Świetne kosmetyki do skóry atopowej: jak ułożyć pielęgnację [Przewodnik 2025]

Mianem atopowej skóry określamy skórę, która ma cechy charakterystyczne dla atopowego zapalenia skóry - przewlekłej i zapalnej choroby o podłożu genetycznym i immunologicznym. Taka skóra ma osłabioną barierę ochronną, w związku z czym szybciej traci nawilżenie i nie broni się dobrze przed czynnikami zewnętrznymi.

W strukturze skóry atopowej, a dokładniej w warstwie rogowej naskórka, obserwuje się niedobór ceramidów, wolnych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu - czyli podstawowych składników, które budują barierę hydrolipidową, cienką warstwę ochronną na powierzchni naskórka. Niedobór lipidów w tej warstwie skutkuje wzrostem transepidermalnej utraty wody (TEWL) - inaczej nadmiernym parowaniem wody z powierzchni skóry. Prowadzi to do przesuszenia, uczucia świądu oraz zwiększonej wrażliwości skóry na czynniki zewnętrzne.

I tu z odsieczą przychodzą emolienty. Są to preparaty, które natłuszczają skórę i odbudowują jej ochronną barierę, dzięki czemu przywracają jej zdolność do zatrzymywania wilgoci i chronią ją przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Oprócz tego łagodzą podrażnienia i swędzenie. Właśnie te właściwości sprawiają, że emolienty są podstawą w pielęgnacji skóry atopowej - wybrać należy tylko takie, które są przez nią dobrze tolerowane. Emolienty powinny być więc oparte na intensywnie nawilżających, ale łagodnych składnikach oraz wolne od substancji drażniących i alergizujących.

Oto składniki, na które warto zwrócić uwagę, aby wybrać dobry emolient:

• masło shea - działa nawilżająco i ogranicza transepidermalną utratę wody. Posiada także właściwości łagodzące podrażnienia i regenerujące,
• mocznik - jest humektantem, który silnie wiąże wodę w warstwie rogowej naskórka, nadając skórze miękkość, elastyczność i gładkość,
• pantenol - przyspiesza regenerację naskórka. Intensywnie nawilża, zatrzymując wodę w skórze. Redukuje stany zapalne i podrażnienia,
• skwalan - jest lekkim emolientem, który powoduje wzmocnienie i odbudowę płaszcza hydrolipidowego skóry. Dodatkowo wykazuje właściwości antyoksydacyjne,
• oleje roślinne - to naturalne emolienty, bogate w kwasy tłuszczowe. Odbudowują barierę hydrolipidową skóry i wspierają regenerację naskórka. Działają też ochronnie, nawilżająco i łagodząco,
• niacynamid - działa przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie i nawilżająco. Pobudza syntezę ceramidów i lipidów, co odbudowuje i wzmacnia barierę ochronną skóry,
• biofermenty - silnie regenerują, nawilżają i odżywiają skórę. Pomagają łagodzić podrażnienia i stany zapalne oraz chronią przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

Mając atopowe zapalenie skóry, najlepiej ułożyć sobie plan pielęgnacji i konsekwentnie się go trzymać każdego dnia. Poniżej prezentujemy gotowy schemat codziennej rutyny pielęgnacyjnej z podziałem na porę dnia oraz poszczególne obszary.

Pielęgnacja ciała

Poranny prysznic - pamiętaj o odpowiedniej temperaturze wody, aby była letnia, a nie gorąca. Użyj delikatnego balsamu do mycia ciała o pH przyjaznym skórze i z emolientami, który zapewni Ci komfort po myciu. Przykład: Balsam do mycia ciała Atopicin. To żelowy balsam, który oczyszcza skórę delikatnie, bez naruszania jej bariery hydrolipidowej. Zawiera składniki takie, jak masło shea, olej jojoba i alantoina, dzięki czemu już na etapie mycia poprawia nawilżenie skóry i zmniejsza uczucie jej napięcia. Jego pH jest zbliżone do naturalnego i przyjazne nawet bardzo wrażliwej skórze.

Natłuszczanie skóry - w ciągu kilku minut zaaplikuj balsam natłuszczająco-nawilżający. Przykład: Balsam natłuszczający do ciała Atopicin. Szybko przywraca skórze nawilżenie i wzmacnia jej barierę ochronną. Zmniejsza uczucie swędzenia i pieczenia. Pomimo zawartości emolientów (masło shea, olej z pestek winogron, olej sezamowy, olej z czarnuszki) dobrze się wchłania i nie tłuści.

