Czym jest opalanie?
W przeszłości powszechnie panował pogląd, że wystawianie skóry na promieniowanie słoneczne jest przejawem zdrowego zachowania. Wręcz zalecano, aby dzieci jak najdłużej przebywały na słońcu. Głoszono, że słońce zwiększa odporność organizmu, a opalenizna pojawiająca się po słonecznej ekspozycji jest przejawem zdrowia.
Czy dzisiaj także tak myślimy? Jakie korzyści a jakie zagrożenia sprawia wystawianie się na "słonko"?
Podstawową "korzyścią" wynikającą z wystawiania skóry na promieniowanie UV jest opalenizna, jako element spełniający nadal aktualny kanon urody i zdrowia, zwiększający atrakcyjność. Nie ulega wątpliwości, że zaspokojenie oczekiwań co do swojego wyglądu jest ważnym elementem sprzyjającym dobremu samopoczuciu, a nawet zachowaniu zdrowia.
Światło korzystnie wpływa również na naszą psychikę, poprawia nastrój, ma więc pewne działanie przeciwdepresyjne, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.
Jednak w ostatnich latach badania naukowe wykazały, że słońce wywołuje wiele niekorzystnych efektów, z których najważniejsze to przedwczesne starzenie się skóry i rozwój nowotworów złośliwych skóry.
Co to jest promieniowanie UV?
Promieniowanie UV to, podobnie jak światło widzialne, promieniowanie elektromagnetyczne, charakteryzujące się długością fali krótszą od promieniowania widzialnego. Odsłonięta skóra podlega działaniu pełnego zakresu promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi. Zmiany skórne zależą przede wszystkim od promieniowania ultrafioletowego (UV), będącego jedną ze składowych widma światła słonecznego. Promieniowanie UV dzielimy na dwa podstawowe zakresy: krótszy zakres to tzw. promieniowanie rumieniotwórcze ? UVB oraz dłuższy zakres - promieniowanie UVA, przed którym - w odróżnieniu od UVB - nie chroni nas nawet szkło.
Jakie zmiany w skórze może wywołać światło słoneczne?
Promieniowanie UVB jest odpowiedzialne za rumień, czyli oparzenie słoneczne. Jest to również ten zakres promieniowania, który wywołuje tzw. opaleniznę trwałą. W późniejszym okresie może powodować nowotwory skóry. Promieniowanie UVA odpowiedzialne jest za odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne oraz jest podstawowym zakresem widma, odpowiedzialnym za przyspieszone starzenie się skóry. W mniejszym stopniu powoduje również zbrązowienie skóry. Częściowo zwiększa również ryzyko zachorowania na raka skóry.
Najczęstszym ostrym odczynem posłonecznym jest oparzenie. Oparzenie pojawia się na obszarze skóry poddanemu bezpośredniemu działaniu światła i polega na wystąpieniu rumienia (zaczerwienienie skóry) i uczuciu pieczenia. Czasami pojawiają się również pęcherze. Rumień to najczęściej widoczny objaw uszkodzenia skóry wywołanego światłem słonecznym. Należy także zwrócić uwagę na zależność między nasłonecznieniem skóry u dzieci a liczbą znamion barwnikowych. Osoby narażone na nadmierną ekspozycję na światło słoneczne przy braku odpowiedniej ochrony skóry w dzieciństwie mają większą ilość znamion barwnikowych. Znamiona barwnikowe to nie tylko defekt kosmetyczny, ale również jeden z uznanych czynników ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego, jednego z najbardziej złośliwych nowotworów.
Drugim czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na ten nowotwór jest sporadyczne eksponowanie skóry noworodków i niemowląt oraz skóry dzieci starszych, szczególnie z jasną karnacją skóry, na działanie promieniowania UV.
Kolejnym negatywnym czynnikiem "opalania się" fotostarzenie. Słoneczne starzenie się skóry to zmiany powstające pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Objawami fotostarzenia są zmarszczki, poszerzone naczynia krwionośne, obszary ścienienia skóry o nieregularnym kształcie, brunatne plamy, bruzdy, utrata elastyczności skóry. Fotostarzenie od starzenia się fizjologicznego odróżnia nasilenie wyżej wymienionych zmian. W fotostarzeniu zmiany pojawiają się o wiele wcześniej (nawet o kilkadziesiąt lat) i są bardziej nasilone. Obecnie, w okresie kultu słońca, osoby bez cech fotouszkodzenia skóry należą do rzadkości.
Czy można jakoś bronić się przed negatywnymi skutkami słońca?
SPF to faktor ochrony przed promieniowaniem słonecznym (SPF ? ang. sun protective factor lub IP ? fr. Indice de Protection, u nas potocznie zwany faktorem), czyli wyrażony liczbą współczynnik ochrony. Im wyższy SPF tym skuteczniejsza ochrona przed działaniem promieni słonecznych. Oznacza to, że np. jeżeli bez filtra u danej osoby rumień pojawi się po 20 minutach, to po zastosowaniu filtra z SPF=15 czas ten wydłuży się do 15x20=300 minut i rumień rozwinie się wskutek przebywania na słońcu przez 5 godzin. Nie oznacza to jednak, że można przebywać bezpiecznie na słońcu 5 godzin zamiast 20 minut. Zadaniem kosmetyków ochronnych jest ochrona, a nie wydłużanie czasu przebywania na bezpośrednim słońcu. SPF określa zdolność kosmetyku do ochrony tylko przed rumieniotwórczym promieniowaniem UVB. Uwaga: Kosmetyk o faktorze nawet powyżej 15 nie zawierający informacji o zdolności ochrony przed promieniowaniem UVA nie zapewnia odpowiedniej ochrony naszej skórze. Powinno się używać wyłącznie kosmetyków z wyraźnym nadrukiem na opakowaniu, że chronią przed dwoma rodzajami promieniowania: UVA i UVB.
W następnych odcinkach naszego poradnika:
1. Zasady profilaktyki przeciwsłonecznej dzieci
2. Rodzaj skóry a podatność na opalanie
3. Filtry przeciwsłoneczne
4. Co oznaczają skróty: PPD, IPD
Materiały z NIVEA.PL
