Antybiotyk w okresie ciąży i karmienia

Wielu lekarzy staje przez dylematem: kiedy i jaki antybiotyk można bezpiecznie podać kobiecie ciężarnej?

Zastosowanie antybiotyków

Niektóre antybiotyki podawane w czasie ciąży, zwłaszcza w jej pierwszym trymestrze, mogą oddziaływać szkodliwie na płód, a stosowane w okresie połogu mogą obciążać organizm noworodka, przedostając się do jego ustroju z pokarmem matki. Z tego powodu decyzja o wdrożeniu leczenia antybiotykami w ciąży i w okresie laktacji powinna być zawsze dokładnie analizowana pod kątem wskazań medycznych, korzyści terapeutycznych i możliwego toksycznego działania na dziecko. Zastosowanie antybiotyku jest zazwyczaj konieczne, jeśli w czasie ciąży rozpoznana zostanie infekcja, która nie może być leczona w inny sposób. W przeciwnym razie mogłoby dojść do zaostrzenia choroby lub wystąpienia groźnych dla zdrowia i życia powikłań nieleczonego zakażenia. W przypadku ciężkich zakażeń (sepsa) dopuszcza się stosowanie każdego dostępnego antybiotyku, który może poprawić stan zdrowia lub uratować życie matki. Współcześnie medycyna dysponuje szeroką gamą antybiotyków, w tym preparatami o udokumentowanym braku szkodliwości dla ciąży. Uważa się, że antybiotyki z grupy penicylin, cefalosporyn i niektóre makrolidy mogą być bezpiecznie stosowane w ciąży. Ważne jest, by lek przeciwbakteryjny został dobrany empirycznie, na podstawie celowanego antybiogramu - badania laboratoryjnego, mającego na celu określenie wrażliwości obecnych w próbce drobnoustrojów na najczęściej stosowane antybiotyki. Antybiotyk przyjmujemy zawsze do końca ustalonego przez lekarza okresu leczenia, w zalecanej dawce, nawet jeśli objawy choroby ustąpią wcześniej. W przeciwnym razie infekcja może powrócić, zaś bakterie mogą nabrać oporności na daną grupę antybiotyków. Wskazaniami do podania antybiotyku w okresie ciąży i połogu są:

• zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych

• zakażenia układu moczowego, zwłaszcza znamienna bakteriuria

• odmiedniczkowe zapalenie nerek,

• chlamydioza

• rzęsistkowica

• rzeżączka i inne choroby przenoszone drogą płciowa (np. kiła)

• nosicielstwo paciorkowca gr. B (profilaktyka okołoporodowa)

• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego,

• poważne choroby w czasie ciąży, np. zapalenie wsierdzia i wiele innych

Zakażenia układu moczowego należą do jednych z najpoważniejszych schorzeń infekcyjnych i zarazem najbardziej uciążliwych. Zmuszają do częstego oddawania moczu, czemu towarzyszą silne bóle oraz pieczenie. Innymi objawami sygnalizującymi niepożądane infekcje jest dziwny zapach, wygląd, a niekiedy czerwony kolor wydalanego moczu.

Liczne badania oraz dane naukowe,

potwierdzające odżywcze i prozdrowotne działanie żurawiny, pozwoliły na stworzenie preparatu pomocnego w walce z dysfunkcjami układu moczowego. Optymalna dawka wyciągu z żurawiny wielkoowocowej, bogata w proantocyjany (36 mg), wytwarza w drogach moczowych środowisko niekorzystne dla rozwoju bakterii oraz wspomaga ich usuwanie z organizmu. Witamina C powoduje natomiast obniżenie pH moczu, co sprzyja utrzymaniu w dobrej kondycji dróg moczowych.

Ryzyko związane z antybiotykami

Terapia antybiotykowa niesie ze sobą także liczne działania niepożądane. Jednym z ubocznych skutków jest niszczenie dobroczynnej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego i pochwy. W ten sposób organizm pozbawia się obrony oraz witamin wytworzonych przez bakterie. Działanie antybiotyków zakłóca równowagę mikrobiologiczną, co prowadzi do nadmiernego namnażania się bakterii i grzybów chorobotwórczych oraz powstania stanów zapalnych m.in. miejsc intymnych. Innymi słowy, zaburzenie równowagi fizjologicznej mikroflory układu moczowo-płciowego może stać się przyczyną stanów zapalnych związanych z niekontrolowanym namnożeniem bakterii i grzybów chorobotwórczych, co wywołuje szereg dolegliwości, takich jak: bakteryjne zakażenie pochwy (waginoza bakteryjna), drożdżyca, nawrotowe zakażenie dróg moczowych. Dolegliwości te zwykle objawiają się świądem, upławami, pieczeniem. Nieleczone, bądź nieprawidłowo zdiagnozowane bakteryjne zakażenie pochwy, może przejść w przewlekłe, często utajone zakażenie, a z czasem doprowadzić do bardzo poważnych w skutkach powikłań. Może spowodować bezpłodność, jeśli infekcja dojdzie do szyjki macicy i jajowodów, natomiast u kobiet w ciąży może być przyczyną przeniesienia infekcji od matki na noworodka, a w niektórych przypadkach doprowadzić nawet do poronienia.

Działania niepożądane antybiotyków mogą się przejawiać następująco:

• żółte zabarwienie zębów, może niekorzystnie wpływać na tworzenie związków zębów i kości,

• istnieje ryzyko uszkodzenia ucha wewnętrznego płodu,

• bezwzględnie przeciwwskazane w dwóch ostatnich tygodniach przed rozwiązaniem (wypierają bilirubinę z połączeń z albuminami i tym samym mogą nasilać żółtaczkę fizjologiczną i zwiększać ryzyko encefalopatii);

• powodują anemię hemolityczną noworodka ze względu na niedojrzałość układu enzymatycznego.

Ochrona układu moczowo-płciowego

Dla zdrowia intymnego kobiety szczególnie ważne jest utrzymywanie prawidłowego pH pochwy oraz równowagi mikrobiologicznego środowiska pochwy, które zostają zaburzone jako wynik ubocznego działania antybiotyków. Sposobem, który pozwoli przywrócić równowagę mikrobiologiczną jest uzupełnianie składu mikroflory układu moczowo-płciowego kobiety o specjalnie wyselekcjonowane bakterie, które posiadają zdolność kolonizacji nabłonka pochwy i układu pokarmowego. Specjalnie dedykowane kobiecej fizjologii bakterie probiotyczne znajdują się tylko w sprawdzonych doustnych probiotykach ginekologicznych - preparatach zawierających żywe i aktywne bakterie probiotyczne, o naukowo potwierdzonym działaniu i skuteczności. Należy zawsze pamiętać, bez względu na okoliczności, że dbałość o zdrowie intymne jest podstawą zdrowia kobiety. Prawidłowe postępowanie wzmocni naturalne mechanizmy obronne organizmu.

Konsultacje: dr n. med. Jacek Tomaszewski, II Katedra i Klinika Ginekologii AM w Lublinie