Niepłodność: Problem co czwartej pary

O niepłodności mówimy wtedy, gdy para w tzw. wieku rozrodczym nie może zajść w ciążę przez co najmniej 12 miesięcy, pomimo regularnego współżycia płciowego (3-4 razy w tygodniu) i bez stosowania jakiejkolwiek antykoncepcji.

W 30 proc. przypadków problem leży po stronie mężczyzny, w 30 proc. par po stronie kobiety, zaś u pozostałych 30 proc. niepłodnych par problem dotyczy obu stron jednocześnie. Jednak u co dziesiątej pary nawet bardzo dokładne badania nie pozwalają znaleźć jednoznacznej przyczyny. W takiej sytuacji mówimy o niepłodności idiopatycznej.

Jakie są przyczyny niepłodności? Na pewno wiek. Im jesteśmy starsi, tym częściej pojawiają się schorzenia, które negatywnie wpływają na płodność. To efekt naturalnego procesu starzenia się organizmu. Co to oznacza? U 30-letnich kobiet około 40 proc. komórek jajowych jest nieprawidłowych. U kobiet 40-letnich jest to nawet 80 proc.. Wraz z wiekiem u kobiet zwiększa się też ilość cykli bezowulacyjnych i pojawiają się zmiany hormonalne.

U mężczyzn z kolei zmniejsza się objętość nasienia i ilość prawidłowo zbudowanych oraz ruchliwych plemników.

Najczęstsze przyczyny męskiej niepłodności to:
- nieprawidłowy styl życia,
- schorzenia genetyczne,
- urazy mechaniczne oraz wady anatomiczne narządów moczowo-płciowych,
- przebyte infekcje i schorzenia urologiczne (np. żylaki powrózka nasiennego),
- choroby układowe (cukrzyca, otyłość, schorzenia neurologiczne, itd.),
- leczenie onkologiczne.

Przyczyny niepłodności kobiecej to przede wszystkim:
- zaburzenia jajeczkowania i niedrożność jajowodów,
- wady układu rozrodczego,
- choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zespół antyfosfolipidowy),
- zaburzenia immunologiczne oraz wiele innych.

Pomocy specjalistów powinny poszukać:
- pary przed 30. rokiem życia po roku nieskutecznych starań,
- pary pomiędzy 30. a 39. rokiem życia - po sześciu miesiącach nieskutecznych starań,
- para, która stara się o zajście w ciążę po 39. roku życia,
- każda para, w której mężczyzna przekroczył 40. rok życia.

Problem niepłodności narasta, dlatego coraz większy nacisk kładzie się na diagnostykę i leczenie tej choroby. Diagnostyka niepłodności jest to szereg badań obejmujących obojga partnerów. Trafne ustalenie przyczyny ułatwia leczenie oraz zwiększa szanse na prawidłowy przebieg ciąży i urodzenie zdrowego dziecka. Diagnostyka zawsze powinna być dobrana indywidualnie dla konkretnej pary. To oznacza przeprowadzenie dokładnego wywiadu medycznego oraz szczegółowe zbadanie.

Bardzo istotne są także badania dodatkowe. W przypadku mężczyzn najważniejsze jest badanie nasienia. Jego wynik decyduje o tym, czy i jakie inne badania powinny być wykonane. Dlatego tak ważny jest właściwy wybór kliniki leczenia niepłodności, która dysponuje dobrym laboratorium oraz wykwalifikowanym personelem. Diagnostyka niepłodności u kobiet obejmuje szereg badań laboratoryjnych oraz ocenę cyklu. W niektórych przypadkach konieczne są także takie zabiegi jak: badanie drożności jajowodów, histeroskopia czy nawet laparoskopia.

Najnowsze metody leczenia niepłodności pozwalają spełnić marzenie o dziecku parom, które jeszcze niedawno nie miałyby na to szans. Jakie to metody? U większości par, po zakończeniu diagnostyki i określeniu przyczyny niepłodności możliwe jest leczenie zachowawcze: hormonalna regulacja cyklu, zabieg udrażniania jajowodów u kobiet czy też  usunięcie żylaków powrózka nasiennego u mężczyzn.

Kiedy przyczyną są zaburzenia owulacji, nieprawidłowości w badaniach nasienia, obecność przeciwciał przeciwplemnikowych czy też niepłodność o niewyjaśnionej przyczynie z pomocą przychodzi inseminacja. Polega ona na podaniu bezpośrednio do jamy macicy zawiesiny wyselekcjonowanych plemników.

Zdarza się, że to nie wystarczy. Wówczas pozostają metody zapłodnienia pozaustrojowego.

Klasycznym przykładem jest IVF (in vitro fertilisation) - zapłodnienie poza organizmem kobiety. Obecnie bardziej popularne są jednak znacznie nowocześniejsze techniki, tj. ICSI oraz IMSI,  które są skuteczniejsze.

-  ICSI to rodzaj in vitro. Polega na bezpośredniej iniekcji plemnika do komórki jajowej. Tę metodę stosuje się w przypadku obniżonych parametrów nasienia.

-  IMSI to najnowocześniejsza metoda. Polega na szczegółowej ocenie główki plemnika w bardzo dużym powiększeniu. W ten sposób wybiera się  najzdrowsze plemniki i komórki jajowe. To zwiększa szansę na uzyskanie prawidłowych zarodków. IMSI poleca się szczególnie parom z męskim czynnikiem niepłodności oraz parom, które nie doczekały się dziecka po wcześniejszych zabiegach IVF lub ICSI.

Niepłodność to nie jest tylko "mankament" fizyczny, związany ze zdrowiem. To także ogromny problem psychologiczny i społeczny. Dlatego warto spróbować sobie z nim poradzić.