Kortyzol: Jak objawia się niedobór i nadmiar hormonu stresu?
Kortyzol potocznie nazywany jest hormonem stresu, który wydzielany jest przez nadnercza. Dzięki niemu podnosi się ciśnienie krwi oraz zwiększa poziom glukozy. Oba czynniki dostarczają nam niezbędnej energii w trakcie wysiłku fizycznego – to pierwotny mechanizm umożliwiający nam przeżycie w sytuacji zagrożenia. Niestety czasem dochodzi do zaburzeń w pracy nadnerczy i kortyzol wydzielany jest w zbyt dużych lub zbyt małych ilościach. Negatywnie wpływa to na procesy przemiany materii, a także na produkcję innych ważnych hormonów. To również częsty objaw wielu chorób. Sprawdź, jakie symptomy powinny cię zaniepokoić.
Składniki
Czym jest kortyzol i jakie pełni funkcje?
Kortyzol to hormon wydzielany przez nadnercza, proces jest jednak kontrolowany przez przysadkę mózgową. W sytuacji zagrożenia i stresu mobilizuje organizm do walki i dostarcza mu dodatkowej energii – podnosi ciśnienie tętnicze i zwiększa poziom glukozy we krwi. Wzmacnia także działanie innych hormonów stresu, czyli adrenaliny i noradrenaliny.
Kortyzol odgrywa też ważną rolę w procesach metabolicznych. Bierze udział w rozkładaniu białek, węglowodanów i tłuszczów oraz reguluje poziom sodu i potasu, pierwiastków kluczowych dla zdrowia serca i nerek. Hormon stresu jest też istotny dla układu odpornościowego – osłabia go i chroni przed nadmierną reakcją immunologiczną. Jednocześnie działa przeciwzapalnie i hamuje objawy alergii. Kortyzol wpływa też na układ pokarmowy – stymuluje wydzielanie soku żołądkowego. Hormon podaje się także pacjentom w stanie zagrożenia życia, np. w trakcie wstrząsu anafilaktycznego. Niestety zarówno zbyt mała, jak i zbyt duża ilość kortyzolu może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie.
Składniki
Nadmiar kortyzolu we krwi
Zbyt intensywne wydzielanie się kortyzolu w organizmie daje szereg objawów. Jednym z nich jest nadmierne odkładanie się tłuszczu – szczególnie w okolicy twarzy, szyi i tułowia. Jednocześnie dochodzi do osłabienia mięśni i uczucia silnego zmęczenia nawet po stosunkowo niewielkim wysiłku fizycznym. Innym symptomem jest nadciśnienie tętnicze, a także związane z nim bóle i zawroty głowy. U wielu osób z podwyższonym stężeniem kortyzolu obserwuje się również zwiększone pragnienie i częstsze oddawanie moczu, co jest efektem zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi. Inne charakterystyczne symptomy to zaburzenia miesiączkowania u kobiet i osłabienie libido u mężczyzn. Wiele osób skarży się także na pogorszenie nastroju, bezsenność, a nawet depresję.
Niewielkie przekroczenie norm kortyzolu w organizmie może być efektem przewlekłego lub silnego stresu, a także dużego wysiłku fizycznego. Jednak ich znaczne przekroczenie może świadczyć o anoreksji, gruczolaku przysadki mózgowej, nowotworze płuc lub tarczycy, a także guzie nadnerczy.
Składniki
Niedobór kortyzolu we krwi
Zbyt niskie stężenie kortyzolu we krwi objawia się zmniejszoną odpornością na stres, przewlekłym zmęczeniem i osłabieniem, a także tendencją do omdleń. Osoby z niedoborem hormonu stresu szybko się męczą, a aktywność fizyczna jest dla nich większym dyskomfortem niż przyjemnością. Niedobory kortyzolu objawiają się również niskim ciśnieniem i niskim poziomem glukozy we krwi. Charakterystyczne u osób zmagających się z tą dolegliwością jest nieodparta chęć na spożywanie słonych produktów.
Zbyt niski poziom kortyzolu może być efektem wrodzonego przerostu nadnerczy, a także gruźlicy i niektórych chorób autoimmunologicznych (polegają one na tym, że układ odpornościowy z nieznanych przyczyn atakuje własne tkanki i narządy).
