Sposoby na odciski i pęcherze na stopach

Pęcherze i odciski powstające na stopach to nie tylko problem estetyczny. Jeśli je zlekceważymy i zaniedbamy, to w końcu mogą wywołać stan zapalny, ból oraz inne komplikacje. Warto zatem wiedzieć, skąd się biorą i jak można sobie z nimi poradzić, w sposób zarówno skuteczny, jak i bezpieczny dla zdrowia. 

- Jeżeli na stopie zdrowej osoby powstanie odcisk, to w celu jak najszybszego pozbycia się go można zastosować miejscowo specjalne preparaty lub plastry, które w tym pomogą. Ale nie można na tym poprzestać, bo to, że w danym miejscu powstał odcisk, oznacza, że albo mamy niewygodny but, albo mamy taki kształt stopy, który powoduje ucisk. Po prostu nasze kości są tak ustawione, że dają ucisk w konkretnym miejscu lub miejscach - mówi Elżbieta Szkiler, doświadczona specjalistka pielęgniarstwa opieki długoterminowej.

Aby skutecznie i trwale pozbyć się odcisków (wybrać najlepszą metodę przeciwdziałania) najpierw trzeba więc ustalić konkretne przyczyny ich powstawania w danym miejscu stopy, a potem je wyeliminować. Najczęściej przyczyny te są dość banalne.

- Pacjent powinien po pierwsze zmienić oryginalne wkładki w butach, najlepiej na wkładki silikonowe, które są miękkie i lepiej chronią skórę. Najczęściej jednak odciski robią się od zagiętej wkładki w bucie. Na ogół jest tak, że pacjent nie wkłada ręki do buta, żeby to sprawdzić. Jeśli tak właśnie jest, to może nie trzeba nawet kupować nowych wkładek, tylko po prostu wyprostować, wygładzić obecne wkładki - podpowiada Elżbieta Szkiler.

Jeśli jednak to nie pomoże, to wtedy warto rozważyć zmianę obuwia na wygodniejsze i bardziej dopasowane do danej stopy. 

- Bez tego raz powstały odcisk będzie się stale odnawiał w tym samym miejscu. Musimy zatem przede wszystkim usunąć przyczynę powstawania odcisku, a nie tylko sam odcisk. Dopiero wtedy problem zniknie - mówi pielęgniarka. 

Co ciekawe, okazuje się, że powszechna wiedza na temat odcisków i pęcherzy powstających na stopach jest wciąż niewystarczająca. 

- Ludzie często mylą odciski z pęcherzami. W praktyce łatwo je odróżnić, bo odcisk to twarda tkanka, która powstaje w miejscu stałego twardego ucisku (tam gdzie czujemy, że zawsze nas ciśnie). Tymczasem pęcherze są z reguły bardziej miękkie, widoczne, a także bardziej bolesne - mówi Elżbieta Szkiler, podkreślając, że zarówno w przypadku problemów z odciskami, jak i pęcherzami na stopach warto udać się po pomoc do specjalisty od leczenia i pielęgnacji stóp, czyli podologa, który potrafi też wykryć deformacje stóp, o których możemy nie mieć pojęcia.

- Najważniejsza zasada postępowania z takimi pęcherzami jest następująca: nie wolno usuwać ich pokrywy! Jej zdarcie sprawia, że gojenie pęcherza przebiega dłużej, trudniej i powstaje ryzyko zakażenia rany - ostrzega Elżbieta Szkiler. 

Decyzja o tym, czy zostawić taki pęcherz samemu sobie, aby po jakimś czasie samoistnie się wchłonął, czy też go przebić i zabezpieczyć, zależy od umiejscowienia pęcherza.

- Jeśli jest w takim miejscu, że założenie buta grozi jego zdarciem, to wtedy powinno się go umiejętnie przekłuć i założyć odpowiednio dobrany opatrunek, aby naskórek, który tworzy pokrywę pęcherza mógł z powrotem przyrosnąć do znajdującej się pod nim tkanki - podpowiada pielęgniarka.

- Przebijanie pęcherza powinno się robić jałową igłą, prostopadle do powierzchni skóry, ale nie z góry tylko z boku. Po nakłuciu trzeba delikatnie usunąć z pęcherza płyn, a potem położyć na pęcherz opatrunek, który nie przywiera, a więc najlepiej nieprzywierający opatrunek siatkowy pokryty maścią obojętną (np. wazeliną lub lipidokoloidowe albo  pokryte lipidami) i na to drugi opatrunek, który będzie to trzymał w całości - radzi Elżbieta Szkiler.

Specjalistka zaznacza, że zdejmowanie opatrunku też musi być umiejętne. 

- W tym celu zaznaczamy miejsce nakłucia pęcherza i opatrunek zdejmujemy właśnie w tę stronę, nie odwrotnie - dodaje.

Wszystko po to, aby nie zedrzeć pokrywy pęcherza razem z opatrunkiem. 

- Jeżeli nie usuwamy pokrywy pęcherza, to nie ma potrzeby jego zdezynfekowania i zastosowania antyseptyku. Wystarczy tylko dobrze zabezpieczyć go przed uszkodzeniem. Dezynfekcja jest potrzebna wtedy, kiedy ten pęcherz pęknie i powstanie otwarta rana (odsłonięcie tkanek wewnętrznych) - mówi Elżbieta Szkiler.

Zatem, jeśli pęcherz jest w miejscu, gdzie można go bezpiecznie zostawić (bez groźby uszkodzenia - wtórnego urazu), to należy tak właśnie zrobić. Z czasem po prostu sam się wchłonie.

Jak nie dopuścić do powstania pęcherzy?Pęcherze na stopach powstają wskutek silnego, lokalnego otarcia tkanek skóry, najczęściej spowodowanego przez niewygodne, niedopasowane obuwie lub bardzo intensywną pracę stóp (np. długotrwały marsz). 
Tkanki te intensywnie się przesuwają w trakcie chodzenia, pracy fizycznej lub innej aktywności ruchowej, a oddziałujące na nie w tym czasie tarcie sprawia, że w końcu powstaje pęcherz wypełniony płynem surowiczym.

Można zatem nie mieć pęcherzy, o ile zapewni się odpowiednie obuwie oraz fizjologiczną pracę stóp.

Wiktor Szczepaniak