Rwa kulszowa - objawy i leczenie
Pojawia się nagle. Jej przyczyną jest podrażnienie nerwów rdzeniowych w kręgosłupie. Objawia się trudnym do wytrzymania bólem w okolicy krzyżowej. Zwykle występuje po jednej stronie ciała. Tak było w przypadku pani Magdy (39 l.).
– Wczoraj kończyłam pracę w biurze. Wyłączyłam komputer i dość gwałtownie obróciłam się, żeby sięgnąć po torbę, która leżała na podłodze za moimi plecami. Nagle poczułam w plecach silny ból, który potęgował się przy najmniejszym ruchu. I nie opuszcza mnie do dziś – opowiadała ze zbolałą miną pacjentka.
– Gdzie dokładnie panią boli? – W krzyżu, ale tylko po prawej stronie pleców. Ten ból jest bardzo silny, rwący, piekący. – Czy czuje pani mrowienie lub drętwienie w prawej nodze? – spytałem. – Nie, tylko ból, który promieniuje z pośladka do uda.
– Czy ma pani może jakieś zwyrodnienia w kręgosłupie? – Jakiś czas temu pobolewało mnie w dole pleców. Lekarz zlecił prześwietlenie kręgosłupa. Okazało się, że mam zmiany zwyrodnieniowe. Nie poszłam do lekarza z wynikiem, bo dolegliwości na jakiś czas ustąpiły, a później odzywały się rzadko.
Poprosiłem pacjentkę, by się położyła i uniosła prawą nogę wyprostowaną w kolanie. – Oj, strasznie boli w plecach – jęknęła pani Magda. – Ból przy podnoszeniu wyprostowanej nogi jest charakterystyczny dla rwy kulszowej. Jej bezpośrednią przyczyną jest ucisk na korzonki nerwu kulszowego. Silnemu bólowi, zwanemu postrzałem, może towarzyszyć mrowienie i drętwienie w nodze, aż do stopy.
U pani powodem ucisku są zapewne zwyrodnienia kręgosłupa, ale musimy to sprawdzić. Czasem ucisk spowodowany jest przez wysunięty lub uszkodzony krążek (dysk) międzykręgowy. Może go spowodować tak banalna sprawa, jak nadmierne napięcie mięśni lub opieranie się plecami o krawędź krzesła, np. podczas godzinnego zebrania w pracy.
– Co teraz mnie czeka? – Zrobimy prześwietlenie kręgosłupa. Czasem jednak badanie to nie wykrywa przyczyny choroby, wtedy są potrzebne inne badania, np. rezonans magnetyczny. Dziś przepiszę pani leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i likwidujące wzmożone napięcie mięśniowe. Ulgę dają też maści o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. I rozgrzewające plastry – rozluźniają napięte mięśnie, co łagodzi ból.
– Czy te leki wystarczą? – Niestety, to tylko doraźne środki. Gdy ustalimy przyczynę rwy i poczuje się pani lepiej, konieczna będzie rehabilitacja, która usunie przyczyny ucisku. Teraz po powrocie do domu proszę jak najwięcej odpoczywać. Najlepiej na twardym materacu lub na podłodze, z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych pod katem 90 stopni. Wygodna też jest pozycja na brzuchu z rękami wzdłuż ciała i małą poduszką pod brzuchem. Niektórzy chorzy dobrze się czują w pozycji embrionalnej.
Bywa, że gdy przyczyną rwy jest dyskopatia, mimo leczenia w nodze pojawiają się zaburzenia czucia i zaniki mięśni. A także zaburzenia w oddawaniu moczu czy kału. Wtedy neurolog może zdecydować o natychmiastowej operacji usunięcia wypadniętego dysku, który uciska korzenie nerwowe.
Obecnie stosuje się mało inwazyjne zabiegi np. przezskórną nukleoplastyką. Polega one na zmniejszeniu objętości dysku (np. laserem) bez nacinania skóry, tylko przez nakłucie specjalnymi prowadnicami.
Nerw kulszowy to największy nerw w ludzkim ciele. Stanowi grube na pół cm i szerokie na 1,5 cm pasmo, które odchodzi od wszystkich nerwów tworzących tzw. splot krzyżowy. „Obsługuje” tylną grupę mięśni uda oraz goleń i stopę. Jego uciskanie przez uszkodzony dysk wywołuje stan zapalny i ból.
Dr n. med. Dariusz Grela, ortopeda
