Czy każdy może zmienić swoje imię lub nazwisko? Wyjaśniamy

Kilka lat temu w Polsce panowała moda na nadawanie imion dzieciom, które bardziej kojarzyły się z gwiazdami Hollywood niż z krajem nad Wisłą. Od pewnego czasu trend się zmienia i coraz częściej wybierane są imiona noszone przez nasze prababcie i pradziadków, czyli w dużym uproszczeniu - staropolskie.

Nieodpowiedni i kontrowersyjny dobór imienia dla dziecka może sprawić, że po osiągnięciu przez taką osobę pewnego wieku, ta zechce je zmienić. Bywają również sytuacje, gdy rodzice nadają dzieciom dwa imiona, ale w praktyce, zamiast zwracać się do pociechy pierwszym imieniem wynikającym z wpisu do dokumentów, na co dzień używają wyłącznie drugiego imienia. Pół żartem, pół serio, to krótka droga do rozdwojenia jaźni takiej osoby. Dlaczego?

Przyjmijmy, że dziecko jest dwuimienne - Łukasz Jakub. Rodzice, rodzina i znajomi używają wyłącznie imienia Jakub lub Kuba. Z kolei w szkole, na studiach, w urzędach, a później w pracy - nieszczęśnik funkcjonuje wyłącznie jako Łukasz. Taka sytuacja może być niezwykle frustrująca. 

Czasami jedynym wyjściem z tak niekomfortowej sytuacji jest zmiana imienia. Dotyczy to również nazwiska, które z pewnych powodów może nam przeszkadzać. Jak się do tego zabrać, czy proces jest czasochłonny i co mówią o tym przepisy?

Czytaj także: Imiona, których Polacy nie lubią

Zacznijmy od tego, że kwestia zmiany imienia lub nazwiska, a nawet imienia i nazwiska, regulowana jest Ustawą z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska. Ustawa określa zasady zmiany imienia oraz właściwość organów administracji publicznej i tryb postępowania w sprawach zmiany imienia lub nazwiska.

Przytoczona ustawa może mieć zastosowanie wobec obywateli polskich, cudzoziemców niemających obywatelstwa żadnego państwa, jeżeli mają w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania i cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy.

Art. 4. Ustawy mówi o tym, że zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

• imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
• na imię lub nazwisko używane;
• na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
• na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku cudzoziemca, który w Rzeczypospolitej Polskiej ma status uchodźcy. Wówczas zmiana imienia lub nazwiska wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem jego prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego.

Co ciekawe - po zmianie nazwiska, "nowe" nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Z kolei po zmianie imienia można mieć najwyżej dwa imiona.

Warto wiedzieć: Imię, które w Polsce nosi ponad ćwierć miliona mężczyzn. Oznacza "zwycięstwo"

Art. 9. 1. Ustawy o zmianie imienia lub nazwiska wskazuje, że zmiana imienia lub nazwiska następuje na wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej "wnioskodawcą". Natomiast zmiana imienia lub nazwiska małoletniego dziecka następuje na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka.

Postępowanie o zmianę imienia lub nazwiska prowadzone jest wyłącznie na wniosek i kończy się wydaniem decyzji o zmianie imienia lub nazwiska bądź decyzji o odmowie zmiany imienia lub nazwiska, od której przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo wojewody. Decyzję wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego, do którego został złożony wniosek albo jego zastępca.  

Wypełniając odpowiedni wniosek dotyczący zmiany imienia lub nazwiska jesteśmy zobowiązani do podania:  imienia lub imion oraz nazwiska rodowego, numeru PESEL, imienia lub nazwiska, na jakie ma nastąpić zmiana, naszego adresu korespondencyjnego, uzasadnienia chęci zmiany imienia lub nazwiska. 

Należy również złożyć oświadczenie, że w tej samej sprawie nie złożyliśmy wcześniej wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub nie została wydana decyzja odmowna.

Kiedy już przejdziemy cały proces zmiany imienia i nazwiska i otrzymamy akceptację wniosku, wówczas czeka nas kolejny etap związany z uaktualnieniem naszych danych. Co wówczas musimy zrobić?

Ponieważ zmiana imienia lub nazwiska powoduje konieczność nasienia zmiany do aktu urodzenia  i aktu małżeństwa należy wskazać także, gdzie te akty zostały sporządzone. Kierownik urzędu stanu cywilnego sam przekaże informacje do innych kierowników urzędów stanu cywilnego, aby dokonali stosownych zmian w aktach stanu cywilnego osób, których zmiana imienia lub nazwiska dotyczy.