Noworodek - wszystko, co trzeba o nim wiedzieć

Nikt i nic nie przygotuje cię w pełni na to, co może się wydarzyć po przyjściu na świat twojego maleństwa. To zawsze przygoda na nieznanym lądzie. Jednak na pewno powinnaś na ten temat jak najwięcej wiedzieć. Oto przewodnik po tajemnicach noworodka.

Jak wygląda nowo narodzone maleństwo?

Noworodki miewają różny kolor i odcień skóry, rozmiar, a nawet... kształt poszczególnych części ciała, np. głowy. Przez 9 miesięcy łożysko doprowadza do maluszka tlen, więc po urodzeniu, gdy smyk przyzwyczaja się do samodzielnego oddychania, jego skóra może mieć kolor purpurowy, czerwony lub... szarawy. Ciałko jest zazwyczaj śliskie, bo pokrywa je maź płodowa. Nie zmywa się jej dokładnie w pierwszej dobie, bo ma właściwości ochronne. Poza tym, wielu malców rodzi się z jasnymi oczami, które stopniowo w ciągu roku ciemnieją. Nie zmartw się też, gdy twój maluszek będzie wyglądał po porodzie jak bokser po ciężkiej walce: - Dzieci tuż po opuszczeniu brzucha mamy wyglądają na niesamowicie wymęczone. Najczęściej rodzą się z lekko spiczastą główką, bo kości czaszki ściskały się, adaptując do wąskiego kształtu kanału rodnego. Mają obrzęknięte powieki, włoski sklejone wodami płodowymi i mazią. Ich skóra jest pomarszczona - opowiada dr Barbara Gierowska-Bogusz, neonatolog. Jednak te "przejścia" są niezbędne, by smyk lepiej rozwijał się w przyszłości. I tak, dla każdej mamy jej malec jest najpiękniejszy na świecie!

Co dzieje się z malcem zaraz po urodzeniu?

Podczas gdy przebieg porodu jest raczej mało przewidywalny, to czynności, które po nim wykonują położna i lekarz, zawsze są te same (choć może różnić się kolejność ich wykonywania). - Najpierw dziecko jest odpępniane, po czym kładzie się je na brzuchu mamy, żeby nastąpił kontakt skóra do skóry. Potem znakuje się maluszka, czyli zakłada mu opaskę z nazwiskiem. Położna też osusza smyka, wyciera z mazi płodowej i następuje odessanie śluzu, czyli toaleta dróg oddechowych. Po tym zabiegu noworodek ma zakładany opatrunek na pępek, przemyte spojówki i na oczy założoną maść z antybiotykiem. Dostaje też zastrzyk z witaminą K. Następnie neonatolog bada dziecko. Po badaniu malec jest mierzony (obwód główki, klatki piersiowej, długość) i ważony. Wreszcie można go ubrać i zawinąć w kocyk. Jest gotowy, by zacząć zdobywać świat, oczywiście u boku mamy i taty - mówi dr Gierowska-Bogusz. Od tej pory smyk jest już zazwyczaj cały czas przy mamie. Jeśli poród odbywał się przez cięcie cesarskie, rodząca nie może się ruszać i opiekę na malcem przejmuje tata lub pielęgniarka.

Kiedy najpóźniej trzeba urodzić łożysko?

Gdy malec jest już na świecie, mama musi wydalić łożysko. Następuje to zwykle do pół godziny po urodzeniu dziecka. Odbywa się to zawsze bezboleśnie, kobieta po prostu wypycha z siebie kawałek (około kilograma) miękkiej tkanki. Lekarz musi potem sprawdzić, czy nie ma po nim żadnych pozostałości. Macica powinna być czysta, by nie powstał niebezpieczny dla matki stan zapalny. Lochia (odchody połogowe) będą się pojawiać jeszcze nawet do sześciu tygodni. Po porodzie cesarskim położnik sam wyjmuje łożysko, zanim zacznie szycie powłok brzusznych. Odchodów i krwawienia jest później mniej.

Jakie są najważniejsze potrzeby maluszka?

Zaraz po porodzie maluchy najczęściej mają szeroko otwarte oczy. Można powiedzieć, że szukają mamy! Chociaż ich wzrok jest jeszcze mało ostry, bezbłędnie poznają mamę - po zapachu oraz głosie. Nie żałuj czułości swojemu dziecku. Najbardziej na świecie potrzebuje ono twoich objęć. Po godzinie dwóch, większość maluszków zasypia długim, głębokim snem. Może on trwać nawet 24 godziny! Dobrze jednak, by w tym czasie budzić smyka na posiłek. Siara, pierwsze mleko mamy, ma niezwykły skład - mnóstwo w nim przeciwciał i witamin. W pierwszych 24 godzinach życia maleństwo powinno zrobić swoją pierwszą kupkę, tzw. smółkę, a w 48 - siusiu.

Jak po porodzie może czuć się mama?

Pojawienie się na świecie dziecka może być dla kobiety szokiem. Nawet silne emocje, które się wiążą z powitaniem maluszka, czasem schodzą na drugi plan w obliczu bólu i wyczerpania po wielu godzinach skurczów. Pozwól sobie teraz na odpoczynek, nie zadręczaj się pytaniem samej siebie, dlaczego nie rozpiera cię radość, tylko potworne zmęczenie. Czas obudzi w tobie wkrótce wszystkie piękne uczucia do maleństwa! Tylko po prostu troszkę zaczekaj!

