Migrena: Kobieca dolegliwość

Z powodu migreny w pewnym okresie życia cierpi 25-28 proc. Polaków. Wśród migreników niemal dwukrotnie więcej jest kobiet niż mężczyzn. U wielu pań skłonność do migreny jest okresowa: pojawia się w czasie dojrzewania (czasem, gdy minie burza hormonalna, dolegliwości ustępują, ale nie zawsze) albo menopauzy (po okresie przekwitania liczba ataków zwykle spada). Są jednak osoby, które zmagają się z tą przypadłością przez całe życie - od dzieciństwa. Większość z nich nigdy nie trafia do lekarza. W potocznym myśleniu ból głowy, nawet bardzo silny, nie jest bowiem uznawany za chorobę. Tymczasem migrenę można i trzeba leczyć.

Może to geny...

✣ MIGRENA NIE JEST KOBIECĄ FANABERIĄ, A UCIĄŻLIWYM SCHORZENIEM O PODŁOŻU NEUROLOGICZNYM. Mechanizm powstawania tej przypadłości nie został do końca poznany, ale wiadomo, że jedną z jej przyczyn jest nadmierne wydzielanie serotoniny i związana z tym skłonność do gwałtownych skurczów i rozkurczów naczyń krwionośnych w mózgu. Kolejną - nadreaktywność mózgu na bodźce. Nie wiadomo, dlaczego jedni mają skłonność do tej choroby, a inni nie, ale wiadomo, że można ją odziedziczyć. Jeśli jedno z rodziców cierpiało na migrenę, ryzyko zachorowania jest u dziecka wyższe o połowę. W przypadku dziecka dwojga migreników - o 70 proc.

Jak rozpoznać

✣ MIGRENOWY BÓL GŁOWY MOŻE SIĘ POJAWIĆ O KAŻDEJ PORZE DNIA, NAWET O PORANKU. Zwykle odczuwamy go po jednej stronie głowy, ale zdarzają się też migreny obustronne. Ból jest pulsujący (tętniący) i najczęściej zlokalizowany w okolicach skroni. Trwa od 4 do 72 godzin. Niektóre osoby potrafią przewidzieć nadejście migreny, bo na kilka dni lub godzin przed nim odczuwają drażliwość, zmęczenie, a ich samopoczucie znacznie się pogarsza. U części migreników atak choroby jest poprzedzony tzw. aurą. Mogą się więc pojawić tzw. objawy słuchowe (szumy w uszach) i wzrokowe: ograniczenia pola widzenia, zniekształcenie obrazu, rozbłyski, ciemne plamy, śnieżenie albo tzw. mroczki przed oczami. Innym symptomem poprzedzającym migrenę są drętwienia (rąk i nóg) i uczucie sztywnienia (np. wokół ust). Są jednak osoby, u których migrena pojawia się znienacka.

✣ MIGRENA ROZWIJA SIĘ POWOLI, A BÓL NARASTA STOPNIOWO. Mogą mu towarzyszyć mdłości, wymioty oraz nadwrażliwość na światło. Zwykłe środki przeciwbólowe (takie jak kwas acetylosalicylowy, ibuprofen czy paracetamol) nie przynoszą ulgi, nie pomaga także sen - ból głowy męczy nas zarówno przed zaśnięciem, jak i po przebudzeniu.

Pogoda albo stres

✣ ATAKI MIGRENY MOGĄ BYĆ WYWOŁYWANE PRZEZ PEWNE CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE. Nie są one jednak przyczyną choroby, mogą jedynie nasilić jej objawy. Do tzw. wywoływaczy migreny zalicza się m.in.: zmiany ciśnienia atmosferycznego i pogody, niedobór albo nadmiar snu, stres, hormonalne leki antykoncepcyjne, zaprzestanie picia kawy, picie czerwonego wina, hałas.

