Jest w oku ważna plamka

Chodzi o fragment siatkówki w tylnej części gałki ocznej. Plamka jest odpowiedzialna za widzenie centralne, dające obraz o największej ostrości. Jeśli ulega ona degeneracji, rozwija się choroba zwana AMD (z ang. Age-related Macular Degeneration - zwyrodnienie plamki związane z wiekiem). Czynnikiem ryzyka jest wiek. U osób po 50. r. życia ryzyko zachorowania wynosi 2 proc., po 75. rośnie do 30 proc. Inne czynniki ryzyka to: bycie kobietą rasy białej powyżej 60. r. życia, błękitne tęczówki, nadwzroczność (wada związana z zaburzeniami kształtu gałki ocznej).

W rozpoznawaniu AMD podstawowe znaczenie ma regularne badanie wzroku. Wczesne wykrycie choroby daje więcej możliwości leczenia. Po ukończeniu 50. roku życia należy badać oczy raz w roku.

Istnieją dwie postacie AMD - sucha (ok. 85 proc. przypadków) i wysiękowa (ok. 15 proc). Przy suchej pogorszenie ostrości wzroku następuje powoli, przez miesiące lub lata. W tej postaci pojawiają się drobne złogi tłuszczowe, obumierają komórki odpowiedzialne za prawidłowe odbieranie światła i funkcjonowanie siatkówki. Wysiękowe AMD jest skutkiem nieprawidłowego wzrostu naczyń krwionośnych pod siatkówką (angiogenezy). Naczynia te są kruche i nieszczelne. Przeciek płynu oraz krwi przez ich ścianki prowadzi do obrzęków i/lub wylewów. W zaawansowanych stadiach choroby także włóknistych blizn, które niszczą plamkę. W rezultacie w polu widzenia pojawia się charakterystyczny mroczek centralny. 3-krotnie większą skłonność do zachorowania mają osoby, których bliscy krewni mieli wysiękową postać AMD.

Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane. Wiadomo jednak, że - oprócz wymienionych wyżej czynników ryzyka - chorobie sprzyjają nadciśnienie tętnicze i wysoki poziom cholesterolu we krwi. To dodatkowy powód, by leczyć te zaburzenia. Rozwojowi AMD sprzyja nadmierna ekspozycja oczu na słoneczne promieniowanie UV. Dlatego należy nosić okulary z filtrem i nakrycia głowy. Ryzyko zwyrodnienia plamki jest 2-3 razy większe u palaczy. Im więcej papierosów, tym realniejsza groźba choroby. Zmniejszy ją rzucenie palenia. Chorobie sprzyja też tłuste jedzenie. Dieta o niskiej zawartości tłuszczu zwierzęcego pomaga utrzymać dobre widzenie. Dieta bogata w wit. C i E oraz przeciwutleniacze - karotenoidy (luteinę, zeaksantynę, beta-karoten) oraz minerały - cynk i selen - pomagają opóźnić lub nawet powstrzymać rozwój AMD.

Przed suchą postacią AMD może nas uchronić tylko profilaktyka. W przypadku wysiękowego AMD dostępnych jest kilka metod leczenia. Obecnie najbardziej popularne jest podawanie leków hamujących angiogenezę. Są one wstrzykiwane do wnętrza gałki ocznej. To nie tylko powstrzymuje chorobę - u 30 proc. pacjentów poprawia widzenie. Inny sposób to niszczenie za pomocą lasera patologicznych naczyń krwionośnych pod siatkówką. Nowszą metodą jest terapia fotodynamiczna. Do naczyń krwionośnych oka wprowadza się tzw. substancję fotouczulającą, a następnie aktywuje ją promieniem lasera. Obie metody zatrzymują rozwój choroby, ale może być konieczne powtarzanie zabiegów.
Kons. dr Piotr Fryczkowski, okulista