Kobiety w Biblii

Uwzględnione w niej zostały właściwie wszystkie występujące w Biblii kobiety, za wyjątkiem nielicznych, które zostały wymienione jedynie z imienia, obok wielu innych przodków któregoś z bohaterów starotestamentowych. Książka ma charakter czysto opisowy - jej autor ogranicza się do przytoczenia faktów z życia bohaterek, popartych licznymi cytatami, nie dołączając żadnego własnego komentarza. Historie te wymagają często osadzenia w pewnym kontekście czy na tle innych wydarzeń, i tak też zostają przedstawione. Dzięki temu Czytelnik ma sposobność zapoznać się nie tylko z dziejami poszczególnych postaci, ale też z całością wydarzeń opisanych w Biblii. W nielicznych wypadkach, przy opowieściach wyraźnie symbolicznych, zamieszcza również kilka najpopularniejszych interpretacji, dbając przy tym o równowagę między różnymi punktami widzenia. Przedstawione historie kobiet ze Starego Testamentu zadziwiają swoją wielobarwnością, ale też brutalnością. To właśnie do nich przede wszystkim odnosi się stwierdzenie autora, iż "znajdujemy w nich relacje zarówno o cudownych narodzinach i czynach heroicznych, jak i o oszustwach, intrygach i morderstwach. Są tu także opowieści o miłości, kazirodztwie, cudzołóstwie, poligamii, a także o krzywdzie wyrządzanej kobietom przez mężczyzn". Starotestamentowe księgi opowiadają o kobietach o przeróżnym statusie i obyczajowości. Z jednej strony poznajemy na wpół mityczne bohaterki, nieskazitelnych moralnie, takie jak Debora czy Judyta, które w pojedynkę ratowały od zagłady cały naród, a z drugiej strony wiele kobiet niecieszących się dobrą reputacją, które dzięki swojemu sprytowi również zdobyły sobie zasłużone miejsce w historii Izraela. Dowiadujemy się, że trzy "matriarchinie" czy "matki narodów" - Sara, Rebeka i Rachela - były początkowo bezpłodne, ale to one, dzięki boskiej interwencji, stały się pramatkami nie tylko narodu żydowskiego, lecz także wielu innych ludów zamieszkujących bliski wschód. Opowieści o tych kobiet pozwalają na nowo odkryć Stary Testament w całej jego złożoności - nie tylko w wymiarze dosłownym, ale też symbolicznym. Imiona bohaterek mają, bowiem często znaczenie symboliczne, stanowiąc niekiedy klucz do interpretacji danej historii.

Autor wszystkie te znaczenia podaje; poza tym zwraca uwagę na powiązania między Starym i Nowym Testamentem, przypominając, że wiele postaci i wydarzeń starotestamentowych stanowi "typ" czy pierwowzór osób i zdarzeń pojawiających się w Ewangeliach. Kobiety występujące w Nowym Testamencie zdają się być całkowitym przeciwieństwem bohaterek starotestamentowych. Większość z nich - czy to osoby z najbliższego otoczenia Jezusa, czy też członkinie wczesnego kościoła, wymieniane na przykład w Listach Apostolskich - uosabia chrześcijański wzór miłości i pokory. Taki uderzający kontrast pozwala jednak uświadomić sobie, jak duża różnica zachodzi pomiędzy tymi dwiema częściami Biblii. Niemniej także w Nowym Testamencie jest miejsce na różnorodność: obok postaci historycznych lub na wpół historycznych znalazło się tu również miejsce na głęboko symboliczne wizje św. Jana, zawarte w Księdze Objawienia, przedstawiające "Wielką Nierządnicę" oraz "Niewiastę obleczoną w Słońce". Obok opisu dziejów bohaterek biblijnych i historii z nimi związanych, autor poświęca odrębne podrozdziały dziełom sztuki, które je przedstawiają. Fragmenty te dotyczą niemal wyłącznie sztuki chrześcijańskiej, ponieważ dwie inne religie, zwane abrahamowymi - judaizm i islam - zasadniczo zakazywały przedstawiania wizerunków ludzkich postaci. Natomiast w Europie sztuka o tematyce biblijnej kwitła przez całe stulecia, tworząc pewne kanony. Poszczególne postacie były zwykle przedstawiane w typowych sytuacjach, niekiedy w sformalizowany sposób, i na tym przede wszystkim koncentruje się autor. Wiadomości zawarte w tych podrozdziałach na pewno ułatwią rozpoznanie poszczególnych bohaterów czy scen na licznych płaskorzeźbach i freskach zdobiących obiekty sakralne w całej Europie. Umożliwią też trafniejszą interpretację wielu arcydzieł malarstwa. Dopełnieniem wszystkich tych informacji jest ponad dwieście ilustracji: są to reprodukcje obrazów i grafik europejskich mistrzów, takich jak Rembrandt, Rubens, Veronese, Rafael, Tintoretto i wielu innych, oraz liczne prace Gustave'a Doré.

Tłumaczenie: Karolina Lossman

Wydawca: Bellona