Jako chemik kosmetyczny zawsze podkreślam, że pielęgnacja skóry z atopią nie kończy się na kosmetykach. Ogromne znaczenie ma to, co nosimy i w jakim środowisku przebywamy. Miękkie, przewiewne tkaniny o luźnym kroju minimalizują tarcie i podrażnienia, natomiast wełna i syntetyki mogą nasilać świąd i dyskomfort. Równie ważne jest unikanie przegrzewania skóry - gorące koce czy zbyt ciepłe ubrania powodują nadmierne pocenie, co dodatkowo osłabia barierę hydrolipidową. Z kolei utrzymanie optymalnej wilgotności powietrza w pomieszczeniach chroni skórę przed przesuszeniem i łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry. - mówi Iga Sztukowska, chemik kosmetyczny z Verdelove.pl.

Oczyszczanie twarzy - sięgnij po delikatny preparat myjący, który nie naruszy bariery hydrolipidowej skóry. Jak hydrofilowy olejek, który w kontakcie z wodą emulguje i zmywa się bez tłustej warstwy. Przykład: Olejek myjący Atopicin. Skutecznie usuwa zanieczyszczenia - rozpuszcza nawet makijaż i filtry przeciwsłoneczne. A przy tym pielęgnuje i nie podrażnia, co jest kluczowe dla cery atopowej. W olejku tym można znaleźć m.in. olej śliwkowy, olej arganowy i olej ze słodkich migdałów. Jest hydrofilowy - zmywalny wodą.

Nakładanie kremu na dzień - nałóż lekki emolient kojący z pantenolem, niacynamidem i ekstraktami roślinnymi, który nawilża suchą skórę i dobrze współpracuje z makijażem. Przykład: Krem na dzień Atopicin. Krem ten zmniejsza objawy atopii, takie jak suchość, świąd, zaczerwienienie i podrażnienia. Poprawia elastyczność, napięcie i jędrność skóry. Dzięki lekkiej konsystencji szybko się wchłania i nie obciąża skóry. Nadaje się pod makijaż. Zawiera pantenol, niacynamid oraz ekstrakt ze smoczego owocu (IBR Dragon).

Zasada "lekki krem na dzień - bogatszy na noc" - rano stosuj lekkie formuły, które dobrze współpracują z filtrem i makijażem. Wieczorem treściwsze kremy z masłami i skwalanem, aby odżywić barierę skóry.

Pielęgnacja ciała

Wieczorna kąpiel - unikaj gorących kąpieli - woda powinna być letnia i nie przebywaj w wannie zbyt długo. Optymalny czas kąpieli dla osób z AZS to 5-10 minut. Dłuższa kąpiel zmiękcza naskórek i powoduje, że skóra traci lipidy. Wybierz też łagodny środek myjący. Zamiast tradycyjnych mydeł i żeli z agresywnymi detergentami, zalecane są łagodne preparaty bez SLS i SLES, o pH zbliżonym do skóry.

Aplikacja emolientu - po wyjściu z kąpieli delikatnie osusz ciało przez lekkie dociskanie miękkiego ręcznika. Nigdy nie trzyj skóry! Następnie, najlepiej w ciągu 3 minut posmaruj całe ciało balsamem, aby zamknąć wilgoć w skórze. Przykład: Balsam natłuszczający Atopicin. Skutecznie łagodzi, nawilża i regeneruje atopową skórę. Zapewnia długotrwałe uczucie ukojenia i komfortu. W swoim składzie ma m.in. mocznik, pantenol i masło shea, które odbudowują barierę hydrolipidową.

Ochrona miejsc szczególnie suchych. Po nałożeniu i wchłonięciu się balsamu, warto zająć się miejscami najbardziej przesuszonymi. Warto zaaplikować na nie gęste mazidło lub maść emolientową, aby osiągnąć efekt okluzji. Gęsty, tłusty preparat tworzy na skórze film, który zapobiega utracie wody i zapewnia dobre warunki do regeneracji. Przykład: Mazidło Atopicin. To treściwy, bezwodny produkt, który świetnie sobie radzi z ekstremalnie przesuszoną, łuszczącą i podrażnioną skórą. Działa niczym opatrunek, chroniąc uszkodzoną skórę i usprawniając jej regenerację. Uśmierza swędzenie. Zawiera masło shea, masło kakaowe, olej z awokado i olej z wiesiołka.