Jaką terapię wybrać

✣ LEKI PRZECIWBÓLOWE BEZ RECEPTY POMAGAJĄ TYLKO CZĘŚCI CHORYCH.Nie istnieje jeden środek, który pomaga wszystkim cierpiącym na migrenę. Jeśli w twoim przypadku niesteroidowe leki przeciwzapalne (paracetamol, ibuprofen) stosowane pojedynczo nie przynoszą ulgi w bólu, warto wypróbować coś innego. Badania dowodzą, że całkiem sporej grupie chorych pomagają leki będące kombinacją przynajmniej dwóch działających przeciwbólowo substancji (np. Excedrin Migrastop łączący działanie kwasu salicylowego i paracetamolu z kofeiną albo Metafen czy Ibuprofen Ultima zawierające paracetamol oraz ibuprofen). Bez względu jednak na to, który ze środków przeciwbólowych nam pomaga, jest jedna zasada: należy go zażyć, gdy tylko migrena się zaczyna. Im ból jest silniejszy, tym trudniej go zdusić.

✣ TRYPTANY SĄ SKUTECZNE, ALE NIE KAŻDY MOŻE JE BRAĆ. Niektórym migrenikom w pozbyciu się dokuczliwego bólu pomagają jedynie przepisane przez lekarza środki zawierające tryptany (substancje o działaniu neurologicznym). Ich niewątpliwą zaletą jest to, że u większości chorych (ok. 80 proc.) potrafią sobie poradzić nawet z największym bólem migrenowym, zwalczają również nudności i światłowstręt. Tryptany zadziałają zarówno na samym początku ataku migrenowego, jak i wtedy, gdy ból się już rozwinął i jest bardzo silny. Niestety, zdarza się, że dają bardzo dokuczliwe skutki uboczne. Należą do nich uczucie niepokoju, stany lękowe, wrażenie ciężkości w klatce piersiowej, sztywność karku, skurcze gardła, przejściowy wzrost natężenia bólu, cierpnięcie rąk, zaburzenia widzenia. Tryptany mogą również wywołać senność i mniejszą koordynację wzrokową i ruchową, dlatego po ich zażyciu zdecydowanie nie powinno się prowadzić samochodu. Warto o tym wiedzieć przed rozpoczęciem leczenia.

Jak wyprzedzić atak

✢ LECZENIE MIGRENY TO NIE TYLKO ŁAGODZENIE SKUTKÓW JEJ ATAKÓW, LECZ TAKŻE ZAPOBIEGANIE POJAWIANIU SIĘ KOLEJNYCH. W profilaktyce tej choroby bardzo ważny jest tzw. higieniczny tryb życia. Dobre efekty przynoszą m.in. ćwiczenia relaksacyjne (osoby, które nie potrafią efektywnie odpoczywać, cierpią na tę chorobę częściej) i codzienne spacery. Istotną rolę odgrywa również odpowiednia dieta.

✣ JEŚLI MIEWASZ MIGRENY, POWINNAŚ KONIECZNIE ZACZĄĆ NOTOWAĆ, CO JADŁAŚ PRZED ICH ATAKAMI. Jeśli zauważysz, że bóle głowy zwykle pojawiają się po spożyciu jakiegoś pokarmu, wyeliminuj go z jadłospisu. Warto to zrobić, bo według lekarzy ponad 40 proc. napadów migreny wywołane jest niewłaściwą dietą. Za uporczywy ból głowy migrenika najczęściej odpowiedzialny jest aminokwas o nazwie tyramina. U osób, które go nie tolerują, po zjedzeniu zawierających tyraminę pokarmów i podwyższeniu jej stężenia we krwi może dojść do gwałtownego skurczu, a następnie rozkurczu naczyń krwionośnych. Konsekwencją jest właśnie migrena. Do produktów o dużej zawartości tyraminy należą sery żółte i pleśniowe, czerwone mięso, marynowane, solone lub wędzone ryby, sos sojowy, czerwone wino, kawa i czarna herbata, owoce cytrusowe i czekolada. Trzeba też uważać na zimne pokarmy (lody, mrożona kawa). Podczas ich spożywania temperatura w jamie ustnej gwałtownie się obniża, co doprowadza do pobudzenia zakończeń nerwowych i czasem wywołuje migrenę.

