Jak się ochronić?
Coraz większa liczba osób w naszym kraju cierpi na schorzenia układu krążenia, nowotwory, cukrzycę czy osteoporozę, należące do grupy tzw. chorób cywilizacyjnych.
Choroby cywilizacyjne to schorzenia związane z negatywnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji. Zaliczamy do nich: nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, udar mózgu, nowotwory, cukrzycę, osteoporozę, POChP (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc) oraz choroby alergiczne. Największym zagrożeniem dla naszego życia i zdrowia są choroby układu krążenia. Stanowią one przyczynę śmierci co drugiej osoby w Polsce . Z powodu nowotworów złośliwych umiera około 24,5 procent pacjentów. Blisko 2 miliony Polaków cierpi na cukrzycę, z czego połowa nie wie o chorobie i jej nie leczy. Na astmę chorują około 2 miliony dorosłych i ponad milion dzieci.
Skąd się biorą?
Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób cywilizacyjnych są związane ze stylem życia, który narzucają wysoko rozwinięte społeczeństwa. Są to przede wszystkim: siedzący tryb życia oraz nieprawidłowa dieta (obfitująca w tłuszcze zwierzęce i cukry proste), palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, wysoki poziom stresu. Istotną rolę odgrywa również niestosowanie się pacjentów do zasad profilaktyki: niewykonywanie badań, nieakceptowanie konieczności eliminacji czynników ryzyka, ignorowanie wczesnych objawów chorób. Polskie społeczeństwo jest w dużej mierze narażone na czynniki sprzyjające chorobom cywilizacyjnym. Świadczą o tym dane z wieloośrodkowego ogólnopolskiego badania stanu zdrowia ludności - WOBASZ, zrealizowanego w ramach programu Ministerstwa Zdrowia, Polkard 2003-2005. Na ich podstawie oszacowano, że 42 proc. mężczyzn i 25 proc. kobiet w Polsce pali papierosy; na nadwagę i otyłość (BMI /Body Mass Index/ >= 25) cierpi 61,6 proc. panów i 50,3 proc. pań w naszym kraju, a mała aktywność fizyczna charakteryzuje ponad połowę dorosłych Polaków. Jak zatem dbać o zdrowie, aby nie dopuścić do zachorowania?
Choroby układu krążenia
- Regularne pomiary ciśnienia krwi (co najmniej raz w roku, bez względu na wiek).
- Regularne badania stężenia cholesterolu we krwi (mężczyźni powyżej 35 roku życia, kobiety powyżej 45 roku życia).
- Stosowanie odpowiedniej diety - przeciwdziałającej otyłości.
- Zwiększenie aktywności fizycznej - sport poprawia wydajność organizmu.
- Zaprzestanie palenia papierosów - palenie to jeden z głównych czynników ryzyka chorób układu krążenia.
- Ograniczenie picia alkoholu oraz spożycia soli, prowadzące m.in. do podniesienia ciśnienia tętniczego krwi.
- Unikanie stresu - długotrwały stres osłabia układ odpornościowy, przyspiesza rozwój choroby niedokrwiennej serca.
Cukrzyca
- Profilaktyczne sprawdzanie stężenie cukru we krwi (każda osoba po 45 roku życia raz na trzy lata).
- Zapobieganie nadwadze i otyłości - najskuteczniejszy sposób profilaktyki cukrzycy. Pozbywając się tylko 5 procent zbędnych kilogramów, można zmniejszyć ryzyko tej choroby o 80 procent, a nawet całkowicie je wyeliminować.
- Ograniczenie się do jednej porcji mięsa raz na 2-3 dni i zmniejszenie spożycia tłuszczu do 42g dziennie.
- Zmiana diety na taką, w której połowę produktów zbożowych (chleb, makaron, ryż) stanowiłyby produkty pełnoziarniste - bogate w błonnik, który pomaga utrzymać poziom cukru w ryzach.
- Ograniczenie spożycia słodyczy i słodkich płynów.
- Zwiększenie aktywności fizycznej, ponieważ wysiłek fizyczny zapobiega magazynowaniu tkanki tłuszczowej oraz poprawia reakcję organizmu na insulinę, dzięki temu obniżając stężenie cukru we krwi.
Osteoporoza
- Regularne badania gęstości kości udowej lub kręgosłupa (kobiety powyżej 45 roku życia).
- Zrezygnowanie z palenia tytoniu oraz ograniczenie spożycia alkoholu i kawy.
- Aktywność fizyczna - wskazany jest aerobik, ale nie np. długodystansowe biegi, bo te sprzyjają osteoporozie.
- Dostarczenie organizmowi należytej ilości wapnia - dzienne zapotrzebowanie na wapń w okresie klimakterium i u osób starszych wynosi około 1500 mg.
POChP
Chorobą są zagrożeni głównie palacze, osoby narażone na bierne palenie oraz pracujące w dużym zadymieniu lub zapyleniu. Najważniejszym działaniem profilaktycznym w obszarze POChP jest zaprzestanie palenia. Rekomendowane jest również poddawanie się badaniu spirometrycznemu osób z grup ryzyka w celu wczesnego wykrycia choroby.
Choroby nowotworowe
Wiele z postaci nowotworów jest możliwych do zdiagnozowania w bardzo wczesnym stadium nawet wtedy, kiedy nie mamy jeszcze do czynienia z chorobą nowotworową, a jedynie ze zmianami przedrakowymi. Pacjenci powinni utrzymać stan tzw. podwyższonej czujności onkologicznej. Aby uchronić się przed zachorowaniem na chorobę nowotworową regularnie powinniśmy poddawać się również następującym badaniom:
- Badanie palpacyjne prostaty (mężczyźni po 50 roku życia lub po 40, gdy rak prostaty występował w rodzinie).
- Cytologia (wszystkie kobiety w ciągu 3 lat od rozpoczęcia życia płciowego, lecz nie później niż po 21 roku życia).
- Mammografia (kobiety po 50 roku życia).
- Badanie obecności krwi w kale (po 45 roku życia).
