrobę oraz spowalniają jej pracę. Jeśli mamy ochotę na odrobinę słodyczy, warto sięgnąć po kostkę gorzkiej czekolady albo jabłko lub pomarańczę. Jako przegryzki świetnie posłużą bogate w kwasy omega-3 orzechy włoskie oraz pełne przeciwutleniaczy nasiona słonecznika, które chronią wątrobę przed różnego rodzaju uszkodzeniami.
Dieta wątrobowa zawsze powinna być dostosowana do stanu chorego oraz wydolności jego wątroby. Jej cechą immanentną powinna być lekkostrawność. Przy marskości wątroby zalecane są częste, ale niezbyt obfite posiłki. Optymalna ilość to 4-6 na dobę. Wskazana jest też późna przekąska wieczorna bogata w węglowodany. Ilość węglowodanów powinna wynosić około 300–400 g/d, a tłuszcze powinny pokrywać 30–50% zapotrzebowania na energię. Oczywiście, należy wyeliminować te pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza smalec, słoninę i boczek, a postawić na chude i tłuste ryby oraz drób i cielęcinę. Potrawy najlepiej przygotowywać na parze, w postaci duszonej bez tłuszczu lub pieczone w folii. Do produktów zakazanych zaliczane są alkohol, kawa, mocna herbata, ostre przyprawy, pokarmy wzdymające (kapusta, cebula, rośliny strączkowe, szparagi, śliwki). Nie powinno się ograniczać spożycia płynów. Najbardziej wskazana jest woda oraz zielona herbata.
