Czy każdy może zmienić swoje imię lub nazwisko? Wyjaśniamy
Opracowanie Łukasz Piątek
Każdy rodzic chce dla swojego dziecka jak najlepiej. I to tyle, jeśli chodzi o teorię. W praktyce zbyt duża kreatywność opiekunów może doprowadzić do sytuacji, kiedy ich pociecha przez wiele lat będzie napiętnowana. A powód takiego stanu rzeczy może być naprawdę z pozoru błahy – imię. No właśnie, czy imię i nazwisko ot tak, możemy zmienić?
Dlaczego niektóre osoby zmieniają imię lub nazwisko?
Kilka lat temu w Polsce panowała moda na nadawanie imion dzieciom, które bardziej kojarzyły się z gwiazdami Hollywood niż z krajem nad Wisłą. Od pewnego czasu trend się zmienia i coraz częściej wybierane są imiona noszone przez nasze prababcie i pradziadków, czyli w dużym uproszczeniu - staropolskie.
Nieodpowiedni i kontrowersyjny dobór imienia dla dziecka może sprawić, że po osiągnięciu przez taką osobę pewnego wieku, ta zechce je zmienić. Bywają również sytuacje, gdy rodzice nadają dzieciom dwa imiona, ale w praktyce, zamiast zwracać się do pociechy pierwszym imieniem wynikającym z wpisu do dokumentów, na co dzień używają wyłącznie drugiego imienia. Pół żartem, pół serio, to krótka droga do rozdwojenia jaźni takiej osoby. Dlaczego?
Przyjmijmy, że dziecko jest dwuimienne - Łukasz Jakub. Rodzice, rodzina i znajomi używają wyłącznie imienia Jakub lub Kuba. Z kolei w szkole, na studiach, w urzędach, a później w pracy - nieszczęśnik funkcjonuje wyłącznie jako Łukasz. Taka sytuacja może być niezwykle frustrująca.
Czasami jedynym wyjściem z tak niekomfortowej sytuacji jest zmiana imienia. Dotyczy to również nazwiska, które z pewnych powodów może nam przeszkadzać. Jak się do tego zabrać, czy proces jest czasochłonny i co mówią o tym przepisy?
Czytaj także: Imiona, których Polacy nie lubią
Jak zmienić imię lub nazwisko?
Zacznijmy od tego, że kwestia zmiany imienia lub nazwiska, a nawet imienia i nazwiska, regulowana jest Ustawą z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska. Ustawa określa zasady zmiany imienia oraz właściwość organów administracji publicznej i tryb postępowania w sprawach zmiany imienia lub nazwiska.
Przytoczona ustawa może mieć zastosowanie wobec obywateli polskich, cudzoziemców niemających obywatelstwa żadnego państwa, jeżeli mają w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania i cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy.
Art. 4. Ustawy mówi o tym, że zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:
- imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
- na imię lub nazwisko używane;
- na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
- na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.
Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku cudzoziemca, który w Rzeczypospolitej Polskiej ma status uchodźcy. Wówczas zmiana imienia lub nazwiska wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem jego prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego.
Co ciekawe - po zmianie nazwiska, "nowe" nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Z kolei po zmianie imienia można mieć najwyżej dwa imiona.
Art. 9. 1. Ustawy o zmianie imienia lub nazwiska wskazuje, że zmiana imienia lub nazwiska następuje na wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej "wnioskodawcą". Natomiast zmiana imienia lub nazwiska małoletniego dziecka następuje na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka.
Postępowanie o zmianę imienia lub nazwiska prowadzone jest wyłącznie na wniosek i kończy się wydaniem decyzji o zmianie imienia lub nazwiska bądź decyzji o odmowie zmiany imienia lub nazwiska, od której przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo wojewody. Decyzję wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego, do którego został złożony wniosek albo jego zastępca.
Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska
Wypełniając odpowiedni wniosek dotyczący zmiany imienia lub nazwiska jesteśmy zobowiązani do podania: imienia lub imion oraz nazwiska rodowego, numeru PESEL, imienia lub nazwiska, na jakie ma nastąpić zmiana, naszego adresu korespondencyjnego, uzasadnienia chęci zmiany imienia lub nazwiska.
Należy również złożyć oświadczenie, że w tej samej sprawie nie złożyliśmy wcześniej wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub nie została wydana decyzja odmowna.
Kiedy już przejdziemy cały proces zmiany imienia i nazwiska i otrzymamy akceptację wniosku, wówczas czeka nas kolejny etap związany z uaktualnieniem naszych danych. Co wówczas musimy zrobić?
Ponieważ zmiana imienia lub nazwiska powoduje konieczność nasienia zmiany do aktu urodzenia i aktu małżeństwa należy wskazać także, gdzie te akty zostały sporządzone. Kierownik urzędu stanu cywilnego sam przekaże informacje do innych kierowników urzędów stanu cywilnego, aby dokonali stosownych zmian w aktach stanu cywilnego osób, których zmiana imienia lub nazwiska dotyczy.
