Trening koncentracji

Jeśli chcesz, by twoje dziecko potrafiło przez dłuższą chwilę zająć się książeczką czy zabawką, dobrze radziło sobie podczas zajęć w przedszkolu, a później w szkole, pogłębiaj stopniowo jego zdolność koncentracji. Wraz z naszym redakcyjnym ekspertem, psychologiem dziecięcym Heleną Turlejską-Walewską, przygotowaliśmy programy treningowe dla młodszych i starszych maluszków, dostosowane do ich wieku oraz możliwości na danym etapie rozwoju.

Maluszek ma mało podzielną uwagę. Lubi obserwować otoczenie, interesuje się różnymi przedmiotami, ale nie potrafi jeszcze świadomie zainteresować się konkretną rzeczą. Jego uwaga samoistnie przenosi się z przedmiotu na przedmiot, z zabawki na zabawkę, nawet wtedy, gdy maleństwo coś zainteresuje. Dziecko nie umie się jeszcze koncentrować. Będzie się tego uczyło przez kolejne lata. Skupianie uwagi warto jednak zacząć trenować już teraz, bo od tego, ile smyk nauczy się w pierwszych miesiącach życia, będzie zależał jego przedszkolny debiut.

1. Wieszaj nad łóżeczkiem maluszka kolorowe, ruchome i grające zabawki. Poruszaj nimi, opowiadaj o nich - w ten sposób zachęcisz dziecko do zwracania wzroku w ich kierunku.

2. Codziennie czytaj malcowi książeczki. Choć niemowlę nie będzie rozumiało tekstu, z uwagą zacznie słuchać tego, co mówisz. Poza tym z pewnością zainteresują je kolorowe obrazki (wybieraj bogato ilustrowane książeczki, z wyraźnymi rysunkami). Zachęcaj malca do przekładania stron i aktywnego uczestniczenia w lekturze. Pokazuj i nazywaj zwierzęta oraz ludzi na rysunkach. Zapytaj np.: "Gdzie jest kotek?" i połóż paluszek smyka na obrazku przedstawiającym kota. Postaraj się, aby podczas czytania książeczki dodatkowe bodźce nie rozpraszały uwagi dziecka, wyłącz też radio i telewizor.

3. Często baw się z maluchem w naśladowanie. Jeśli mówi: "Da, da,", ty także powtarzaj: "Da, da". Podczas takiej "rozmowy" zachęcisz malca do skupienia się na tym, co samo mówi i nad dźwiękami, które do niego docierają.

Brzdąc w tym wieku jest coraz bardziej ruchliwy. Umiejętność przemieszczania się daje dziecku okazję do skupienia uwagi na większej liczbie przedmiotów. Dwulatka interesuje wiele rzeczy. Potrafi już także przez chwilę zajmować się tylko jedną, konkretną czynnością. Warto to wykorzystać.

1. Twój smyk jest teraz zainteresowany wszystkim, co się rusza. Dlatego pokazuj mu poruszające się zwierzęta, przedmioty i zabawki. Zachęcaj, by śledził wzrokiem lot ptaka lub jadący pociąg.

2. Ucz smyka cierpliwości. Jeżeli np. podczas czytania książeczki malec domaga się szybszego przewracania kartek, powiedz "Poczekaj!" i spokojnie doczytaj stronę do końca. Potem pozwól mu przewrócić kartkę i pochwal za cierpliwość.

3. Nie bądź nadgorliwa. Jeśli malec sam się czymś zajął, nie przerywaj mu nagle zabawy, mówiąc np.: "Nie baw się teraz, bo za chwilę będzie obiad". Miej go na oku, ale pozwól mu zająć się sobą.

4. Pozwalaj maluchowi samodzielnie wykonywać różne czynności - oczywiście takie, które są dla niego bezpieczne. Dwulatek bardzo się ucieszy, jeśli pozwolisz mu np. nalać mleko do kubeczka czy pomóc ci w wycieraniu kurzu. Brzdąc będzie chciał się wykazać, więc z pewnością skoncentruje się na powierzonym mu zadaniu. Nie pospieszaj go przy tym i nie wyręczaj, tylko cierpliwie czekaj, aż skończy robić to, co zaczął.