✣ W ZAPOBIEGANIU MIGRENOM DUŻE ZNACZENIE MA RÓWNIEŻ UREGULOWANIE RYTMU DOBOWEGO. Jeśli chcesz ograniczyć liczbę ataków, powinnaś każdego dnia kłaść się o tej samej porze i o tej samej porze wstawać. Ważne jest także, by posiłki były spożywane mniej więcej w tym samym czasie każdego dnia. Z badań wynika, że liczbę ataków migreny zmniejsza uprawianie sportów (ćwiczenia rozciągające, pływanie, joga). Ważniejsza jest przy tym systematyczność niż intensywność wysiłku. Ponieważ wyzwalaczem migreny bardzo często są bodźce wzrokowe lub słuchowe, unikaj miejsc wypełnionych hałasem oraz mocno oświetlonych (galerie handlowe) i z błyskającym światłem (kluby, dyskoteki). Ogranicz również oglądanie telewizji i korzystanie z komputera. Osoby cierpiące z powodu migren nie powinny też pić alkoholu i palić papierosów oraz przebywać w zadymionych miejscach.

Botoks albo mikroimpulsy

✢ Zastrzyki z toksyny botulinowej (w głowę), tej samej, która wykorzystywana jest do wygładzania zmarszczek, mogą pomóc w zwalczeniu migreny. Tę właściwość botoksu odkryli kilka lat temu brytyjscy naukowcy i od tej pory metodę stosuje wielu lekarzy. Aplikacja kosztuje od kilkuset złotych, trzeba ją powtarzać co pół roku.

✢ Używanie elektrycznej opaski antymigrenowej Cefaly pomaga ponad połowie migreników. Urządzenie wysyła mikroimpulsy elektryczne do nerwu trójdzielnego. Zmniejsza to dolegliwości i zapobiega nawrotom. Cefaly kosztuje ok. 1200 zł, ale jeśli po 60 dniach używania uznamy, że opaska nam nie pomaga, możemy ją zwrócić i otrzymać zwrot 1000 zł, czyli większość kwoty.

Kiedy do lekarza

✣ ZWYKŁY BÓL GŁOWY (ZWANY NAPIĘCIOWYM) JEST OBUSTRONNY I CHOĆ POWODUJE DYSKOMFORT, NIE ZABURZA AKTYWNOŚCI. By się go pozbyć, zazwyczaj wystarczy zażyć tabletkę przeciwbólową. Takie ataki nie powinny się jednak pojawiać częściej niż 1-3 w miesiącu. Jeśli zdarzają się częściej - trzeba o tym powiedzieć lekarzowi.

✣ NAPAD JEDNOSTRONNEGO I BARDZO SILNEGO BÓLU GŁOWY TRWA OD 15 DO 180 MINUT? Jego przyczyną jest najprawdopodobniej tzw. zespół Hortona, czyli klasterowy ból głowy. W ciągu dnia może się pojawić nawet osiem takich ataków, a ból jest zwykle zlokalizowany w okolicach oczodołu, ale promieniuje także na skroń, policzek i szczękę. Klasterowym bólom głowy mogą towarzyszyć łzawienia, opadanie albo obrzęk powieki, zatkanie albo wyciek z nosa, jednostronne pocenie się i zaczerwienienie twarzy. Takie objawy wymagają konsultacji lekarskiej (u neurologa) i ustalenia przez niego odpowiedniej terapii. Przy tej chorobie podczas napadu najskuteczniejsze są inhalacje z tlenu medycznego, podaje się również tryptany (te same, które pomagają przy migrenie).

To nie migrena

✢ DOKUCZLIWE BÓLE GŁOWY MOGĄ BYĆ SPOWODOWANE RÓŻNYMI CZYNNIKAMI. Ich przyczyną bywają m.in.: infekcje, niedobór snu, przemęczenie, alkohol wypity poprzedniego dnia. Epizodyczne bóle głowy, o ile nie są bardzo silne i przechodzą po zażyciu tabletki, nie wymagają konsultowania się z lekarzem.

Tekst: Magdalena Patryas