Kiedy możecie wreszcie zostać sami?

Po dwóch godzinach od porodu, jeśli wszystko jest w porządku z malcem i mamą, przewozi się ich (na wózku lub - po cesarce - na łóżku z kółkami) na salę poporodową. To tam będą mogli dochodzić do siebie i cieszyć się swoim towarzystwem. Teraz najpóźniej smyk powinien zostać przystawiony do piersi (maksymalnie dwie godziny po porodzie).

Po jakim czasie mama i dziecko opuszczą szpital?

Gdy lekarze nie zauważą niczego niepokojącego, noworodek wraz z mamą po porodzie naturalnym mogą pojechać do domu już w 3. dobie życia smyka. Po cesarce czas ten wydłuża się zwykle do 5 dni. Przed wypisem lekarz upewnia się, czy malec dobrze ssie i ma wszystkie prawidłowe odruchy. Sprawdza też postępy w gojeniu się krocza lub rany po cięciu u mamy. Od tego momentu maleństwo będzie w domu pod twoją opieką. Podejmiesz pracę na 24-godzinny etat, w dodatku najważniejszą w całym twoim życiu.

Jak przygotować malca do podróży do domu?

Najważniejszy jest dobry fotelik samochodowy, specjalnie dla najmłodszych. Ubranego ciepło, ale nie za ciepło maluszka (konieczna czapka!) włóż do niego i zapnij jeszcze w szpitalu, by móc sprawnie i bez przekładania wsadzić go do auta.

Ile snu potrzebuje noworodek?

Bardzo dużo! Takie maleństwa w pierwszych tygodniach życia śpią nawet 19 godzin na dobę. I to jest wciąż w normie. Z każdym dniem jednak pory aktywności malca będą się stopniowo wydłużały. Najbezpieczniej dzieci czują się, leżąc opatulone w kołysce, małym łóżeczku lub wózku - koniecznie w pobliżu mamy... Zawsze kładź malca na pleckach lub lekko na boczku. Na brzuszku tylko wtedy, gdy jesteś obok i możesz na niego zerkać. Noworodki jeszcze nie umieją w kontrolowany sposób poruszać główką, więc położone na brzuchu mogą buzię przyłożyć do prześcieradła i zablokować sobie swobodne oddychanie. A to często ma tragiczne skutki. Kładąc smyka na plecach, przekręcaj mu na bok główkę, by nie zakrztusił się, gdy mu się uleje mleko.

Czy maleństwo najada się moim pokarmem?

Na początku piersi produkują siarę, której jest mało, jednak tyle, ile dla noworodka potrzeba. U maluszka w 1. dobie głód zaspokaja porcja mleka, która zmieści się na łyżeczce, bo jego żołądek jest nie większy od orzecha włoskiego... Dlatego nawet jeśli masz zamiar karmić smyka butlą, podaruj mu te kilka dni przy piersi dla korzyści, jakie otrzyma wraz z siarą.

Jak często zmieniać smykowi pieluszkę?

Często. Najrzadziej co 2-3 godziny. Pierwszego i drugiego dnia życia dziecko robi tylko raz czy dwa smółkę. W 3. i 4. dobie pojawiają się również dwie kupki, zwykle zielone. W kolejnych dniach zawartość pieluszki powinna mieć już żółty kolor i miękką konsystencję. Częściej pojawia się siusiu, które może podrażniać delikatną skórę maluszka. - Bardzo ważna jest w domu regularna pielęgnacja noworodka. Zmienianie pieluszek, smarowanie pupy maścią przeciw odparzeniom i staranne przecieranie pępka spirytusem to podstawa! - tłumaczy dr Gierowska-Bogusz. Zaopatrz się zatem w dobry, hipoalergiczny krem zapobiegający pieluszkowemu zapaleniu skóry (np. Sudocrem, Linomag, Dermopanten), który tworzy barierę ochronną, zapobiegając kontaktowi podrażniających siusiu i kupki ze skórą, a w przypadku podrażnienia łagodzi ból i uelastycznia naskórek .

Czy maluszki muszą być kąpane codziennie?

To zależy. Zazwyczaj lekarze zalecają, by smyka od pierwszych dni życia myć każdego dnia. Skóra się wtedy oczyszcza, lepiej oddycha, a malec uczy się, że jego dzień ma stałe punkty programu. Jednak jeśli boisz się, że nie będziesz się czuła zbyt pewnie w pierwszych dniach razem z dzieckiem, możesz urządzać smykowi "kąpiel na sucho", czyli przecierać jego ciałko wilgotną pieluszką tetrową na przewijaku. Najpierw namydloną, a potem płukać tylko zmoczoną w ciepłej wodzie. A może wprowadzicie w domu w życie zasadę, że kąpie tata? Dzieciaki uwielbiają mocne i pewne ojcowskie ręce!

Kiedy kłaść takie małe dziecko spać?

To zależy od was. Najlepiej ustalić stałą porę kąpieli i usypiania. Dzieci lubią spokój oraz powtarzalność wydarzeń, więc warto od małego uczyć je, że ich dzień ma stały rozkład. - Poczucie bezpieczeństwa, które jest najważniejsze dla noworodka, dają mu codzienne rytuały, np. kąpiel i usypianie o stałej porze. Poza tym, ważny jest spokój. Gości zaproście najwcześniej za 2 tygodnie - radzi doświadczona neonatolog. Popieramy!