Dlaczego niedożywienie jest tak groźne dla zdrowia?
Niedożywienie nie dotyczy jedynie osób cierpiących na anoreksję czy bulimię. Problem może dotknąć tak naprawdę każdego, kto przez pewien okres nie dostarczy organizmowi potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania składników pokarmowych. Niedożywieni mogą być pacjenci przebywający w szpitalu, osoby z chorobami nowotworowymi, rekonwalescenci czy osoby starsze. Niedobór witamin i minerałów może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem, zaburzeń pracy wszystkich narządów. Skutkuje to przewlekłym zmęczeniem, spadkiem masy ciała, osłabieniem pamięci i koncentracji, rozdrażnieniem czy nawet depresją. Niedożywiony organizm znacznie trudniej dochodzi do zdrowia po przebytych chorobach z powodu obniżonej odporności. Dlatego tak ważne jest odpowiednie odżywianie, by nie doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Jak niedożywienie wpływa na zdrowie? Czym się objawia i jak je leczyć?
Niedożywienie to bardzo poważna choroba, która sieje spustoszenie w organizmie. Światowa Organizacja Zdrowa (WHO) stan ten tłumaczy jako „występujący na poziomie komórkowym brak równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe i energię a podażą, której zaspokojenie pozwala na wzrost, podtrzymywanie funkcji życiowych oraz pełnienie określonych funkcji”. Kluczowe jest więc odpowiednie odżywianie, dostarczające organizmowi niezbędnych składników odżywczych, takich jak białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy i minerały. Zbilansowana dieta jest źródłem energii, zapewnia odpowiednią masę ciała i wpływa na ogólny stan zdrowia. Niedobór składników odżywczych prowadzi do zaburzeń pracy narządów, a w efekcie do wyniszczenia organizmu czy nawet śmierci.
Kto jest narażony na niedożywienie?
Wyróżnia się dwa rodzaje niedożywienia – ilościowe i jakościowe. Pierwsze jest wynikiem niedoboru energii spowodowanego najczęściej zbyt restrykcyjną dietą odchudzającą, zaburzeniami odżywiania (m.in. anoreksją), brakiem apetytu i ograniczonym dostępem do pożywienia (np. u osób starszych, hospitalizowanych lub chorych). Niedożywienie jakościowe to niewystarczające spożywanie i wchłanianie lub nadmierne wydalanie składników odżywczych. Może wystąpić np. w przypadku diety wegeteriańskiej, gdyż osoby ją stosujące narażone są na niedobór witaminy B12 i żelaza, lepiej wchłanianych z produktów pochodzenia zwierzęcego niż roślinnego. Na niedożywienie cierpieć mogą również osoby z nadwagą lub otyłością, których dieta obfituje w produkty bogatoenergetyczne, lecz ubogie w wartości odżywcze (np. fast-foody). Niedożywione mogą być też osoby cierpiące na choroby układu pokarmowego (choroby zapalne jelit, celiakia, zapalenie trzustki, marskość wątroby, zespół złego wchłaniania). Także u ludzi chorych na nowotwory, choroby zakaźne, endokrynologiczne i psychiczne (depresja, bulimia, psychoza) może dojść do niedożywienia.
Pierwsze objawy niedożywienia to spadek masy ciała, ogólne osłabienie i przewlekłe zmęczenie, pogorszenie sprawności fizycznej i umysłowej, senność i apatia. Choroba odbija się również na wyglądzie, skóra robi się cienka i sucha, włosy nadmiernie wypadają, pojawiają się cienie pod oczami. W wyniku niedoboru witamin może dojść do takich schorzeń jak kurza ślepota (brak witaminy A), osłabienie kości i osteoporoza (niedobór wapnia i witaminy D), szkorbut (brak witaminy C), anemia (zbyt mało żelaza), zanik mięśni i paraliż (niedobór witamin z grupy B). Długotrwałe niedożywienie skutkuje osłabieniem odporności, zanikiem błony śluzowej jelita czy też stłuszczeniem wątroby. W skrajnych przypadkach może dojść do zaburzeń pracy serca i mózgu, a nawet śmierci. Niedożywionej osobie znacznie trudniej jest też dojść do siebie po wypadku lub chorobie, ze względu na większe zapotrzebowanie na składniki odżywcze.
Niedożywienie to choroba, która jest niezwykle groźna dla zdrowia. Nie musi być ono wcale długotrwałe, żeby doszło do zaburzeń pracy organizmu. Wystarczy kilkudniowy pobyt w szpitalu po operacji, który może skutkować niedoborem któregoś ze składników pokarmowych. Ważne jest więc zastosowanie diety uzupełniającej wszelkie wartości odżywcze do odpowiedniego poziomu. W przypadku niedożywienia należy jak najszybciej zareagować (już przy pierwszych objawach), lecz zmiany trzeba wprowadzać ostrożnie i stopniowo. Leczenie powinno zacząć się od zastosowania diety niskoenergetycznej i lekkostrawnej, najlepiej spożywać produkty w płynnej postaci – papki, przeciery, musy i kaszki. Należy jeść częste, lecz nieobfite posiłki.
Z czasem można wprowadzać bardziej kaloryczne produkty, w pierwszej kolejności te bogate w białko (pełniące funkcje budulcowe) i węglowodany. Powinno unikać się tłuszczów, gdyż u osób niedożywionych powodują brak apetytu. W aptekach dostępne są również specjalne preparaty odżywcze dostarczające odpowiednie dawki witamin i składników odżywczych osobom niedożywionym. Ich zażywanie należy skonsultować z lekarzem.
