Ichtiol: Właściwości i zastosowania
Ichtiol to gęsta ciecz pozyskiwana już od XIX wieku z łupków bitumicznych pochodzących z ery mezozoiku. Ze względu na zawartość siarki i innych substancji wykazuje szereg właściwości, dzięki którym zaczęto wykorzystywać go w farmacji. Ichtiol działa antybakteryjnie, przeciwzapalnie i ściągająco, więc znalazł zastosowanie w leczeniu wyprysków, trądziku, czyraków i innych zmian ropnych na skórze. Wykonana na jego bazie maść ichtiolowa ułatwia odchodzenie zebranej ropy ze stanów zapalnych, przez co skraca czas ich występowania na skórze. Preparat już od wieków stosowany jest w leczeniu trudno gojących się ran i zmian skórnych. Czym dokładnie jest maść ichtiolowa, jaki ma skład i jakie wykazuje działanie? Kto może ją stosować? Sprawdźmy.
Główną substancją czynną w maści ichtiolowej jest ichtiol, fachowo zwany amonowym sulfobituminianem. Od XIX pozyskiwano go z łupków bitumicznych pochodzących z ery mezozoiku – rodzaju skał osadowych bogatych w związki siarki i węglowodory stałe. Ich złoża występują głównie na terenie Estonii, ale też na zboczach Karpat czy w Szkocji. Ichtiol otrzymuje się w wyniku destylacji łupków i potraktowania ich kwasem siarkowym. Jest to gęsta ciecz o dość nieprzyjemnym zapachu przypominającym woń asfaltu (za co odpowiadają związki siarki). Dostępny jest również ichtiol syntetyczny, który powstaje w wyniku sulfonowania oleju lub mieszaniny tiokwasów. Substancja występuje również pod innymi nazwami, m.in. ichtammol, litol, bituminol czy ichtyoleum.
Maść ichtiolowa – skład
W 1886 roku niemiecki lekarz Paul Gerson Unna zaproponował zastosowanie ichtiolu w leczeniu niektórych schorzeń dermatologicznych. Substancja pomagała bowiem walczyć z wszelkimi zmianami ropnymi na skórze. Zaczęto wykorzystywać ją na szeroką skalę w farmacji, dodawano ją do maści, zawiesin, mazideł, past, emulsji i czopków. Najpopularniejszym produktem z jej zawartością jest maść ichtiolowa w postaci gęstej, lepiej mazi o czerwonobrązowej barwie. W aptece spotkać można głównie dwa warianty tego preparatu. Jeden z nich zawiera 10-procentowe stężenie ichtiolu, a także lanolinę i wazelinę. Drugi oprócz tych dwóch ostatnich bazuje na 15-procentowym stężeniu ichtiolu oraz 5-procentowym stężeniu kamfory.
Ze względu na zawartość siarki ichtiol wykazuje szereg cennych właściwości. Ma działanie przeciwbakteryjne, ściągające i przeciwzapalne. Hamuje rozwój bakterii Gram-dodatnich, takich jak Streptococcus pyogenes, Staphylococcus epidermidis, a także Staphylococcus aureus, czyli gronkowca złocistego. Ichtiol działa też lekko odkażająco i rozgrzewająco, niweluje ponadto obrzęki oraz pobudza regenerację naskórka. Dlatego też maść ichtiolową stosuje się do leczenia wszelkich ropnych zmian skórnych. Preparat przyspiesza dojrzewanie ropnia i ułatwia wydostanie się ropy zgromadzonej pod skórą. Maść działa też bakteriostatycznie i przyspiesza gojenie się ran. Skutecznie więc pomaga w niwelowaniu wyprysków i trądziku. Zaaplikowana miejscowo na pryszcze i inne podskórne zmiany może już w kilka godzin uwolnić zalegającą ropę i zmniejszyć znacznie zmianę skórną.
Maść ichtiolowa poradzi sobie również z czyrakami, które pojawiają się w wyniku zakażenia gronkowcem złocistym. Są to ropne stany zapalne mieszków włosowych i ich otoczenia. Powstaje mały, zaczerwieniony guzek, a następnie pęcherze wypełniony ropą. Czyrakowi mogą towarzyszyć również inne objawy, m.in. stan podgorączkowy, spadek samopoczucia czy ból węzłów chłonnych. Nieleczona zmiana skórna może grozić zakażaniami, sepsą i innymi powikłaniami, dlatego nie można jej lekceważyć. Dlatego tez leczenie czyraków polega głównie na podawaniu antybiotyków, a maść ichtiolowa wspomoże kurację. W przypadku czyraków z dużym obrzękiem można stosować maść o wysokim stężeniu (ok. 30 proc.). Preparat warto również wykorzystać do łagodzenia owrzodzeń, stłuczeń, łuszczycy, łojotokowego zapalenia skóry, a także odmrożeń.
Maść ichtiolowa jest niezwykle prosta w użyciu, wystarczy 1-2 razy dziennie nanieść ją na zmienione chorobowo miejsca. Najlepiej robić to na noc i zaklejać posmarowaną skórę plastrem. Maść bowiem ze względu na swój kolor mocno brudzi, może więc zostawić uporczywe plamy na ubraniach lub pościeli.
Nie ma zbyt wielu przeciwwskazań do stosowania maści ichtiolowej. U niektórych zastosowanie preparatu może powodować zaczerwienienie i podrażnienie skóry. Jest jednak bardzo rzadki objaw i najczęściej pojawia się wtedy, gdy maść jest nieodpowiednio stosowana. Należy pamiętać, że nie wolno nakładać jej na otwarte rany. Ze względu na brak danych potwierdzających bezpieczeństwo nie zaleca się stosować maści u dzieci poniżej 12. roku życia, kobiet w ciąży i karmiących piersią bez konsultacji z lekarzem. Maść dostępna jest w aptekach bez recepty, jak też w drogeriach stacjonarnych i internetowych. Preparat jest niezwykle tani, koszt za 20 ml to zaledwie 3-4 zł.
