Ganglion: Objawy, przyczyny, jak leczyć?
Ganglion, inaczej torbiel galaretowata, to guzek tworzący się w okolicy torebek stawowych i ścięgien. Najczęściej powstaje na nadgarstku, rzadziej w obrębie stopy lub stawu kolanowego. Ganglion wypełniony jest płynem stawowym, który zaczyna być nadmiernie wydzielany na skutek urazów lub przeciążeń stawów i ścięgien. Narażeni są na niego głównie sportowcy, muzycy i osoby spędzające dużo czasu przed komputerem. Torbiel galaretowata nie jest zmianą nowotworową i nie zagraża życiu, ale może wywoływać nieprzyjemnie dolegliwości. Wywołuje ból przy poruszaniu nadgarstkiem, nadwrażliwość na dotyk i mrowienie, a także zaburzenia czucia w tej okolicy. Nie należy jej bagatelizować, gdyż nieleczona prowadzi do ograniczenia ruchomości stawów, a nawet niedowładu mięśni. Jakie są przyczyny powstawania ganglionu i kiedy guzek w okolicy nadgarstka czy innych stawów powinien nas zaniepokoić? Podpowiadamy.
Ganglion to inaczej torbiel galaretowata, która tworzy się wokół torebek stawowych i ścięgien. Najczęściej pojawia się w okolicy nadgarstka, ale czasem występuje też na stopie, stawie kolanowym lub palcu. Powstaje w wyniku nadmiernej produkcji płynu stawowego wewnątrz stawu lub w pochewce otaczającej ścięgna. Obecność płynu w jamie stawowej jest niezbędna, by zapobiec tarciu i ułatwić ruchomość tych części. Jednak na skutek różnych czynników dochodzi czasem do wzmożonego wytwarzania płynu i tworzenia się w tym miejscu galaretowatego guzka. Ganglion występuje zazwyczaj u osób w wieku 20-40 lat i częściej u kobiet niż mężczyzn.
Przyczyny powstawania ganglionu
Nie do końca znane są dokładne przyczyny powstawania ganglionu. Uważa się, że torbiel może być skutkiem zmian zwyrodnieniowych pochewek ścięgnistych tworzących się na skutek urazu lub przeciążenia. Czynnikiem ryzyka są także stany zapalne ścięgien mięśni nadgarstka lub torebek stawowych. Na gangliony narażone są najbardziej osoby, u których dochodzi do obciążeń stawów, głównie nadgarstka, np. poprzez częste wykonywanie tych samych ruchów lub dźwiganie ciężkich przedmiotów. Są to więc sportowcy (tenisiści, wioślarze), kierowcy, muzycy czy też osoby spędzające dużo czasu przed komputerem.
Torbiel galaretowata ma postać podskórnego guzka, który wypełniony jest płynem. Zazwyczaj osiąga on średnice do dwóch centymetrów, jest twardy w dotyku i czasem da się przesunąć pod skórą. Ma tendencję do powiększania się lub pojawiania po wysiłku, a zmniejszania lub znikania w trakcie odpoczynku. Najczęściej pojawia się na grzbietowej stronie nadgarstka. Ganglion może naciskać na okoliczne nerwy i ścięgna, a przez to wywoływać ból (głównie podczas poruszania stawem). Może mu też towarzyszyć osłabienie mięśni, mrowienie i nadwrażliwość na dotyk, a także odczyn zapalny. Guzek może również dawać objawy neurologiczne takie jak zaburzenia czucia w okolicy zmiany. Takie dolegliwości powinny skłonić do wizyty u lekarza, gdyż nieleczony ganglion może doprowadzić do ograniczenia ruchomości stawów, a nawet niedowładu mięśni.
Leczenie ganglionu
Zdarza się, że ganglion wchłania się samoistnie, jednak często powiększa się i daje nieprzyjemne objawy. Niekiedy wystarczy ograniczyć ruchy zajętego stawu, umieścić go w stabilizatorze, wykonywać masaże i smarować maściami niesterydowymi, aby guzek zniknął. Jeśli te metody nie pomagają, należy zgłosić się do lekarza. Na podstawie wywiadu i badań (RTG i USG ręki) specjalista decyduje o sposobie leczenia ganglionu. Gdy guzek wywołuje dyskomfort i się rozrasta, z reguły wykonuje się aspirację, czyli nakłucie torbieli i odessanie z niej płynu. Pacjentowi podaje się także kortykosteroidy, które pomagają zabliźnić przyrosłe ścianki guzka. Niestety w wielu przypadkach ganglion się odnawia, dlatego w ostateczności wykonuje się operację polegającą na wycięciu zmiany w całości. Po takim zabiegu zwykle nie pojawiają się nawroty torbieli. Po operacji zaleca się rehabilitację, fizykoterapię oraz masaże i ćwiczenia ręki czy nogi.
Nie da się całkowicie zapobiec tworzeniu się ganglionu, ale można zmniejszyć prawdopodobieństwo jego powstawania. Należy przede wszystkim wprowadzić zdrowe nawyki takie jak unikanie obciążeń nadgarstka, ćwiczenia rozluźniające ścięgna ręki i masaże. W czasie pracy przy komputerze niezbędne są regularne przerwy. Przed uprawianiem sportu obciążającego stawy ręki, stopy czy kolana konieczna jest kompleksowa rozgrzewka. Trening nie powinien też być zbyt forsowny, jeśli wykonywany jest przez osobę, która dawno nie uprawiała sportu. Warto również wzmacniać wszystkie partie mięśni ciała w celu poprawy postawy i zredukowania napięć obszarów narażonych na powstawanie ganglionów. W przypadku bólu i uczucia nadwyrężenia stawu można zastosować maści i żele przeciwzapalne. Powinno się również wtedy skrócić czas pracy przed komputerem i ograniczyć zaawansowane ćwiczenia.