Potrafi już skupić się na dłużej, zwłaszcza gdy jest czymś zainteresowany. Jeśli zabawa go ciekawi, może się nią zająć nawet przez 20-35 minut. Gdy zaproponujesz mu nudne zajęcie, wytrwa przy nim o połowę krócej.

1. Baw się razem z dzieckiem, np. układajcie puzzle, klocki, rysujcie. Kiedy już wymyślicie jakąś zabawę, zachęcaj malca do tego, byście nie porzucali jej po chwili dla nowego pomysłu. Poza tym w trakcie zabawy ucz smyka czekania na swoją kolej, np. układajcie klocki na zmianę - raz on, raz ty.

2. Postaraj się 2-3 razy w tygodniu bawić się z pociechą w edukacyjną grę, która rozwija koncentrację u maluszka, np. karty obrazkowe memo. Polecane przez psychologów są też wszelkie zabawy plastyczne. Nie tylko uczą skupienia uwagi i cierpliwości, ale też rozbudzają wyobraźnię.

3. Ucz dziecko krótkich wierszyków i piosenek. Rymowanki nie tylko poszerzają słownictwo malucha. Ich nauka to także znakomity trening koncentracji.

4. Nie przeciążaj smyka nadmiarem bodźców. Jeżeli maluszek będzie się bawił kilkoma zabawkami przy włączonej bajce, bardzo trudno będzie mu się skupić, bo jego uwaga będzie rozproszona.

1. Dbaj o to, by malec wystarczająco dużo spał i jadał regularnie wartościowe posiłki. Dziecko, które nie jest wypoczęte, a zamiast obiadu je słodycze, nie będzie potrafiło się skoncentrować. Niedobór snu sprawia, że mózg nie jest w stanie odpowiednio się zregenerować, a wahania poziomu cukru we krwi (spowodowane nadmiarem słodkości) powodują, że maluch staje się nerwowy i trudno mu się skupić.

2. Nie zarzucaj smyka przedmiotami. Nadmiar zabawek rozprasza dziecko. Każda rzecz to dla malca nowy bodziec przyciągający jego uwagę. Maluch, który jednocześnie bawi się dziesięcioma zabawkami, tak naprawdę nie bawi się żadną, ani jednej dobrze nie poznaje. Poza tym uczy się, że fajne rzeczy można mieć bez wysiłku. Dlatego wyznaczaj smykowi konkretne zadania, a zabawka niech będzie nagrodą. Dawkowanie przyjemności nauczy malca tego, że osiągnięcie celu łączy się z pewnym nakładem pracy, więc warto się postarać.

3. Zwracaj uwagę na to, by dziecko w konkretnym czasie wykonywało tylko jedno zadanie i doprowadzało je do końca, a dopiero później zaczynało następną czynność. Służ przykładem: najpierw bawimy się puzzlami, odkładamy je do pudełka, a dopiero potem sięgamy po klocki.

4. Wspieraj rozmaite przejawy samodzielności swojego smyka. Jeśli w pierwszych latach życia dziecko ma wpływ na wiele swoich spraw, później chętniej będzie podejmowało wysiłek.

5. Jeśli malca czeka dłuższe zadanie, pomóż mu podzielić je na etapy. Lepiej, aby smyk skoncentrował się przez kilka minut i skończył część pracy, niż robił coś przez godzinę i nie zobaczył efektów - to podziała na niego zniechęcająco.

Chcesz wiedzieć, na jak długo twoje dziecko może się skoncentrować? Pomnóż jego wiek przez 1,5 minuty. Jeśli np. malec ma 2 lata, liczymy 2 x 1,5 = 3. Oznacza to, że dwuletni smyk powinien umieć się skupić na jednym zajęciu przynajmniej przez 3 minuty.

Konsultacja: Helena Turlejska-Walewska, psycholog dziecięcy. Tekst: Blanka Wolniewicz