Chińczycy piją ją do obiadu. Wspomaga odchudzanie, chroni wątrobę i poprawia nastrój

Herbata jaśminowa, znana w Chinach jako mòlìhuā chá, cieszy się ogromną popularnością, szczególnie w prowincji Fujian, a zwłaszcza w Fuzhou, nazywanym "miastem jaśminu". Jej początki sięgają dynastii Song (960-1279), choć jaśmin jako roślina dotarł do Chin z Persji już w III wieku n.e. W V wieku zaczęto dostrzegać jego aromatyczne właściwości, ale prawdziwy rozkwit popularności herbaty jaśminowej przypada na dynastię Ming (1368-1644), kiedy aromatyzowanie herbaty kwiatami jaśminu stało się wyrafinowaną sztuką. W Fuzhou tradycja podawania jej gościom to gest serdeczności, który podkreśla szacunek i dbałość o relacje międzyludzkie. W czasach dynastii Song herbata jaśminowa zyskała miano "cesarskiej perły", co potwierdzają malowidła z epoki, na których często pojawiały się motywy gałązek jaśminu.

Proces produkcji herbaty jaśminowej jest niezwykle precyzyjny. Liście zielonej herbaty, najczęściej z prowincji Fujian, układa się na tacy warstwami z kwiatami jaśminu wielkolistnego (Jasminum grandiflorum lub Jasminum sambac), które zbierane są wczesnym rankiem. Gdy zapada zmrok, pąki kwiatów zaczynają się otwierać, uwalniając intensywny zapach, który liście herbaty naturalnie absorbują. Kwiaty oddają swój zapach liściom przez kilka godzin. Proces ten powtarza się nawet sześć lub siedem razy - na miejsce zużytych kwiatów układane są świeże pąki. Po zakończeniu aromatyzacji kwiaty są usuwane, ale czasem pozostawia się ich niewielką ilość dla walorów wizualnych.

Jaśmin w Chinach symbolizuje miłość, czystość i dobrobyt, co znajduje odzwierciedlenie w kulturze i sztuce. Pieśń ludowa "Mo Li Hua" ("Kwiat Jaśminu"), pochodząca z czasów dynastii Qing (XVIII wiek), a według niektórych źródeł nawet z okresu Ming, wychwala piękno i zapach jaśminu, opisując go jako dar dla bliskich. Pieśń była wykonywana m.in. podczas ceremonii medalowych na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie w 2008 roku oraz na otwarciu Expo 2010 w Szanghaju. W buddyjskich malowidłach jaśmin często zdobi korony świętych postaci, symbolizując duchową czystość i niebiańską aurę. Jaśmin jest też narodowym kwiatem Filipin (jako sampaguita), co wskazuje na jego szerokie uznanie w Azji.

Herbata jaśminowa wspiera walkę z nadwagą i poprawia zdrowie metaboliczne. Badania przeprowadzone w 2022 roku na Uniwersytecie w Kantonie wykazały, że herbata parzona na zimno, którą podawano myszom na diecie wysokotłuszczowej, ograniczała przyrost masy ciała, obniżała poziom "złego" cholesterolu LDL i chroniła wątrobę przed stłuszczeniem. Katechiny i polisacharydy zawarte w herbacie są naturalnym wsparciem dla metabolizmu i regulują mikrobiotę jelitową, kluczową dla równowagi organizmu.

Stanowi ona także tarczę przeciwko wolnym rodnikom. Już w 1997 roku naukowcy z Uniwersytetu w Hongkongu udowodnili, że epikatechiny w herbacie jaśminowej chronią czerwone krwinki przed stresem oksydacyjnym i w rezultacie mogą zmniejszać ryzyko chorób serca i nowotworów. Herbata jaśminowa działa również jak balsam dla zmysłów. Badania z 2009 roku na Uniwersytecie w Kioto pokazały, że linalol, związek obecny w zapachu jaśminu, w zaledwie pięć minut obniża tętno i aktywuje nerw błędny, wprowadzając organizm w stan spokoju i czujności. Filiżanka herbaty jaśminowej po intensywnym dniu może być więc chwilą ukojenia, niemal jak medytacja. Napar działa jak naturalny środek antystresowy, pomagając w walce z codziennym napięciem i wspierając lepszy sen.

