Fibromialgia – choroba bólu ciała

Fibromialgia (z angielskiego fibromyalgia syndrome – FMS) to przewlekła choroba reumatyczna tkanek miękkich. Charakteryzuje się bólem większości mięśni i stawów, który nasila się z miesiąca na miesiąc, gdy schorzenie nie jest leczone. Na ciele chorego występują tzw. punkty tkliwe, niezwykle wrażliwe na dotyk i urazy. Inne objawy choroby to chroniczne zmęczenie i pogorszenie samopoczucia psychicznego. Przyczyny choroby nie są jednoznacznie stwierdzone. Ze względu na fakt, że objawy fibromialgii są wyjątkowo niecharakterystyczne, choroba jest późno wykrywalna. W konsekwencji leczenie jest mniej efektywne, a czas remisji następuje dopiero po długotrwałej kuracji.

Od niedawna uważana za chorobę

Warto wiedzieć, że fibromialigia dopiero niedawno została uznana za jednostkę chorobową. Środowisko medyczne jest jednak nadal podzielone w sprawie nazywania tego schorzenia chorobą przewlekłą.

Przyczyny tej choroby nie są obecnie jednoznacznie stwierdzone. Lekarze wymieniają jednak kilka czynników, które mogą mieć znaczący wpływ na rozwój fibromialgii. Wśród nich można wymienić:

• Podatność genetyczną

Ryzyko wystąpienia choroby jest kilkukrotnie większe u krewnych pierwszego stopnia. Jeśli mama, tata lub rodzeństwo chorują na fibromialgię, warto przebadać się w kierunku tego schorzenia.

• Czynniki psychiczne

Chorobie wyjątkowo sprzyjają: stres, niskie poczucie własnej wartości, niezadowolenie z pracy lub silne urazy psychiczne.

• Zakażenia

Dotychczasowe badania pokazują, że wiele osób przed zachorowaniem na fibromialgię padło ofiarą zakażenia lub poważnej choroby zakaźnej, na przykład boreliozy lub wirusa HIV czy HCV.

• Inne przewlekłe choroby

Fibromialgia może rozwinąć się również na skutek innej przewlekłej choroby. Bardzo często występuje u osób, które dotknęła choroba autoimmunologiczna (np. toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Hashimoto). W takich przypadkach objawy fibromialgii mogą być mylnie traktowane jako zaostrzenie podstawowej choroby.

Osoby, które są w grupie ryzyka

Na fibromialgii niezależnie od wieku, płci i rasy. Statystyki dowodzą jednak, że choroba częściej występuje w konkretnych rejonach demograficznych, u osób w młodym wieku. Często dotyka dzieci i nastolatków. Badania pokazują, że dziewięć na dzesięć chorych to kobiety.

Choroba może charakteryzować się różnymi objawami. Jednak tym najważniejszym, który pozwala ją zdiagnozować, jest przewlekły, trwający minimum trzy miesiące ból prawie wszystkich mięśni. W początkowej fazie choroby ogranicza się on wyłącznie do jednego obszaru. Dopiero później rozprzestrzenia się na całe ciało. Najsilniejsze bóle pacjenci odczuwają w okolicach:

• Kręgosłupa (głównie szyi i krzyża);

• Stawów (bioder, barków i kolan).

Ból, który jest objawem fibromialgii, można porównać do szarpania lub palenia mięśni. Chorzy skarżą się również na sztywność całego ciała i obrzęk stawów. Dolegliwości nasilają się, gdy osoba chora niewiele się rusza. Objawem choroby jest również osłabienie mięśni, które dodatkowo zniechęca do aktywności fizycznej.

Do innych objawów fibromialigii zalicza się:

• Przewlekle zmęczenie;

• Brak energii;

• Zaburzenia snu;

• Problemy z koncentracją;

• Zespół niespokojnych nóg;

• Silne bóle głowy;

• Drętwienie i mrowienie rąk i stóp;

• Problemy z wypróżnianiem.