Pielęgnacja twarzy

Mycie twarzy - za pomocą olejku myjącego, który usunie zanieczyszczenia z całego dnia. Przy mocnym makijażu wykonaj krótkie, dwuetapowe oczyszczanie. W pierwszym etapie etapie użyj olejku, który rozpuści zanieczyszczenia. W drugim etapie zastosuj bardzo łagodny preparat myjący, który usunie resztki zanieczyszczeń. Wybieraj produkty przeznaczone dla skóry atopowej.

Nakładanie kremu na noc - sięgnij po emolient o bogatszym składzie niż krem na dzień, np. ze skwalanem i masłami roślinnymi (np. shea, cupuacu), aby ograniczyć nocne przesuszenie i wspomóc regenerację naskórka. Przykład: Krem na noc Atopicin. Intensywnie natłuszcza i chroni skórę przed utratą wilgoci. A do tego wspiera procesy naprawcze naskórka i zapobiega nadmiernemu łuszczeniu. Zawiera składniki kojące i odżywcze, jak masła shea i cupuacu, skwalan roślinny, olej z wiesiołka i witaminę E.

Aby dobrze pielęgnować skórę atopową w tej delikatnej strefie, wybierz specjalistyczny krem pod oczy ze składnikami takimi, jak mocznik, skwalan, pantenol i NMF. Przykład: Atopicin pod oczy i na powieki. To lekki, nieobciążający krem, stworzony z myślą o pielęgnacji wymagającej okolicy wokół oczu. Jest dla niej delikatny i z powodzeniem zmniejsza objawy suchości, podrażnienia oraz świąd skóry. Nadaje się pod makijaż. Zawiera liczne składniki nawilżające, w tym: mocznik, kwas hialuronowy, alantoinę, pantenol, NMF i olej z ogórka.

Nie zapominaj o prawidłowej technice nakładania kremu pod oczy. Najważniejsze, aby kremu nie wcierać, tylko delikatnie wklepywać opuszkami palców (najlepiej serdecznych). To pozwoli uniknąć rozciągania cienkiej skóry. Poza tym kosmetyk należy stosować w niewielkiej ilości - 1-2 pompki kremu w zupełności wystarczą. Nie powinno się aplikować produktu zbyt blisko oczu.

"Aplikacja pod oczy" - Krem nakładaj na kość oczodołu, nie na linię wodną. W AZS kluczowe jest zminimalizowanie tarcia.

Najbardziej przesuszone miejsca wymagają specjalnego wsparcia. Wieczorem na te szorstkie ogniska nałóż gęste mazidło emolientowe (w którego składzie są masła i oleje roślinne) cienką, równą warstwą. Przykład: Mazidło Atopicin. Ten kosmetyk przynosi ukojenie ekstremalnie przesuszonej skórze, nawilżając ją, zmiękczając i regenerując. Jednocześnie zmniejsza uporczywy świąd, uczucie pieczenia i podrażnienia.

Rano użyj lżejszego balsamu. Ponawiaj aplikację w ciągu dnia - lepiej stosować emolient w małych dawkach, a częściej, niż jednorazowo nałożyć grubą warstwę.

Mycie głowy z atopowym zapaleniem skóry również wymaga delikatności, gdyż skóra głowy jest wrażliwa, sucha i skłonna do podrażnień. Do jej oczyszczania wybierz łagodny szampon z emolientami i składnikami kojącymi - np. mocznikiem, alantoiną i aloesem. Powinien być to produkt bez agresywnych detergentów - SLS i SLES. Przykład: Szampon Atopicin Verdelove. Łagodnie myje skórę głowy bez jej podrażniania. Przynosi jej ukojenie, przywracając skórze odpowiedni poziom wilgoci i redukując świąd. Zapobiega łuszczeniu. Ma w sobie m.in. mocznik, mleczko pszczele, alantoinę i ekstrakt z aloesu.

