Uważaj na wrzody, chorobę zabieganych kobiet

Często odczuwasz ból lub ściskanie pod mostkiem, nudności i ssanie w żołądku? Zwykłaś mówić, że z nerwów boli cię brzuch? Wybierz się do lekarza, bo nerwy mogą oczywiście spowodować takie dolegliwości, ale nie możesz być pewna, że tak jest w twoim przypadku, dopóki się nie przebadasz. Podobne objawy dają bowiem m.in. wrzody żołądka.

Na tę dolegliwość, o której jeszcze do niedawna mówiono "męska choroba", w ciągu ostatnich lat zapada coraz więcej kobiet. Z obserwacji lekarzy wynika również, że u dużej części z nich przyczyna schorzenia jest inna niż w przypadku mężczyzn. Jest nią nadużywanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), czyli popularnych środków przeciwbólowych - tych leków kobiety biorą bowiem dwukrotnie więcej niż mężczyźni.

Dlaczego leki przeciwbólowe powodują chorobę wrzodową

Ból głowy dopada cię w środku dnia, łykasz pastylkę przeciwbólową, a po 20-30 minutach wszystko jest w porządku, możesz wrócić do pracy. Przynoszą też ulgę po długim chodzeniu, kiedy bolą mięśnie nóg albo gdy kręgosłup daje o sobie znać...

Popularne przeciwbólowe specyfiki z grupy NLPZ (czyli m.in.: kwas salicylowy, ibuprofen, naproxen, ketoprofen) to naprawdę świetny wynalazek. Pod jednym warunkiem. Nie należy ich nadużywać, bo mogą się stać przyczyną przykrej dolegliwości, czyli właśnie wrzodów. Statystyki pokazują jasno, że coraz większa liczba przypadków choroby wrzodowej jest związana właśnie z zażywaniem NLPZ. Te leki, w większości przypadków dostępne bez recepty, zmniejszają bowiem obronę śluzówki żołądka przed działaniem kwasu solnego (składnika soku trawiennego). W efekcie błona śluzowa staje się podatna na uszkodzenia, a gdy już do nich dojdzie, łatwo o powstanie nadżerek czy owrzodzeń.

Do uszkodzenia śluzówki może dojść nawet po jednej dawce leku, ale zazwyczaj gdy leczenie zakończymy, błona śluzowa dość szybko się regeneruje. Jeśli jednak leki przeciwbólowe zażywamy regularnie, nie dajemy jej takiej możliwości. To dlatego wśród osób zażywających środki przeciwbólowe stale na chorobę wrzodową cierpi około 30 proc.

Jesteś aktywną zawodowo kobietą? Należysz do grupy, która najczęściej kupuje i zażywa środki przeciwbólowe. A w związku z tym stajesz się także osobą zaliczaną do grupy zagrożonej chorobą wrzodową. Warto więc, byś wiedziała, jakich błędów nie popełniać.

Przede wszystkim: nigdy nie przyjmuj leków przeciwbólowych na czczo. Gdy żołądek jest pusty, ryzyko uszkodzenia śluzówki jest większe. Nawet więc jeśli rankiem budzi cię ból głowy, najpierw coś zjedz, a dopiero potem weź tabletkę - najlepiej, byś odczekała 20-30 minut. Nie zapomnij też o tym, by popić środek przeciwbólowy całą szklanką wody (woda rozrzedza soki trawienne).

Kolejna rzecz, jakiej nie powinnaś robić, to przekraczanie zalecanych dawek. Nie zwiększa to działania przeciwbólowego, podnosi natomiast ryzyko uszkodzeń błony śluzowej. Nie zażywaj też dwóch środków przeciwbólowych naraz - choć leki te różnią się nazwami, mają zazwyczaj takie same składniki.

Jak zmniejszyć szkodliwość tabletek na ból głowy

Czy mimo iż często bierzesz tabletki na ból głowy, możesz zrobić coś, by ustrzec się wrzodów? Tak. Przede wszystkim skonsultuj się z lekarzem i poproś, by przepisał ci środki, które osłaniają śluzówkę żołądka. Nigdy nie zapominaj, by razem z tabletką przeciwbólową zażyć także lek osłonowy.

Dodatkowo, w trakcie leczenie środkami NLPZ, warto też wzbogacić dietę o produkty zawierające naturalne substancje osłaniające śluzówkę żołądka, np.: banany, kapustę, czosnek, nasiona lnu i kozieradki.

Osoby cierpiące na przewlekłe choroby przebiegające z bólem, które muszą brać tego typu leki stale, mają też możliwość poproszenia lekarza o przepisanie tzw. selektywnych środków NLPZ. Są to leki, które nie osłabiają śluzówki żołądka tak bardzo, jak zwykłe tabletki przeciwbólowe. Ich wadą jest jednak dość wysoka cena, powyżej 20 zł.

Bakterie, tytoń i stres także mogą prowadzić do wrzodów żołądka

Jedną z częstszych przyczyn powstawania wrzodów jest zakażenie bakterią Helicobacter Pylori. Jej obecność powoduje stan zapalny prowadzący do niszczenia i zaniku śluzówki żołądka. Żeby sprawdzić, czy mamy w organizmie tę bakterię, trzeba wykonać test (można go kupić w aptece).

