Dlaczego nogi puchną?

Zdarzyło ci się już pewnie nieraz, że po całym dniu spędzonym w pozycji siedzącej, np. podczas podróży samochodem, nogi były spuchnięte. Wieczorem nie mogłaś wcisnąć stóp w pantofle, które jeszcze rano były luźne. To znak, że w organizmie doszło do zakłócenia obiegu płynów ustrojowych - krwi i limfy. Zazwyczaj jest to niegroźna dolegliwość, spowodowana brakiem ruchu. Krew, wbrew prawu grawitacji, płynie z dołu do góry, czyli przez żyły nóg do serca. Aby mogła dotrzeć do celu, wspomagana jest przez zastawki żylne. Kontrolują one przepływ krwi tak, by się nie cofała. To otwierające się i zamykające bramki, które kierują krew tylko w jedną stronę. Działają sprawnie wtedy, gdy nogi są w ruchu. Ale kiedy mięśnie nóg nie pracują, zastawki są zamknięte. Wówczas w żyłach zwiększa się ciśnienie, a nadmiar nagromadzonej wody objawia się w postaci opuchlizny. Na taką dolegliwość zwykle pomagają proste zabiegi domowe. Wystarczy 15-minutowy odpoczynek z uniesionymi nogami, proste ćwiczenia pobudzające krążenie krwi (opisujemy je na następnej stronie), masaż stóp lub chłodny prysznic. Ulgę przynoszą też chłodzące żele i maści, dostępne w aptece bez recepty.

Jeśli jednak opuchlizna pojawia się często albo po nocnym wypoczynku, może być to sygnał, że problem jest poważniejszy i wymaga konsultacji z lekarzem.

Pierwszy zwiastun żylaków

Przyczyny
Skłonność do żylaków często dziedziczymy po rodzicach. Ale możemy też nabawić się choroby, jeżeli wiele godzin dziennie siedzimy lub stoimy. Wówczas zastawki żylne są przeciążone i stają się nieszczelne. Krew spływa w dół nóg i gromadzi się w żyłach. Rozpycha je nadmiernie, powodując ich deformacje i skręcanie.

Objawy
Żylaki rozwijają się stopniowo. Pod skórą widoczne stają się kręte, błękitne, pojedyncze żyły lub cała sieć drobnych żyłek. Wcześniej występują też inne objawy, np. uczucie ciężkości w łydkach, skurcze mięśni łydek w nocy, obrzęki. Początkowo wokół kostek, a z czasem także na łydkach.

Pomoc specjalisty
Leczeniem żylaków zajmuje się flebolog. Aby ocenić stan żył, skieruje na badanie USG (doppler). Jeśli choroba jest w początkowym stadium, przepisze leki doustne oraz maści i żele, które pomogą uszczelnić ścianki naczyń krwionośnych i usprawnią przepływ krwi w żyłach. Czasem konieczny jest zabieg, np. skleroterapia, lub chirurgiczne usunięcie żylaków.

Jak możesz sobie pomóc
Pobudzaj krążenie w żyłach. Spaceruj, biegaj, pedałuj na rowerze. Noś bezuciskowe skarpetki, przeciwżylakowe podkolanówki lub rajstopy. Wypoczywaj z nogami uniesionymi do góry. Buty na wysokich obcasach zakładaj tylko na wielkie wyjścia.

Objaw napięcia przedmiesiączkowego (PMS)

Przyczyny
Gdy nogi puchną kilka dni przed miesiączką, przyczyną jest prawdopodobnie zachwiana równowaga między wydzielaniem żeńskich hormonów płciowych. W pierwszej połowie cyklu rośnie poziom estrogenów, a w drugiej wzrasta poziom progesteronu. Może zdarzyć się jednak, że w drugiej połowie cyklu organizm produkuje za mało progesteronu i nadal dominuje estrogen, Wówczas pojawia się PMS.

Objawy
Estrogen pobudza wydzielanie substancji odpowiedzialnych za zatrzymywanie wody i sodu w organizmie, stąd jednym z objawów PMS są obrzęki nóg. Wraz z pojawieniem się krwawienia miesiączkowego, nogi przestają puchnąć.

Pomoc specjalisty
Ginekolog zaleci ci zrobienie badań określających poziom hormonów. Przepisze też wit. B6 i magnez. Czasem konieczne jest przyjmowanie w drugiej fazie cyklu pigułek, wyrównujących poziom progesteronu.

Jak możesz sobie pomóc
Kilka dni przed miesiączką zwiększ ilość wypijanej wody mineralnej, ale ogranicz potrawy zawierające sól i węglowodany, szczególnie fast foody i słodycze. Pij napary z ziół o właściwościach moczopędnych, np. z mniszka lekarskiego, pokrzywy.

A może to serce

Przyczyny
Spuchnięte nogi mogą świadczyć o tym, że twój układ krążenia nie funkcjonuje prawidłowo. Kiedy serce nie radzi sobie z dostarczeniem odpowiedniej ilości krwi do narządów, zalega ona w naczyniach żylnych nóg, co prowadzi m.in. do obrzęków stóp. Rano, po nocnym wypoczynku, nogi są bez zarzutu, ale w ciągu dnia, stopniowo pod wpływem wysiłku, stają się coraz bardziej obrzmiałe.

Objawy
Charakterystyczne jest to, że puchną jednocześnie obie nogi. Na początku wokół kostek, a z czasem coraz wyżej, także nad kolanami. Opuchlizna jest miękka, o konsystencji ciasta, a po naciśnięciu jej palcem pozostaje dołek, który stopniowo znika.

