Dziecięce fantazjowanie
Aby zrozumieć, co dzieje się z dzieckiem, musimy sobie najpierw odpowiedzieć na pytanie, co to jest kłamstwo. Otóż kłamstwo to świadomie fałszywe przedstawienie faktów dla uzyskania określonych celów.
spokojnie, to tylko fantazja
Jeśli kłamiemy, to po to, aby coś z tego mieć. Często za kłamstwo bierze się fantazjowanie, które występuje zazwyczaj u dzieci wrażliwych i inteligentnych, o żywym usposobieniu. Opowiadając wymyślone przez siebie wydarzenia i historie, dzieci wzbogacają w ten sposób swoje zabawy z rówieśnikami, a także kontakty z dorosłymi, uczą się opowiadać, rozwijają swoją wyobraźnię, zasób słów i pojęć, uczą się tworzyć i rozwijać fabułę.
Nie ma w tym nic złego. Wręcz przeciwnie - jest to pozytywny objaw w rozwoju dziecka. Trzeba tylko odpowiednio pokierować jego wyobraźnią, umiejętnie porozmawiać z nim na ten temat, czuwać, aby nie traciło kontaktu z rzeczywistością. Dziecko powinno zdawać sobie sprawę z tego, co w jego opowieściach jest fantazją i mieć do tego odpowiedni dystans. Nie należy za to dziecka karać, ponieważ nie robi ono nic złego i nie posługuje się swoimi fantazjami, aby coś ukryć, czy też osiągnąć dla siebie jakieś korzyści. Zarzucanie fantazjującemu dziecku, że kłamie, wypacza w nim pojęcie prawdy i kłamstwa, zaciera różnice między nimi. Może też w konsekwencji przekształcić niewinne fantazjowanie w świadome kłamstwa.
kiedy kłamie
Oczywiście są dzieci, które kłamią świadomie. Kłamstwo jest często spotykanym przejawem trudności wychowawczych i budzi uzasadniony niepokój. Każdy człowiek zostaje "wyposażony" w zdolność do kłamstwa i dlatego bardzo ważne w rozwoju dziecka jest skoncentrowanie się na rozwoju jego ocen moralnych - tj. wpajanie mu, odpowiednio wcześnie, zasad etyki i moralności, aby tę skłonność do kłamstwa opanować i kontrolować. Trzeba przy tym pamiętać, że istnieją różne rodzaje kłamstw. Jest coś takiego jak kłamstwo altruistyczne - popełniane w imię dobra innego człowieka lub grupy ludzi. Zdarza się to np. wtedy, gdy rodzina ukrywa przed kimś prawdę o jego nieuleczalnej chorobie.
Kłamstwo bywa też formą samoobrony. I z takim rodzajem kłamstwa ma się najczęściej do czynienia w przypadku kłamstw dziecięcych. Dziecko, głównie w strachu przed karą, osłania się kłamstwem, ponieważ nie wie, jak poradzić sobie z taką sytuacją w inny sposób. Kiedy zacznie kłamać, brnie w dalsze kłamstwa, chyba, że dorośli zmienią swoją taktykę wychowawczą. Jeżeli dziecko zaczyna kłamać, należy przede wszystkim przyjrzeć się sobie i swoim postawom rodzicielskim. Duże znaczenie ma też przykład otoczenia. To, że dziecko kłamie i nie przyznaje się do popełnionych wykroczeń świadczy o tym, że albo nie ma do rodziców zaufania, albo w najbliższym otoczeniu ma zły przykład.
Stosując coraz bardziej ostre kary i zakazy doprowadza się do całkowitego zniweczenia ufności dziecka. Znacznie lepsze rezultaty daje pouczenie, perswazja, podkreślenie wartości odwagi w przyznaniu się do winy, a nawet rezygnacja z ukarania dziecka, kiedy w końcu przyzna się ono do popełnionego wykroczenia.
