Trzustka pod kontrolą

Choroby trzustki nie sposób przegapić. To najczęściej nagły, przeszywający ból w górnej części brzucha. Inne charakterystyczne objawy niedomagającej trzustki to m.in. nadmierne chudnięcie bez konkretnej przyczyny, tzw. stolce tłuszczowe, nudności i wymioty, które wyniszczają organizm.

Jedną z przyczyn schorzeń trzustki są dolegliwości ze strony dróg żółciowych np. uwięźnięcie kamienia tuż przed ujściem żółci do dwunastnicy. Większość polskich lekarzy uważa jednak, że najczęstszą przyczyną chorób trzustki jest... alkohol. Zapalenie mogą też wywołać wirusy np. świnki, WZW typu C, HIV.

Uwaga! Ryzyko zachorowania zwiększa otyłość i podwyższony poziom trójglicerydów.

Po ataku ostrego zapalenia trzustka, odpowiednio traktowana, może jeszcze wrócić do niemal normalnego stanu. Inaczej przedstawia się sytuacja przy przewlekłej postaci choroby. Musimy się wtedy liczyć z leczeniem, które może trwać do końca życia. Pacjenci z przewlekłą, nieleczoną chorobą trzustki narażeni są na rozwój cukrzycy.

• Gdy czujemy ból, nie kładźmy się. Raczej usiądźmy skurczeni w fotelu. Złagodzi to dolegliwości. l Nie czekajmy, aż ból sam minie! Zażyjmy środek przeciwbólowy, najlepiej paracetamol.

• Nawet po niewielkim podrażnieniu trzustki warto przeprowadzić jednodniową głodówkę i w jej trakcie pić słabą herbatę lub przegotowaną, ciepłą wodę. Dobrze jest też przez kilka następnych dni odżywiać się według ścisłej diety.

Nieważne, czy atak trzustki jest jednorazowy, czy spowodowany jest chorobą przewlekłą, zawsze konieczny jest pobyt w szpitalu. Tam pacjent otrzyma leki uśmierzające ból i zmniejszające wydzielanie soku trzustkowego. Odżywia się go wyłącznie pozajelitowo, czyli przez kroplówkę.

Chorego obowiązuje całkowita głodówka. Czasem wystarczy jedynie opanować nękający chorego ból i zastosować dietę niskotłuszczową, wprowadzając przy tym bezwzględny zakaz picia alkoholu.

W większości przypadków, oprócz reżimu dietetycznego, do każdego posiłku chory powinien zażywać tabletki z enzymami trzustkowymi. Enzymy te nie tylko pomagają we właściwym trawieniu, ale zmniejszają również wydzielanie soku trzustkowego i regulują ciśnienie w przewodach trzustkowych.

Gdy podczas zapalenia rozwinie się cukrzyca, włącza się także równolegle leczenie przeciwcukrzycowe, z podawaniem insuliny włącznie. Jeśli to nie przynosi skutku, konieczna jest operacja. Najczęściej oznacza ona usunięcie części trzustki lub udrożnienie jej przewodów, po to, by zlikwidować ból.

Jeśli chcemy opanować chorobę i normalnie funkcjonować, trzeba utrzymywać dietę. Jakich zasad żywieniowych przestrzegać?

• Przewlekłe zapalenie trzustki oznacza na ogół nadmierne chudnięcie. Aby mu zapobiec, codzienna dieta powinna mieć około 2500 - 3000 kcal.

• Wszystkie produkty powinny być chude i mieć sporo białka. Zalecane są m.in.: chude mleko, chudy ser twarogowy, jogurty, kefiry, mięso z kurczaka, chuda cielęcina, wołowina, chude wędliny i chude ryby np. sola, mintaj, dorsz, pstrąg, szczupak.

• Koniecznie ograniczmy tłuszcze. Szczególnie, gdy pojawiają się tzw. tłuszczowe biegunki, ilość tłuszczów w potrawach ograniczmy do minimum.

• Jedzmy niedużo, ale często tj. 5-6 razy dziennie.

• Zalecane węglowodany to m.in. wszystkie rodzaje kasz, ryż, sucharki, czerstwe pieczywo pszenne.

• Potrawy powinny być gotowane w wodzie lub na parze oraz pieczone w folii. Nie smażmy na tłuszczu.

• Produkty, z których powinniśmy zrezygnować, to m.in.: śmietana, tłuste mięsa, wieprzowina, baranina, kabanosy, kiełbasy, salami, parówki, pasztety, żółtka jaj, oleje, margaryna, tłuste ryby (np. karp, śledź, tuńczyk w oleju, makrela, sardynki w oleju), czekolada, majonez, torty, ciasta z kremem, orzechy.

• Pacjentów z chorą trzustką obowiązuje absolutny zakaz picia alkoholu - zaszkodzić może nawet przysłowiowy naparstek.

• Najlepsze warzywa to... warzywa gotowane.

O wszelkie nowinki i domowe sposoby wspomagające leczenie trzustki zawsze pytajmy lekarza

prowadzącego.

• Papaja - O owocu tym mówi się, że wspomaga trawienie i korzystnie wpływa na pracę trzustki. Jednak zdaniem lekarzy, nie ma na to wystarczających dowodów naukowych.

• Alkohol - Najczęstszą przyczyną prowadzącą do chorób trzustki jest... nadużywanie alkoholu.

• Patelnia beztłuszczowa - Powinna znaleźć się w kuchni każdego chorego na przewlekłe zapalenie trzustki. Przyda się do przygotowywania potraw bez tłuszczu.

Konsultacja prof. Waldemar Karnafel z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego