Ser nasz powszedni
Sery w diecie Polaków zajmują dość wysoką pozycję. Obok wędlin stanowią częsty dodatek do kanapek, sałatek i zapiekanek. Statystyczny Polak zjada średnio około 13 kg sera rocznie, najczęściej tzw. żółtego, ale także pod postacią twarogu czy serów pleśniowych. Rodzima produkcja rozwija się prężnie, jednak na polskich stołach często goszczą także klasyczne europejskie gatunki. Skąd pochodzą, z czym je łączyć i jak wpływają na nasze zdrowie?
Gouda to jeden z najpopularniejszych serów - nie tylko w Polsce, lecz także w Europie i na świecie, a równocześnie jeden z najstarszych produktów tego typu. Nazwa pochodzi od holenderskiego miasta Gouda, w którym pierwotnie go sprzedawano. Oficjalnie zarejestrowane i chronione znakiem ChOG (chronione oznaczenie geograficzne) i ChNP (chroniona nazwa pochodzenia) są dwa oryginalne produkty: Gouda Holland i Noord-Hollandse, które mogą być wytwarzane wyłącznie w Niderlandach i wyłącznie z mleka tamtejszych krów.
Gouda to półtwardy, kremowy ser o orzechowym, łagodnym posmaku, z charakterystycznym żółtym woskiem na zewnątrz. Ser ten jest doskonałym źródłem wzmacniającego kości wapnia, gdyż jego 30-gramowa porcja pokrywa niemal 20 proc. dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek. Ser jest także bogaty w witaminę A.
Do wyprodukowania 1 kg sera potrzeba około 10 litrów mleka. Jest to popularny dodatek do kanapek, sałatek, dań na ciepło oraz jeden z podstawowych elementów klasycznej deski serów.
Cheddar, czyli tradycyjny ser angielski, nie podlega ochronie jako produkt regionalny, zatem każdy serowar może go warzyć i używać tradycyjnej nazwy. Oryginalny cheddar pochodzi z regionu Somerset. Istnieje także wioska o tej samej nazwie i, jak głosi legenda, to właśnie w niej po raz pierwszy w XII wieku wyprodukowano ten twardy ser o niskim poziomie wilgotności i charakterystycznym, kremowym smaku.
Cheddar zawiera spermidynę, która ma dobroczynny wpływ na wątrobę zapobiega nowotworom i marskości tego narządu. W 30-gramowej porcji znajduje się także spora ilość białka i niewielka ilość cukru. Ser jest stosunkowo tłusty, jednak są to zdrowe jednonienasycone kwasy tłuszczowe, zawierająca w sobie także kwasy omega 3.
Jako klasyczny ser angielski często jest serwowany także na dworze królewskim, a angielska królowa Wiktoria w prezencie ślubnym otrzymała krąg tego przysmaku ważący niemal 0,5 tony. Dobrze się topi, więc idealnie sprawdza się we wszelkich ciepłych daniach - zapiekankach, burgerach, tostach czy zupach lub podany jako przekąska.
Grana Padano - mniej znany brat sławnego parmezanu (Parmigiano Reggano). Zwolennicy tych produktów toczą zaciekłe spory który z nich i dlaczego jest lepszy. Grana Padano to włoski twardy ser dojrzewający, jego produkcję rozpoczęli cysterscy mnisi w 1134 roku w opactwie Chiaravalle.
Wytwarzany przez ponad 400 producentów w 30 włoskich prowincjach dorzecza Padu, z częściowo odtłuszczonego mleka krowiego, od 1996 roku ser szczyci się oznaczeniem DOP (włoski odpowiednik ChNP) - chronioną nazwą pochodzenia.
Kręgi Grana Padano moczą się w kąpieli solankowej przez 14-30 dni, a następnie dojrzewają w specjalnych leżakowniach, w odpowiedniej wilgotności i temperaturze przez minimum 9 miesięcy. Podczas kontroli jakości ser obstukiwany jest specjalnym młoteczkiem, a dźwięk wydobywający się z wnętrza zdradza, czy spełnia wszystkie surowe normy.
Podobnie jak inne sery, Grana Padano zawiera duże ilości białka, wapnia i fosforu, stanowi także cenne źródło witaminy A i B. W 100 g znajdziemy 33 g białka i 28 g tłuszczu, nie zawiera natomiast węglowodanów.
Starty ser Grana Padano doskonale łączy się z wszelkimi makaronami i sałatkami, pieczonymi warzywami, stanowi też doskonały dodatek do lodów. Pokrojony na niewielkie kęsy, podobnie jak inne twarde sery, doskonale komponuje się z czerwonym winem.
Feta - nieodzowny składnik greckiej sałatki, w Polsce spopularyzowany ponad 20 lat temu dzięki swojemu zamiennikowi "typu feta", który z oryginałem miał niewiele wspólnego. Feta to miękki, biały ser dojrzewający, produkowany wyłącznie w określonych rejonach Grecji z mleka owczego lub mieszanki owczego i koziego (nie więcej niż 30 proc.). W 2012 roku otrzymał oznaczenie ChNP. Według legendy Odyseusz, ratując się z jaskini cyklopa, zabrał ze sobą przepis na ser wyrabiany później przez greckich pasterzy.
Po wstępnym etapie produkcji przechowywany jest przez 60-90 dni w solance, która nadaje charakterystyczny, słonawy posmak. 30-gramowa porcja zawiera około 6 g tłuszczu, 4 g białka i stosunkowo dużo, bo aż 260 mg sodu. Jest doskonałym źródłem witaminy B12 i B2 oraz wapnia i probiotyków. Jest także pomocny w profilaktyce antynowotworowej dzięki zawartości kwasów tłuszczowych.
Oryginalna feta ma biały kolor i charakterystyczny aromat, ponieważ owce i kozy są karmione specjalnymi gatunkami ziół, co przekłada się na zapach gotowego sera i pozwala odróżnić go od podróbek, które często wytwarzane są z mleka krowiego, nadającego także serowi żółtawą barwę.
Ze względu na słony i intensywny smak, feta sprawdza się i na ciepło, i zimno, w połączeniu z warzywami, makaronami a także owocami - w towarzystwie arbuza i oliwek tworzy orzeźwiającą kompozycję, a zapieczona z oliwą i pomidorami będzie doskonałym uzupełnieniem dania głównego.
Halloumi, którego historia sięga czasów Bizancjum, określany także cypryjskim dobrem narodowym to półtwardy, biały ser solankowy, od kilku lat często goszczący na polskich stołach, zwłaszcza w sezonie grillowym. Wytwarzany z mleka owczego lub mieszanki krowiego (max. 50 proc.), koziego i owczego może być spożywany na zimno, często jednak jada się go na ciepło, gdyż jego struktura sprawia, iż perfekcyjnie się grilluje czy smaży.