Objawy zazwyczaj uniemożliwiają choremu prawidłowe funkcjonowanie. W efekcie zaniedbuje on swoje obowiązki w pracy i życiu osobistym.

Zdiagnozowanie fibromialgii zazwyczaj jest bardzo trudne, gdyż choroba nie daje w pierwszych kilku miesiącach charakterystycznych objawów. Chory utożsamia bóle mięśni i kości, a także zły stan zdrowia z przemęczeniem, nadmierną ilością obowiązków lub rutyną. Dopiero chroniczny ból całego ciała skłania go do wizyty u lekarza, gdzie zazwyczaj padają pierwsze podejrzenia fibromialgii. Diagnoza schorzenia polega na:

a) Przeprowadzeniu pogłębionego wywiadu z pacjentem, podczas którego lekarz pyta o życie osobiste chorego, warunki i atmosferę w pracy, kondycję psychiczną pacjenta, a także życie uczuciowe i intymne. Tego rodzaju wywiad ma na celu sprawdzić, czy pacjent narażony był w ostatnim czasie na duży stres lub czy doznał urazów psychicznych, które mogły wywołać objawy choroby.

b) Badaniu stopnia wrażliwości określonych punktów na ciele. Fibromialgia stwierdzana jest zazwyczaj wtedy, gdy pacjent odczuwa chroniczny ból we wszystkich częściach ciała, trwający minimum trzy miesiące. Podczas badania ból lub tkliwość powinny pojawić się po uciśnięciu co najmniej 11 z 18 charakterystycznych punktów na ciele. Wrażliwość tych obszarów mierzy się specjalnym urządzeniem, zwanym dolorymetrem.

Leczenie

Z fibromialgią chorzy zmagają się do końca życia. Obecnie nie istnieje również lek, który stworzony byłby specjalnie w celu pokonania tego schorzenia. Tylko niektóre środki farmakologiczne mogą przynieść ulgę objawom i remisję, ale wyłącznie pod warunkiem, gdy są właściwie stosowane. O sposobie leczenia powinien decydować zawsze lekarz. Do grupy leków, które łagodzą objawy choroby, można zaliczyć:

• Niektóre leki antydepresyjne;

• Silne środki przeciwbólowe i przeciwzapalne;

• Leki rozluźniające mięśnie (działają tylko na niewielką liczbę chorych).

Chorzy nierzadko sięgają również po środki nasenne lub substancje odurzające, by zapomnieć na chwilę o bolesnych dolegliwościach. Lekarze oczywiście odradzają tego typu metody, gdyż mogą one prowadzić do uzależnień i wywołać dokuczliwe objawy psychosomatyczne.

Leczenie niefarmakologiczne

W leczeniu fibromialgii pomagają również różnego rodzaju terapie, które lekarz dopasowuje do indywidualnych potrzeb chorego. Te najczęściej stosowane to:

• Balneoterapia – polega na wykonywaniu ćwiczeń fizycznych w wodzie;

• Krioterapia ustrojowa;

• Usprawniające ćwiczenia ruchowe – powinien dobrać je fizjoterapeuta.

• Różne formy psychoterapii;

• Techniki relaksacyjne, w tym: akupunktura, akumpresura, masaże relaksacyjne.

O czym powinni pamiętać chorzy?

Pozytywny wpływ na życie chorego na fibromialgię ma z pewnością zdrowa, bogata w pełnowartościowe produkty dieta. Powinny znaleźć się w niej: kwasy omega-3, witamina D, warzywa i owoce, świeże soki oraz woda. Chorzy powinni unikać kofeiny, alkoholu i innych używek, wysokokalorycznych potraw i mocno słodzonych napojów. Prócz diety ważne są również regularna aktywność fizyczna i relaks. Chory powinien dbać zarówno o swoje zdrowie fizyczne, jak psychiczne.