Zwróć także uwagę na sposób, w jaki myjesz głowę. Myj przede wszystkim skórę głowy, a włosy niech oczyści spływająca piana. Unikaj drapania, ponieważ skóra atopowa łatwo ulega mikrouszkodzeniom, a to może wzmagać świąd. Zamiast tego delikatnie masuj skalp opuszkami palców. I wreszcie, dostosuj częstotliwość mycia do potrzeb skóry. W zależności od intensywności świądu, przetłuszczania i komfortu skóry, myj głowę codziennie lub co 1-2 dni.

Odżywki do włosów stosuj na długości włosów, nie na skórę głowy. Unikaj bezpośredniego kontaktu odżywki z naskórkiem, żeby nie nasilać podrażnień. Wybieraj odżywki bez substancji zapachowych, gdyż perfumowane kosmetyki częściej wywołują uczulenie i podrażnienia. Nie stosuj też produktów 2w1. Szampony z odżywką przeważnie zawierają składniki obciążające, które mogą podrażniać wrażliwą skórę.

Oto prosty plan, który pokazuje, jak powinna wyglądać pielęgnacja skóry atopowej w skali tygodnia.

• Mycie ciała: codziennie! Prysznic lub kąpiel powinny trwać krótko (5-10 minut), a balsam do mycia musi być łagodny. Po każdym myciu w ciągu trzech minut zaaplikuj na skórę balsam natłuszczający.
• Emolient na ciało: stosuj go na całe ciało przynajmniej 1-2× dziennie, a na newralgiczne partie 2-4× dziennie. Lepiej aplikować emolient cienkimi warstwami kilka razy dziennie, niż jedną bardzo grubą warstwą tylko raz.
• Twarz: rano aplikacja kremu na dzień - przy większym przesuszeniu możesz zastosować dodatkową poranną "pół-warstwę" kremu. Wieczorem zaaplikuj krem na noc.
• Okolica oczu: krem do pielęgnacji tej strefy stosuj 1-4× dziennie, w zależności od tolerancji i suchości skóry.
• Strefy kryzysowe: wieczorem nakładaj mazidło punktowo na problematyczne miejsca. Możesz stosować je doraźnie również w dzień, smarując cienką warstwą newralgiczne obszary po ich wcześniejszym oczyszczeniu.
• Skóra głowy: umyj głowę szamponem codziennie lub co 1-2 dni. Nie drap skóry głowy i unikaj długich gorących pryszniców.

W pielęgnacji skóry atopowej wygrywa prostota: delikatne mycie i konsekwentne natłuszczanie.

Poniżej przedstawiamy przykłady dobrych praktyk, które warto wdrożyć na stałe, aby skuteczniej sobie radzić z atopowym zapaleniem skóry.

• Delikatne oczyszczanie - już na etapie mycia ważne jest unikanie podrażnień. Kluczem jest wybieranie środków do mycia bez silnych detergentów. Do tego kąpiele powinny być krótkie, a woda nie może być za gorąca.
• Systematyczne natłuszczanie i nawilżanie - to absolutna podstawa, ponieważ skóra atopowa szybko traci wilgoć. Dlatego kilka razy dziennie trzeba ją smarować nawilżającym balsamem, w tym obowiązkowo po kąpieli, aby zapobiec nadmiernej utracie wody.
• Ochrona bariery hydrolipidowej - aby nie naruszać bariery ochronnej, która w atopowym zapaleniu skóry i tak jest uszkodzona i osłabiona, powinno się wybierać preparaty o pH przyjaznym dla skóry a unikać tych, które są zbyt zasadowe i niszczą płaszcz hydrolipidowy. Ponadto regularnie powinno się stosować emolienty - kosmetyki do pielęgnacji skóry atopowej, które odbudowują warstwę hydrolipidową i ograniczają ucieczkę wody z naskórka.
• Minimalizowanie podrażnień - aby ograniczyć mikrourazy, które mogą prowadzić do zaostrzenia objawów AZS, powinno się nosić ubrania wykonane z miękkich i przewiewnych tkanin, na przykład bawełny. Unikać należy natomiast ubrań z szorstkich i drażniących materiałów, np. wełny czy akrylu. Ponadto wskazane jest powstrzymywanie się od drapania i tarcia skóry.
• Konsekwencja i powtarzalność - skóra atopowa źle znosi częste zmiany produktów. Ciągłe testowanie nowych kosmetyków może ją uczulić i podrażnić. Dlatego warto na AZS wybrać sprawdzone dermokosmetyki i trzymać się ich.
• Testowanie nowych kosmetyków na małej powierzchni skóry - warto sprawdzić, jak skóra reaguje na nowy produkt i przetestować go lokalnie, zanim nałożymy go na większą powierzchnię. W tym celu należy niewielką ilość kosmetyku nałożyć na mały fragment skóry - np. za uchem lub na wewnętrzną stronę przedramienia i pozostawić na 24-48 godzin. Jeśli pojawią się objawy takie, jak zaczerwienienie, świąd, pieczenie czy zmiany skórne, należy przerwać jego stosowanie.
• Konsekwencja zamiast rotacji - przy atopowym zapaleniu skóry lepiej regularnie powtarzać sprawdzone kroki, niż często zmieniać kosmetyki. Skóra atopowa potrzebuje spokoju i stabilizacji. Lepiej więc reaguje na powtarzalną rutynę, niż na różnorodność w pielęgnacji.

