Ruch a rozwój dziecka

Doskonalenie sprawności ruchowej jest bowiem szczególnie ważnym elementem rozwoju dziecka. Dzięki temu dziecko staje się coraz bardziej samodzielne i poznaje otaczający go świat.

Motoryka, czyli ogół czynności ruchowych to sfera, którą człowiek w pierwszych latach życia rozwija w sposób naturalny, ucząc się funkcjonowania w świecie. Dlatego dziecko potrzebuje dużo ruchu, a jego rozwój motoryczny należy odpowiednio stymulować. Dzięki aktywności ruchowej doskonalą się zmysły dziecka, lepiej odbiera ono bodźce z zewnątrz. Natomiast niedobór ruchu może być przyczyną napięć emocjonalnych. Zaleca się, aby aktywność ruchowa dziecka w wieku przedszkolnym trwała ok. 6 godzin dziennie.

Stymulowanie rozwoju motorycznego oznacza zachęcanie dzieci do wykonywania różnych czynności ruchowych, a nie wyręczanie ich w codziennych aktywnościach. Ważne jest także wprowadzanie dzieci w rozmaite formy sportu. Dzięki niemu przed dzieckiem otwiera się świat przygody, odkrywania i kontaktu z przyrodą. Ponadto opanowywanie coraz bardziej złożonych form ruchu jest źródłem radości i satysfakcji.

Warto wiedzieć, że poszczególne etapy rozwoju charakteryzują się odmienną specyfiką i intensywnością. Wynika to z faktu, że wraz z wiekiem i rozwojem fizycznym wzrastają możliwości siłowe, sprawnościowe i wytrzymałościowe dziecka. A od tego zależy, jak dziecko będzie radziło sobie z danymi formami aktywności i czy będą one dla niego wspaniałą zabawą, czy raczej udręką.

Do okresu wieku przedszkolnego dziecko uczy się podstawowych sprawności ruchowych, takich jak: leżenie, siedzenie, swobodne używanie obu rąk, czy wreszcie chodzenie, bieganie, i skakanie. Po nabyciu tych umiejętności otwierają się przed dzieckiem możliwości uprawiania rozmaitych zabaw ruchowych i sportów.

Wiek przedszkolny (3-6 lat). Pod koniec trzeciego roku życia dziecko staje się bardzo ruchliwe i pobudliwe. Bardzo szybko nuży się monotonnymi ćwiczeniami. Ruchy dziecka w tym wieku są jeszcze mało precyzyjne, wykonywane całym ciałem, toteż nie należy wymagać, aby były dokładne. Stałe poprawianie i powtarzanie czynności może spowodować jedynie zniechęcenie. Ze względu na słabe mięśnie dziecko szybko się męczy. Około piątego roku życia powstaje pamięć i wyobraźnia ruchowa.

Dziecko wciąż jeszcze lepiej uczy się poprzez naśladownictwo ruchów, niż reaguje na tłumaczenia. Z aktywnością ruchową wiążą się silne emocje, co z kolei wytwarza chęć współzawodnictwa. W wieku pięciu lat dziecko jest już w stanie skupić więcej uwagi na jednej czynności, dzięki czemu szybko uczy się ruchów. Rozwój układu nerwowego zaczyna pozwalać na łączenie kilku czynności, np. biegu i rzucania do celu. Wszystkie te uwarunkowania sprawiają, że w tym wieku następuje pierwszy "złoty okres" motoryczności. Dziecko, oprócz swobodnego chodzenia, biegania i skakania potrafi też zapanować nad swoją równowagą, a jego ruchy stają się płynne i swobodne. Przy wykorzystaniu tych warunków dziecko może z łatwością zdobywać różne umiejętności samoobsługowe oraz sportowe, takie jak pływanie, jazda na rowerze czy na nartach.

Młodszy wiek szkolny (7-13 lat). Do dziesiątego roku życia dziecko wciąż jest pobudliwe i głodne ruchu. Siedzenie w szkolnej ławce powoduje potrzebę wyładowania nadmiaru energii i koniecznego ruchu w wolnym czasie. W tym okresie wzrasta sprawność manualna, a także możliwość uczenia się bardziej skomplikowanych ruchów, np. w zakresie wspinania, rzutów i chwytów. W wieku 10-13 lat następuje drugi "złoty okres" rozwoju motorycznego. Wcześniejsza nadpobudliwość ruchowa i problemy z koncentracją zastępują ruchy celowe i świadome, przy czym dziecko wciąż odczuwa dużą potrzebę aktywności. W tym okresie wzrasta zwinność, szybkość i moc, a także zdecydowanie poprawia się koordynacja. Jest to optymalny wiek do uczenia się ruchów i rozwoju sprawności, który kończy się wraz z dojrzewaniem.

Przy dbaniu o zdrowy i harmonijny rozwój motoryczny dziecka należy więc pamiętać o możliwościach i ograniczeniach wynikających z jego wieku. Tak, by aktywność ruchowa zawsze była dla niego zabawą i przyjemnością. Specjaliści uważają, że im wcześniej dziecko rozpocznie aktywność ruchową, tym lepiej rozwijać się będą u niego układ krwionośny i oddechowy, co z kolei zdecyduje o zdrowiu i wydolności organizmu w przyszłości. Ponadto uważa się, że okres dzieciństwa i młodości decydują o tym, czy w przyszłości dziecko będzie prowadziło aktywny tryb życia.