Profilaktyka słoneczna a opalanie
W przeszłości powszechnie panował pogląd, że wystawianie skóry na promieniowanie słoneczne jest przejawem zdrowego zachowania. Wręcz zalecano, aby dzieci jak najdłużej przebywały na słońcu.
Badania naukowe wykazały jednak w ostatnich latach, że słońce wywołuje wiele niekorzystnych efektów, z których najważniejsze to przedwczesne starzenie się skóry i rozwój nowotworów złośliwych skóry.
Co to jest promieniowanie UV?
Promieniowanie UV to, podobnie jak światło widzialne, promieniowanie elektromagnetyczne, charakteryzujące się długością fali krótszą od promieniowania widzialnego. Odsłonięta skóra podlega działaniu pełnego zakresu promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi. Zmiany skórne zależą przede wszystkim od promieniowania ultrafioletowego (UV), będącego jedną ze składowych widma światła słonecznego. Promieniowanie UV dzielimy na dwa podstawowe zakresy: krótszy zakres to tzw. promieniowanie rumieniotwórcze - UVB (długość fali 290-320 nm), dłuższy zakres to promieniowanie UVA (długość fali 320-400 nm), przed którym - w odróżnieniu od UVB - nie chroni nas nawet szkło. Ponadto, w zakresie promieniowania UVA wyróżnić można promienie UVA I o długości fali 340-400 nm
i promienie UVA II o długości fali 320-340 nm.
Jakie zmiany w skórze może wywołać światło słoneczne?
Promieniowanie UVB jest zakresem widma odpowiedzialnym za rumień, czyli oparzenie słoneczne. Jest to również ten zakres promieniowania, który wywołuje tzw. opaleniznę trwałą. W późniejszym okresie powoduje nowotwory skóry. Promieniowanie UVA odpowiedzialne jest za odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne oraz jest podstawowym zakresem widma odpowiedzialnym za przyspieszone starzenie się skóry. W mniejszym stopniu powoduje również zbrązowienie skóry. Nie jest ono również pozbawione działania zwiększającego ryzyko zachorowania na raka skóry.
Co to jest oparzenie słoneczne?
Najczęstszym ostrym odczynem posłonecznym jest oparzenie. Oparzenie pojawia się na obszarze skóry poddanemu bezpośredniemu działaniu światła i polega na wystąpieniu rumienia (zaczerwienienie skóry) i uczuciu pieczenia. Czasami pojawiają się również pęcherze. Rumień jest to najczęściej widoczny objaw uszkodzenia skóry wywołanego światłem słonecznym. Rumień skóry jest wykładnikiem stanu zapalnego powstałego w skórze w następstwie uszkodzenie komórek naskórka.
Następstwem oparzenia słonecznego może być bliznowacenie lub - częściej - powstanie trwałych zmian barwnikowych, np. piegów lub innych ciemnych plam czy odbarwień. Najczęściej jednak niewielki rumień nie pozostawia żadnych trwałych śladów na powierzchni skóry.
Wiele publikacji wskazuje obecnie na fakt, iż każdy epizod rumienia w dzieciństwie zwiększa ryzyko odległe zachorowania na nowotwory skóry (w wieku dojrzałym, nawet po 50-70 roku życia.)
Co mogą wywołać powtarzające się epizody rumienia w naszej skórze?
W wielu pracach naukowych zwraca się obecnie uwagę na zależność między nasłonecznieniem skóry u dzieci a liczbą znamion barwnikowych zwykłych. Osoby narażone na nadmierną ekspozycję na światło słoneczne przy braku odpowiedniej ochrony skóry w dzieciństwie mają większą ilość znamion barwnikowych. Znamiona barwnikowe to nie tylko defekt kosmetyczny, ale również jeden z uznanych czynników ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego (melanoma malignum), jednego z najbardziej złośliwych nowotworów człowieka.
Drugim czynnikiem zwiększającym odległe ryzyko zachorowania na ten nowotwór jest sporadyczne eksponowanie skóry noworodków i niemowląt oraz skóry dzieci starszych, szczególnie z jasną karnacją skóry (fototyp I i II wg Fitzpatricka - patrz dalej) na działanie promieniowania UV. Wynika z tego, że za zachorowanie na czerniaka złośliwego lub niebarwnikowego raka skóry np. po 20-40 latach, odpowiedzialna może być nadmierna ekspozycja skóry na światło słoneczne do 18 roku życia.
Fotostarzenie (ang. photoaging)
Fotostarzenie, słoneczne starzenie się skóry jest określeniem zmian powstających pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Objawami fotostarzenia są zmarszczki, poszerzone naczynia krwionośne, obszary ścienienia skóry o nieregularnym kształcie, brunatne plamy, bruzdy, elastoza. Fotostarzenie od starzenia się fizjologicznego odróżnia nasilenie wyżej wymienionych zmian. W fotostarzeniu zmiany pojawiają się o wiele wcześniej (nawet o kilkadziesiąt lat) i są bardziej nasilone. Obecnie, w okresie kultu słońca, osoby bez cech fotouszkodzenia skóry należą do rzadkości. Bardzo często już u osób przed 30 rokiem życia widać wykładniki fotostarzenia.
Czy nasz organizm odnosi jakieś korzyści z opalania?
Podstawową "korzyścią" wynikającą z narażania się na promieniowanie UV jest opalenizna, jako element spełniający nadal aktualny kanon urody i zdrowia, zwiększający atrakcyjność. Nie ulega wątpliwości, że zaspokojenie oczekiwań co do swojego wyglądu jest ważnym elementem sprzyjającym dobremu samopoczuciu, a nawet zachowaniu zdrowia.
Światło korzystnie wpływa również na naszą psychikę, poprawia nastrój, ma więc pewne działanie przeciwdepresyjne, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Trzeba jednak wiedzieć, że to działanie związane jest ze światłem widzialnym, a nie ultrafioletowym.
Lek. med. Sebastian Kuczyński
Materiały z NIVEA.PL