Pomoc specjalisty
Powinnaś najpierw pójść do lekarza pierwszego kontaktu. Zleci ci podstawowe badania - EKG, echo serca, test wysiłkowy. Dzięki nim będzie wiadomo, co jest przyczyną nieprawidłowego krążenia krwi i w jakiej kondycji jest twoje serce. Jeśli uzna to za konieczne skieruje cię do kardiologa.

Jak możesz sobie pomóc
Staraj się ograniczać wysiłek fizyczny w ciągu dnia, nie forsuj się nadmiernie, ale nie unikaj ruchu. Spaceruj na świeżym powietrzu przynajmniej 30 minut dziennie. W czasie snu układaj stopy nieco wyżej, aby ułatwić odpływ krwi z żył. Możesz w tym celu unieść tył łóżka o jakieś 10 cm, aby spać z nogami powyżej głowy. Przestrzegaj diety o niskiej zawartości cholesterolu oraz sodu. Rano bierz naprzemienny ciepły i zimny prysznic.

Zbyt duży ciężar do dźwigania

Przyczyny
Na nogach opiera się cały ciężar naszego ciała, dlatego jeśli jest on zbyt duży - puchną i bolą. Jeżeli twój wskaźnik masy ciała BMI (stosunek masy ciała w kg do wzrostu w m2) waha się w granicach 25-29,9 - masz nadwagę. A jeśli wynosi powyżej 30, to znak,

że cierpisz już na otyłość.

Objawy
Szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna. Można o niej mówić, gdy obwód w pasie przekracza 88 cm. To cecha charakterystyczna figury w kształcie jabłka. Wówczas zgromadzona w jamie brzusznej tkanka tłuszczowa zaburza przepływ krwi w żyłach tuż pod brzuchem, z nóg w kierunku serca.Taki zastój powoduje obrzęki nóg.

Pomoc specjalisty
Nie jest łatwo samemu zrzucić nadmiar kilogramów, a potem utrzymać prawidłową wagę. Aby zrobić to bez szkody dla zdrowia, zgłoś się do dietetyka lub lekarza rodzinnego. Otrzymasz odpowiednio zbilansowaną, niskokaloryczną dietę. Być może potrzebne będą także leki na receptę, wspomagające chudnięcie.

Co możesz zrobić sama
Jedz jak najwięcej świeżych warzyw i owoców. Pij przynajmniej 2 l wody mineralnej.

Zapytaj specjalistę, jaka forma aktywności fizycznej jest dla ciebie bezpieczna. Wybierz tę, która będzie sprawiać ci przyjemność. Noś buty specjalnie wyprofilowane lub z wkładką korekcyjną.

Początki zwyrodnienia stawów

Przyczyny
Choroba zwyrodnieniowa stawów może rozwijać się latami. Sprzyjają jej m.in. nadmierne obciążenie spowodowane np. znaczną nadwagą czy długotrwałe stanie lub brak ruchu. Wówczas pokrywająca powierzchnie stawowe kości chrząstka robi się chropowata, a następnie zaczyna się stopniowo zużywać. Podczas ruchu kość ociera się więc o kość, co sprawia ból. Na skutek takiego tarcia dochodzi często do stanu zapalnego. Zmienia się także kształt stawu.

Objawy
Staw jest zdeformowany przez opuchliznę, gorący w miejscu obrzęku i sprawia ból. Może także sztywnieć, szczególnie rano, po przebudzeniu, gdy nogi w nocy pozostają długo bez ruchu.

Pomoc specjalisty
Potrzebna ci wizyta u ortopedy. Jeśli uzna to za konieczne, da skierowanie na prześwietlenie RTG i badanie USG stawu. Na tej podstawie zadecyduje o dalszym leczeniu.

Co możesz zrobić sama
Jeśli cierpisz na zwyrodnienie stawu, lekarz przepisze ci leki przeciwbólowe, maści zmniejszające obrzęki, preparaty z siarczanem glukozaminy, a także zabiegi fizjoterapeutyczne, np. ultradźwięki, kinezyterapię. Pomocna w takim wypadku jest również terapia ciepłem (okłady z parafiny). Niezbędny jest też ruch, np. jazda na rowerze, pływanie, a także ćwiczenia rozciągające. Doskonale w tej roli sprawdzają się joga i pilates.

Sygnały chorej tarczycy

Przyczyny
Jod z pożywienia i powietrza trafia do tarczycy, ona zaś przetwarza go na hormony, które m.in. regulują przemianę materii i w pewnym stopniu są odpowiedzialne za transport wody w organizmie. Jednym z objawów nieprawidłowego wydzielania hormonów przez ten gruczoł są właśnie obrzęki nóg.

Objawy
Rzadko kojarzymy spuchnięte nogi ze złą pracą tarczycy, bo nie jest to częsty objaw chorób z nią związanych. Ma jednak charakterystyczny przebieg. Obrzęki pojawiają się z przodu nóg na piszczelach i w okolicy kostek. Opuchlizna jest twarda, swędząca, zaczerwieniona, a jej powierzchnia przypomina skórkę pomarańczy.

Pomoc specjalisty
Jeśli masz kłopoty z tarczycą, powinnaś być leczona przez endokrynologa (tyrologa). Skierowanie dostaniesz od lekarza pierwszego kontaktu. Specjalista zleci ci badania hormonów tarczycy i zaproponuje odpowiednie leczenie. Zlikwidowanie obrzęków na nogach przyspieszą maści (na receptę), zawierające glikokortykosteroidy.

Co możesz zrobić sama
Nogi smaruj żelami leczniczymi, dostępnymi bez recepty, zawierającymi wyciąg z kasztanowca, arniki lub oczaru wirginijskiego. Przyniosą ulgę, złagodzą podrażnienia. Latem wybieraj te, które mają lekką, nietłustą konsystencję i właściwości chłodzące, np. żel arnikowy.