Stres oksydacyjny: Czym jest i jak z nim walczyć?

Stres oksydacyjny to naturalne zjawisko występujące w naszym organizmie. Na dłuższą metę prowadzi jednak do uciążliwych dolegliwości, a nawet poważnych chorób. Brak równowagi pomiędzy wolnymi rodnikami a przeciwutleniaczami najczęściej spowodowany jest przewlekłym stresem, przemęczeniem, a także niezdrowym trybem życia. Stresowi oksydacyjnemu sprzyja otyłość, spożywanie żywności wysokoprzetworzonej, bogatej w cukier i tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, ale też życie w zanieczyszczonym środowisku (smog, spaliny, kontakt z metalami ciężkimi). Nadmierne namnażanie się wolnych rodników to również efekt palenia papierosów, spożywania dużej ilości alkoholu i zbyt dużej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Stres oksydacyjny powstaje również na skutek zbyt intensywnego, wyczerpującego wysiłku fizycznego. Mogą się do niego przyczyniać także niektóre leki – przede wszystkim antydepresyjne oraz antykoncepcyjne. Wytwarzanie wolnych rodników zwiększa się też wraz z wiekiem – słabną wtedy nasze mechanizmy obronne.

Stres oksydacyjny może przyczyniać się do rozwoju wielu poważnych schorzeń. Wolne rodniki są odpowiedzialne za stany zapalne oraz uszkodzenia i mutacje komórek w naszym ciele. Osłabiają naczynia krwionośne i przyczyniają się do utleniania cholesterolu, przez co zwiększają ryzyko miażdżycy i innych chorób serca. Odpowiadają też za zmniejszanie się stężenia kolagenu, co skutkuje nie tylko zmarszczkami na twarzy, ale też zwyrodnieniami stawów. Wolne rodniki są również zagrożeniem dla neuronów i całego układu nerwowego. Podejrzewa się, że mają istotny wpływ na rozwój choroby Alzheimera i choroby Parkinsona. Przewlekły stres oksydacyjny znacznie zwiększa też ryzyko cukrzycy, chorób nerek i układu pokarmowego. To jednak nie koniec złych wiadomości – nadmiar wolnych rodników to jedna z głównych przyczyn rozwoju nowotworów, w tym groźnego czerniaka, czyli złośliwego nowotworu skóry o silnych tendencjach do przerzutów.

Objawy stresu oksydacyjnego często mylone są z przewlekłymi schorzeniami lub po prostu przemęczeniem. Nasz niepokój powinny jednak wzbudzić nawracające bóle głowy, mięśni i stawów, senność, brak energii, problemy z trawieniem, zaparcia oraz wszelkie problemy dermatologiczne. Wolne rodniki przyspieszają starzenie się skóry, utrudniają gojenie się ran i są częstą przyczyną wysypki, świądu oraz łuszczenia się naskórka.

Jak chronić się przed stresem oksydacyjnym?

Przed stresem oksydacyjnym najskuteczniej chroni zdrowy tryb życia – wysypianie się, unikanie stresu, prowadzenie umiarkowanej aktywności fizycznej, a przede wszystkim stosowanie zbilansowanej diety. Największymi wrogami wolnych rodników są przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty. Zalicza się do nich polifenole, karotenoidy, witaminę A, C i E oraz inne substancje bioaktywne, które występują głównie w warzywach i owocach, a także niektórych przyprawach i ziołach, zdrowych tłuszczach roślinnych czy rybach.