W pielęgnacji skóry atopowej najlepiej sprawdzają się spójne linie dermokosmetyków, w których poszczególne produkty uzupełniają wzajemnie swoje działanie. To sprawia, że codzienna rutyna pielęgnacyjna nie wymaga testowania różnych, przypadkowych produktów, a opiera się na sprawdzonym i bezpiecznym schemacie: delikatne mycie - nawilżanie - natłuszczanie. Dobrym przykładem takiej spójnej linii jest linia Atopicin od Verdelove, przeznaczona specjalnie do skóry atopowej, suchej.

Oto, czym wyróżnia się linia dermokosmetyków Atopicin:

• Kompletność - produkty Atopicin zaspokajają zapotrzebowanie na każdy etap pielęgnacji skóry ciała, twarzy, okolicy oczu i skóry głowy. Linia obejmuje zarówno produkty do mycia, jak i do nawilżania oraz natłuszczania skóry.
• Bezpieczeństwo - produkty Atopicin cechuje delikatność. Posiadają pH przyjazne skórze wrażliwej i są wolne od drażniących detergentów, sztucznych barwników i substancji zapachowych. Ponadto mają emoliencyjne formuły i roślinne składniki, które wzmacniają barierę hydrolipidową. Dzięki temu są bezpieczne dla skóry atopowej.
• Naturalne wsparcie - składy dermokosmetyków Atopicin oparto na składnikach aktywnych naturalnego pochodzenia - takich, jak oleje, masła, biofermenty i ekstrakty roślinne. Ponadto użyto w nich konserwantów z certyfikatem ECO-CERT.
• Nowoczesne opakowania - w kremach do twarzy i pod oczy Atopicin zastosowano system airless, który chroni formułę produktu przed bakteriami i zanieczyszczeniami. To pozwala na zachowanie pozytywnych właściwości produktu przez dłuższy czas.
• Rutyna rekomendowana do codziennej pielęgnacji skóry atopowej - produkty Atopicin zapewniają pielęgnację zgodną z zaleceniami, co znacznie poprawia komfort życia chorych.

Poznaj produkty z serii Atopicin:

Do mycia:

• Balsam do mycia ciała - zapewnia łagodne oczyszczanie dzięki emolientom i pH przyjazne skórze wrażliwej.
• Olejek hydrofilowy do twarzy - skutecznie usuwa makijaż i zanieczyszczenia, nie pozostawiając efektu ściągnięcia ani tłustości skóry.
• Szampon do skóry głowy - nie tylko oczyszcza, ale też nawilża i koi skórę głowy dzięki składnikom takim, jak mocznik, alantoina, aloes i Biolin P.

Do twarzy:

• Krem na dzień - ma lekką, nawilżającą formułę z niacynamidem, pantenolem i IBR Dragon, która dobrze współpracuje z filtrem i makijażem.
• Krem na noc - jego formuła jest treściwsza: z masłem cupuacu i skwalanem, dzięki czemu wspiera regenerację i chroni przed przesuszeniem.
• Krem pod oczy - to lekki, nieobciążający cienkiej skóry krem nawilżający i kojący z mocznikiem, NMF i skwalanem.

Do ciała:

• Balsam natłuszczający - zatrzymuje wilgoć w skórze i wzmacnia barierę hydrolipidową dzięki obecności emolientów takich, jak masło shea i olej sezamowy oraz humektantów takich, jak mocznik i pantenol.
• Mazidło emolientowe - ma gęstą formułę specjalnie na "ogniska suchości" i tworzy na nich ochronny film.