Ten napar może także wspierać zdrowie psychiczne. W 2025 roku badacze z Uniwersytetu Fudan w Szanghaju odkryli, że ekstrakty jaśminu łagodzą objawy depresji u szczurów, regulując neuroprzekaźniki BDNF i 5-HT (serotonina) oraz wspierając oś jelitowo-mózgową. Choć badania na ludziach są jeszcze potrzebne, wyniki sugerują, że herbata jaśminowa może być cennym sprzymierzeńcem w dbaniu o nastrój.

Nie można pominąć jej wpływu na poziom cukru we krwi. W 2021 roku naukowcy z Politechniki Południowochińskiej dowiedli, że polisacharydy z herbaty jaśminowej obniżają insulinooporność i poziom glukozy u szczurów z cukrzycą, bez ryzyka toksyczności. To nadzieja dla osób poszukujących naturalnych sposobów na kontrolę cukrzycy.

Pomimo walorów smakowych i zdrowotnych picie herbaty jaśminowej wymaga ostrożności u niektórych osób, głównie ze względu na zawartość kofeiny i polifenoli. Przeciętna filiżanka (ok. 240 ml) zawiera 20-60 mg kofeiny, która w nadmiarze (powyżej 400 mg dziennie, czyli ok. 8-10 filiżanek) może powodować bezsenność, nerwowość czy przyspieszone tętno, szczególnie u osób wrażliwych na kofeinę.

Polifenole, w tym katechiny, mogą ograniczać wchłanianie żelaza z pożywienia, co jest problematyczne dla osób z niedokrwistością - warto unikać picia herbaty w trakcie lub tuż po posiłkach. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny spożywać ją z umiarem, ponieważ brakuje wystarczających badań potwierdzających jej bezpieczeństwo w większych ilościach. Rzadko, ale możliwe są reakcje alergiczne na jaśmin, objawiające się wysypką czy problemami oddechowymi, szczególnie u osób uczulonych na rośliny z rodziny oliwkowatych.

Osoby przyjmujące leki, m.in. antykoagulanty czy leki na nadciśnienie, powinny skonsultować picie herbaty jaśminowej z lekarzem, gdyż kofeina i związki roślinne mogą wpływać na ich działanie. W przypadku refluksu i wrzodów żołądka, herbata pita na czczo może nasilać objawy ze względu na stymulację wydzielania kwasów żołądkowych. 2-3 filiżanki dziennie to zazwyczaj bezpieczna ilość dla większości osób, ale zawsze warto wziąć pod uwagę indywidualne uwarunkowania zdrowotne, by cieszyć się smakiem herbaty bez ryzyka.

Flawonoidy zawarte w kwiatach jaśminu wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Badania przeprowadzone w 2019 roku na Uniwersytecie w Delhi wykazały, że flawonoidy z jaśminu skutecznie zmniejszają stany zapalne w organizmie, wspierając układ odpornościowy w walce z infekcjami. Herbatę jaśminową warto zatem spożywać w okresach jesienno-zimowych, gdy wzrasta ryzyko przeziębienia. Flawonoidy to także silne antyoksydanty neutralizujące wolne rodniki, które przyspieszają starzenie komórek i zwiększają ryzyko chorób takich jak nowotwory czy schorzenia sercowo-naczyniowe.

Herbatę jaśminową można pić o różnych porach dnia. Rano filiżanka herbaty na bazie zielonej herbaty delikatnie pobudza dzięki połączeniu kofeiny i linalolu. Po obiedzie wspiera trawienie, dzięki katechinom i polisacharydom regulującym metabolizm tłuszczów i mikrobiotę jelitową, choć osoby z niedokrwistością powinny unikać jej bezpośrednio po posiłkach bogatych w żelazo, by nie ograniczać jego wchłaniania.

Wieczorem warto wybrać wersję bezkofeinową lub na bazie białej herbaty, by aromat jaśminu, bogaty w linalol, działał relaksująco. Herbata jaśminowa jest też wsparciem w chwilach stresu - jej składniki mogą łagodzić objawy depresji, regulując neuroprzekaźniki. Jeśli będziemy spożywać ją z umiarem (2-4 filiżanki dziennie) możemy w pełni cieszyć się korzyściami zdrowotnymi.