Karta Praw Kobiety Rodzącej

Karta została opracowana w biurze rzecznika praw obywatelskich Janusza Kochanowskiego.

"Z opinii specjalistów, towarzystw naukowych, organizacji pozarządowych, a także z doniesień medialnych, wynika, iż w ostatnich latach pogorszyła się dostępność kobiet ciężarnych i rodzących oraz noworodków do adekwatnej do potrzeb opieki profilaktyczno-leczniczej. Ujawnia się z całą ostrością problem braku miejsc na oddziałach położniczych i noworodkowych, pogarszają się standardy udzielanych świadczeń" - napisano we wstępie do Karty.

W przyszłym tygodniu Karta, wraz z podpisami, których od 2 grudnia zebrano ponad 700, trafi do minister zdrowia Ewy Kopacz.

Karta gwarantuje m.in. prawo do bezpłatnego porodu z udziałem wykwalifikowanego personelu i z uwzględnieniem życzeń kobiety rodzącej dotyczących stosowanych procedur położniczych. Oznacza to, że, jeżeli nie występują przeciwwskazania medyczne, kobieta rodząca ma prawo do ochrony przed bólem, wsparcia psychologicznego, obecności męża lub innej osoby bliskiej.

Zgodnie z zapisami karty bezpieczny poród to taki, podczas którego kobiecie rodzącej zapewnia się poszanowanie i ochronę jej godności, intymność, odpowiednie informacje o stanie zdrowia własnym i dziecka oraz o przysługujących im prawach. W Karcie położony jest też nacisk na wczesny kontakt matki z dzieckiem, który jest warunkiem bezpieczeństwa matki w okresie połogu i bezpieczeństwa dziecka w okresie adaptacji po porodzie.

Karta zapewniać ma też prawo do wszelkich procedur diagnostyczno- leczniczych, do których mają dostęp kobiety w innych krajach UE.

Matki mają też mieć zagwarantowane prawo do udzielanych przez wykwalifikowany personel porad profilaktycznych, w tym laktacyjnych i dotyczących zapobiegania biernemu paleniu, a dzieci - do szczepień ochronnych i badań przesiewowych.

W przypadku ciąży patologicznej Karta gwarantuje prawo do bezpłatnego porodu w placówce o odpowiednim stopniu referencyjności, zapewniającej matce i dziecku w czasie porodu i po urodzeniu wszystkie niezbędne, zgodne ze współczesną wiedzą medyczną, procedury diagnostyczne i lecznicze, także w zakresie intensywnej opieki medycznej oraz rehabilitacyjnej.

W Karcie zagwarantowano prawo do "systemowej, kompleksowej, czynnej, odpowiedniej do potrzeb i bezpłatnej opieki nad matką i dzieckiem", prawo do odpowiedniej i bezpłatnej promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, w tym do "szkół rodzenia" z położeniem nacisku na racjonalne żywienie matek, odpowiednią aktywność fizyczną, unikanie zachowań szkodliwych dla matki i dziecka, przygotowanie do porodu oraz na promocję karmienia piersią niemowląt.

Karta mówi także o prawie do "profilaktycznej opieki zdrowotnej w wieku rozrodczym, w szczególności w okresie okołokoncepcyjnym i podczas ciąży". Zdaniem RPO prawo do bezpłatnych świadczeń medycznych obejmować powinno m.in. szczepienia kobiet przeciwko tężcowi i różyczce, porady w zakresie zwalczania uzależnień, zapobieganie zakażeniom wrodzonym, zakażeniom HIV i zakażeniom przenoszonym drogą płciową oraz powikłaniom ciąży.

Kobiety powinny mieć prawo do właściwego prowadzenia ciąży, wczesnego i bezpłatnego wykrywania i leczenia powikłań, w tym wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu, a także niedokrwistości i zakażeń kobiet - uważa RPO.

W Karcie mowa jest również o prawie do "wczesnego, bezpłatnego wykrywania, diagnozowania, leczenia i rehabilitacji dzieci z zaburzeniami okresu noworodkowego". RPO podkreśla, że dostępne musi być zapobieganie transmisji HIV od matki do dziecka. Zwraca także uwagę na konieczność zapewnienia niezbędnych środków ochrony i terapii w przypadku uzasadnionego podejrzenia wskazującego na zaniedbanie i przemoc wobec dziecka oraz dla dziecka, które zostało po porodzie porzucone przez matkę.

Rodziny, w których dziecko urodziło się przedwcześnie, z niską masą urodzeniową lub poważnie chore, powinny mieć prawo do bezpłatnej, wysokospecjalistycznej opieki medycznej oraz ochrony socjalnej. Oznaczać by to miało, że rodziny z dziećmi urodzonymi z poważnymi chorobami, zwłaszcza doświadczające ubóstwa, miałyby zagwarantowaną opiekę medyczną i pomoc socjalną.

Karta zapewnić ma także kobietom prawo do ochrony zdrowia psychicznego w każdym okresie ciąży, porodu i połogu. Zdaniem RPO ochrona zdrowia psychicznego kobiet w wieku rozrodczym, a zwłaszcza w okresie okołoporodowym musi być nieodłącznym elementem bezpłatnej opieki położniczej. Zapewnić ma to komfort psychiczny w okresie ciąży, porodu i połogu oraz pozwolić na wczesne wykrywanie i leczenie depresji okołoporodowej. RPO zwraca uwagę, że dla osiągnięcia tych celów konieczne jest, poza poszanowaniem i ochroną godności kobiety, zachowaniem intymności, dostarczeniem odpowiednich informacji, także bezpłatne wsparcie psychologiczne.

Karta mówi także o prawie do wnoszenia roszczeń odnośnie do procedur medycznych oraz warunków, w jakich świadczona jest opieka na kobietą ciężarną, rodzącą i dzieckiem.