Bezpośredni wpływ na powstawanie wrzodów ma również palenie tytoniu. Papierosy zwiększają bowiem wydzielanie soku żołądkowego, który podrażnia błonę śluzową.

Czynnikiem, który zwiększa ryzyko powstania wrzodów, jest stres. Kiedy pozostajemy w napięciu nerwowym, wyściełająca żołądek ochronna błona uwrażliwia się na działanie kwasów trawiennych, a te (pod wpływem hormonów stresu) wydzielane są w większej ilości.

Dieta to ważny element leczenia tej choroby

Pierwsza zasada diety, która sprawdza się zarówno w profilaktyce, jak i wspomaga leczenie istniejących już wrzodów, brzmi: jedz często, ale mało. Standardem powinno być pięć (a w ostrej fazie choroby, gdy występują dolegliwości takie bóle czy nudności - 6-7) posiłków na dzień. Dlaczego taka częstotliwość jedzenia jest wskazana? Duże posiłki pozostają w żołądku przez dłuższy czas, a to skutkuje zwiększaniem wydzielania soków trawiennych uszkadzających błonę śluzową. Z kolei wielogodzinne przerwy między posiłkami są niewskazane, bo mogą być przyczyną tzw. bólów głodowych (szczególnie wtedy, gdy wrzody umiejscowione są na dwunastnicy).

Jeśli masz wrzody albo nadkwasotę, powinnaś też wykluczyć z jadłospisu potrawy i produkty, które mogą przyczynić się do wzmożenia produkcji soków trawiennych - ich nadmiar wzmaga dolegliwości. Zrezygnuj więc z potraw smażonych (najzdrowsze są te gotowane na parze albo pieczone), marynowanych, wędzonych, a także tych, które zawierają dużo tłuszczu.

Wyklucz z diety buliony (nie tylko te z kostki) i mięsne wywary. Unikaj również produktów kwaśnych i pikantnych przypraw, które podrażniają błonę śluzową żołądka, a także zmniejszają ilość działającego ochronnie śluzu pokrywającego jego ścianki. Razowe pieczywo zastąp tym typu graham.

Zwróć też baczną uwagę na to, co pijesz. Przyjmuj 2-2,5 litra płynów w ciągu dnia. Wybieraj napoje ciepłe, ale nie gorące. Najlepiej sprawdzają się woda, zielona herbata, kawa zbożowa albo słaba czarna herbata z mlekiem, herbatki ziołowe. Unikaj alkoholu (zarówno wysokoprocentowych, jak i piwa), gorącej czekolady, mocnej kawy (również bezkofeinowej) i czarnej herbaty.

Wrzodów można się pozbyć - jak to zrobić

Jeśli masz objawy choroby wrzodowej (częste bóle żołądka po jedzeniu, nudności, wzdęcia), koniecznie wybierz się do gastrologa. Lekarz skieruje cię na gastroskopię, czyli badanie endoskopowe żołądka, które potwierdzi lub wykluczy wrzody jako przyczynę twoich dolegliwości. Pamiętaj też, że jeśli wrzody nie będą leczone, może dojść do poważnych powikłań, np. perforacji albo rozwoju nowotworu. Jaka jest dobra wiadomość? Taka, że wrzody można wyleczyć, czyli doprowadzić do ich zagojenia się i regeneracji śluzówki żołądka.

Owrzodzenia, które powstały w wyniku nadużywania środków przeciwbólowych nie są łatwe do leczenia. Trzeba przede wszystkim ograniczyć przyjmowanie tego typu leków albo zmienić środki na takie, które nie uszkadzają błony śluzowej żołądka (np. paracetamol albo selektywne środki NLPZ). Dodatkowo stosuje się przepisane przez lekarza leki hamujące wytwarzanie soku żołądkowego, zmniejszające jego kwaśność i działające osłonowo na błonę śluzową żołądka. Podczas leczenia, które może trwać nawet kilka miesięcy, trzeba konsekwentnie trzymać się diety (patrz ramka na sąsiedniej stronie). Kurację wspomogą zioła (kłącze pięciornika, liść borówki brusznicy, kora wierzby białej), ale stosowanie ich trzeba skonsultować z lekarzem.

Jeśli przyczyną owrzodzenia jest bakteria Helicobacter Pylori, by wyleczyć wrzody trzeba się pozbyć tego drobnoustroju. Zazwyczaj wystarczy zastosowanie około 10-dniowej terapii antybiotykiem. Leczenie musi być monitorowane przez lekarza (konieczne są kontrolne badania), by w razie niepowodzenia, mógł on zmienić leki.

Zdarza się, choć rzadko, że leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów. W takiej sytuacji koniecznie chirurgiczne wycięciu fragmentu ściany żołądka z wrzodem.

Czym jest gastroskopia

Gastroskopia to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Przeprowadza się je przy użyciu elastycznej rurki zakończonej kamerą (endoskopu) wprowadzanej do przewodu pokarmowego przez przełyk. Obraz z kamery jest transmitowany na monitor komputera. Umożliwia to lekarzowi dokładne obejrzenie śluzówki żołądka, odźwiernika i dwunastnicy. W czasie gastroskopii, o ile jest taka konieczność, można też pobrać niewielki wycinek zmienionej chorobowo tkanki do dalszych badań.

Magdalena Patryas