Atopicin dostępny jest także w praktycznych zestawach, skomponowanych tak, aby każdy z nich odpowiadał na typowe potrzeby skóry atopowej. To ułatwia dobór produktów i pozwala zbudować prostą, powtarzalną kurację pielęgnacyjną.

Koszt suchej, swędzącej i do tego podrażnionej skóry? To nie tylko cena kremu. To codzienne rozdrażnienie, nieprzespane noce i nerwowe drapanie. Dlatego kosmetyki do pielęgnacji skóry atopowej nie powinny być przypadkowym wyborem. Zamiast tego postaw na sprawdzone rozwiązania. Rano delikatne mycie i lekki krem. Wieczorem treściwszy emolient i okluzja tam, gdzie skóra najbardziej tego potrzebuje. To nie jest luksus - to plan minimum. Gdy uspokoisz skórę i odzyskasz komfort, stwierdzisz: to było tak proste, dlaczego nie zrobiłem tego wcześniej?

Dlatego zamów Atopicin i zadbaj o skórę - codziennie, konsekwentnie i bez kompromisów. Atopicin to kompletna linia dermokosmetyków przeznaczonych dla skóry atopowej. Znajdziesz w niej wszystko, czego potrzebujesz, by ułożyć codzienną kurację pielęgnacyjną. Zamiast szukać półśrodków, wybierz jeden, spójny system - oparty na składnikach, które wspierają barierę hydrolipidową i przynoszą komfort.

FAQ

Czy emolienty można stosować codziennie?

Tak, przy atopowym zapaleniu skóry, chorobie o nawrotowym przebiegu, najlepszy efekt pielęgnacyjny daje codzienne stosowanie emolientów. Emolienty nie tylko zapewniają komfort w pielęgnacji, ale także wspierają leczenie farmakologiczne i utrzymanie remisji, przez odbudowę bariery hydrolipidowej i łagodzenie świądu oraz suchości skóry.

Jak szybko ocenić, czy kosmetyk jest "za mocny"?

Obserwuj reakcje skóry po użyciu kosmetyku i zwróć uwagę, czy np. po myciu skóra szczypie i jest ściągnięta. Jeśli tak, sięgnij po delikatniejszy preparat do mycia, np. balsam Atopicin o pH przyjaznym skórze, który zapewnia miękkość zamiast ściągnięcia.

Czy da się łączyć lekkie i treściwe formuły?

Tak, lekki krem jest idealny do stosowania na dzień, natomiast bardziej treściwy sprawdzi się na noc. W razie "ognisk suchości" można dodatkowo użyć mazidła ochronnego.

Co z okolica oczu?

Ta delikatna strefa również potrzebuje nawilżenia i ochrony, dlatego wybierz krem pod oczy stworzony z myślą o skórze atopowej. Dobrze, gdyby zawierał składniki takie, jak mocznik, skwalan, pantenol, NMF, które przywracają nawilżenie i koją.

Czy szampon może pogarszać suchość skalpu?

Tak, zwłaszcza jeśli zawiera agresywne detergenty, alkohol i substancje zapachowe. Wybierz więc szampon o łagodnej formule i ze składnikami nawilżającymi oraz kojącymi, jak szampon Atopicin.

Bibliografia

Welz-Kubiak K., Reich A.Znaczenie emolientów w codziennej pielęgnacji skóry. Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 1, 20-23

Romańska-Gocka K., Gocki J., Placek W. et al.: Rola bariery skórnej, wybranych czynników środowiskowych i karmienia piersią w atopowym zapaleniu skóry. Postępy Dermatologii i Alergologii 2006; 5: 228-233

Nowicki RJ, Trzeciak M, Kaczmarski M, Wilkowska A, Czarnecka-Operacz M i in.: Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny 2019; 106: 354-371

Kurzawa R., Wanat-Krzak M.: Edukacja chorego i jego rodziny. Atopowe zapalenie skóry. Poradnik dla lekarzy. Wydawnictwo Help Med, Kraków 2007: 85-86

Baran E., Szepietowski J., Kruszewski J. et al.: Postępowanie diagnostyczno-profilaktyczno-lecznicze w atopowym zapaleniu skóry. Konsensus grupy roboczej specjalistów krajowych ds. dermatologii i wenerologii oraz alergologii. Przewodnik Lekarza 2005; 1: 28-49