Suplementy diety: Kiedy tak, a kiedy nie?

Organizm człowieka każdej doby dla dobrego funkcjonowania potrzebuje ponad 60 podstawowych składników. Są to białka, węglowodany, kwasy tłuszczowe, witaminy oraz makro- i mikroelementy. Teoretycznie powinny wszystkie znajdować się w jedzeniu. W praktyce bywa różnie.

Obecnie na aptecznych półkach wciąż przybywa nowych produktów. Ich duży wybór ułatwia lekarzom zastosowanie najskuteczniejszego leku. Nam - klientom pozwala to sięgać po środki dostępne bez recepty i stosować według własnego uznania. Ale tak można doprowadzić do poważnych zdrowotnych kłopotów.

Najczęściej dzieje się tak, gdy mylimy leki z popularnymi suplementami diety. Zdarza się, że przy dobrym odżywianiu dochodzi do istotnych niedoborów. Najczęściej pamiętamy o dostarczaniu witamin. Zostały odkryte około 100 lat temu. Zalecano witaminę C, by zapobiec szkorbutowi, A - przeciwko ślepocie, zaś D - przeciw krzywicy.

Nie należy stosować suplementów bez porozumienia z lekarzem, gdy zażywa się jednocześnie inne preparaty. Ich składniki mogą się niekorzystnie dublować.

---

Często okazywało się, że po chorobie lub w wyniku złego żywienia trzeba pacjentowi podać całą baterię lekarstw. Tak powstała multiwitamina. Nasze polskie preparaty wielowitaminowe tego typu to np. Falvit dla kobiet i Vibowit dla dzieci.

Podobnie przy preparatach zawierających składniki mineralne: makro- i mikroelementy. Wszystkie te preparaty są suplementami diety. Pomagają zachować zdrowie, wzmocnić organizm, ale nie leczą. Obecnie aż 17 proc. klientów polskich aptek kupuje suplementy. Nie brak sceptyków, którzy twierdza, że to jedynie modny wymysł. Jednak z badań naukowych wynika, że jakość współczesnej żywności pozostawia wiele do życzenia, a zatem organizm może potrzebować dodatkowej porcji potrzebnych mu składników.

Najwcześniej ten niedobór rozpoznali Amerykanie. Bo okazało się, że intensyfikacja upraw, sztuczne nawozy i opryski wyjałowiły glebę, a przemysłowa hodowla obniżyła wartość zwierzęcego białka. Z wyliczeń naukowców wynikało, że po to, by organizm otrzymał wszystko, co jest mu potrzebne, należałoby spożywać dziennie aż 7 tys. kalorii. A porcja warzyw musiałaby ważyć aż 2 kg.

Można się pocieszać, że w Europie i u nas, w Polsce, nie jest jeszcze tak źle, ale narzekania na jakość żywności (często potwierdzane przez wyniki kontroli) wskazują, że zmierzamy w tym samym kierunku. Jednocześnie z produktów dostępnych w handlu bardzo często wybieramy te najbardziej oczyszczone z naturalnych składników : np. białe pieczywo, słodycze, produkty rafinowane czyli przetworzone fabrycznie, fast foody.

Suplement diety nie stanowi antidotum na fatalne nawyki żywieniowe, ale może wspomóc proces ich zmieniania. Zgodnie z nazwą nie jest lekiem lecz środkiem, który ma uzupełniać normalną dietę w substancje o działaniu odżywczym lub fizjologicznym. Nie ma właściwości leczniczych. Może tylko wspomagać prawidłowe funkcjonowanie organizmu i zmniejszać ryzyko choroby.

Czasami suplementy i leki mają bardzo podobny skład. Różnice często dotyczą odpowiednich dawek. Na ogół preparat przepisany przez lekarza zawiera leczniczą, większą dawkę leku. Także popularna witamina C w dużej dawce lub do podania dożylnego przepisana przez lekarza jest lekiem. Tabletka kupiona bez recepty to suplement diety, gdyż ilość witaminy pokrywa tylko doraźne zapotrzebowanie.

Stosowanie suplementów diety wymaga od nas umiaru i rozsądku. Tabletka czy kapsułka zawiera takie ilości witamin i minerałów, że nie grozi nam ich przedawkowanie. Ale pod warunkiem, że nie będziemy przekraczać zaleconych dawek.

Na rynku dostępne są również preparaty zawierające niesprawdzone bądź niebezpieczne substancje jak na przykład efedrynę. Niedawno okazała się ona niebezpieczna dla osób otyłych, z kłopotami z układem krążenia. A znajdowała się w około 200 mieszankach obniżających wagę.

Niestety, preparaty wycofane ciągle jeszcze znajdują się w sprzedaży pokątnej, a także można je kupić w internecie.

Konsultacja prof. Iwona Wawer, Wydział Farmaceutyczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego