Kolano do naprawy

Zwyrodnienie tego stawu nie zawsze jest efektem starzenia się organizmu. Może być skutkiem nieleczonych urazów więzadeł i łąkotki. A także niewłaściwego leczenia chorób reumatycznych. Chrząstkę stawową uszkadzają też zmiany zapalne błony maziowej. Gdy zmiany zwyrodnieniowe są małe, dobry efekt dają ćwiczenia mięśni i zabiegi fizykoterapeutyczne. Pomocne są też preparaty, które co prawda nie regenerują chrząstki stawowej, ale mogą powstrzymać rozwój choroby (patrz: ramka). Inną metodą naprawiania niewielkich zmian w stawach jest podawanie preparatów z kwasem hiarulonowym.

Nie ma jeszcze skutecznej metody powstrzymania zmian zwyrodnieniowych. Gdy choroba postępuje, często jedyną szansą na poprawę jakości życia jest operacja. Przy małych uszkodzeniach robi się zabieg oczyszczania stawu ze zniszczonych fragmentów chrząstki. Można zmienić kąt ustawienia kości tworzących staw. To powstrzymuje degenerację. Radykalnym zabiegiem jest usunięcie podczas operacji fragmentów kości tworzących staw i zastąpienie ich metalowymi implantami. Osobom z dużymi zmianami zwyrodnieniowymi oraz po poważnych urazach kolan zwykle wszczepia się endoprotezy.

Każdy uraz sprawia, że staw pracuje nieprawidłowo. Jego powierzchnie szybciej się ścierają, z czasem rozwija się choroba zwyrodnieniowa. By stawy kolanowe były stabilne, sprawnie muszą działać więzadła. Są mało elastyczne i łatwo ulegają uszkodzeniu, np. gdy źle staniemy lub skręcimy tułów przy lekko ugiętych kolanach. Najczęściej uszkodzeniu ulega tzw. więzadło krzyżowe. Bez operacji nie da się go naprawić. W jego miejsce trzeba wstawić przeszczep ze ścięgna pobranego od pacjenta. Najczęstszy uraz stawu kolanowego to uszkodzenie łąkotki. Powstaje po gwałtownym skręcie kolana, czasem po gwałtowynym wyprostowaniu lub zgięciu nogi. Wywołuje silny ból, a nawet niemożność poruszania kolanem. Łąkotki to elastyczne chrząstki, które pełnią rolę amortyzatorów - pochłaniają energię działającą na staw. Gdy łąkotka jest uszkodzona, siła powstająca w kolanie działa bezpośrednio na kości stawu, a to prowadzi do niszczenia chrząstki stawowej. Jeśli dojdzie do pęknięcia łąkotki, jedynym ratunkiem jest operacyjne zszycie jej fragmentów. Przy dużym zniszczeniu można do kolana wszczepić implant z biomateriału.

Uszkodzenia chrząstki stawowej zwykle towarzyszą innym urazom kolana. Gdy zniszczeniu uległ mały fragment chrząstki, w kości pod nią nawierca się maleńkie otworki. Z wyciekającej z nich krwi przez 6-12 miesięcy tworzy się blizna, która zastępuje zniszczoną chrząstkę. Jeżeli uszkodzenie jest rozległe, można zastosować przeszczep. Od pacjenta pobiera się fragment chrząstki wielkości 2 łebków zapałki. Komórki te namnaża się w warunkach laboratoryjnych. Gdy już jest odpowiednia ich ilość, przenosi się je na tzw. biomateriał kolagenowy. Tak przygotowaną chrząstkę wszczepia się do kolana. Tu komórki dalej się namnażają i całkowicie wypełniają ubytek. Ten uzabieg nie jest refundowany przez NFZ, kosztuje 20-30 tys. zł (inne opisane wyżej są objęte refundacją).

kons.: dr Grzegorz Borstern, spec. chorób wewn.