Czego możesz wymagać od swojego dziecka?

Co powinien umieć trzylatek? Jest gotowy, by wykonywać samodzielnie proste czynności. Potrafi sam się ubierać, rozbierać - wkładać i zdejmować buty, skarpetki, zapinać guziki. Powinien samodzielnie jeść, myć ręce, zęby, korzystać z toalety. Nawet gdy ma trudności z tymi czynnościami, bądź cierpliwa. Nie wyręczaj smyka. To ważne, że stara się być samodzielny. Od cztero- czy pięciolatka możesz wymagać więcej. Jest sprawniejszy motorycznie, więcej rozumie. Potrafi reagować na polecenia rodziców. Powinien mieć swoje drobne zadania do wykonania, uczyć się dbać o porządek, np. sprzątać swoje zabawki, naczynia ze stołu. Przedszkolak jest zwykle ciekawy świata. Chce wiele rzeczy robić sam i po swojemu. Rwie się do tego, co nowe, chce pomagać. Warto wykorzystać ten naturalny zapał i ciekawość.

Sprząta po sobie zabawki

Samodzielne wysprzątanie pokoju to dla przedszkolaka za dużo. Ale porządkowanie po sobie zabawek, odkładanie ich na swoje miejsce to odpowiednie zadanie.

Jak zachęcić dziecko? Sprzątanie zamień w zabawę. Zbieranie klocków czy rozrzuconych na dywanie puzzli może być zawodami. Wystarczy powiedzieć: "Ciekawe, kto szybciej zbierze klocki" albo "Ciekawe, kto pozbiera więcej puzzli". Już od samego początku, stawiając wymagania, wyrażaj się jasno i konkretnie. Zamiast powiedzieć: "Posprzątaj zabawki", powiedz dokładnie, co robić, np. "Ustaw książki na półce", "Posadź misie na łóżku".

Uczestniczy w pracy w domu

Od czterolatka możesz wymagać, aby pomagał ci w prostych domowych czynnościach. Tłumacz, jak, co i po co należy robić - dlaczego należy sprzątać, robić zakupy.

Jak zachęcić dziecko? Małe dziecko potrzebuje wzorców. Uczy się przez naśladowanie - obserwując i powtarzając. Zanim dasz dziecku ściereczkę do wytarcia kurzu, pokaż, jak to robić, powiedz, dlaczego jest to potrzebne. Każdy przedszkolak chce być ważny i za coś odpowiedzialny. Gdy widzisz, z czym sobie już radzi, przydziel mu jego drobne zadania, np. odnoszenie talerzyków i kubków do zlewu po jedzeniu czy wyjmowanie zakupów z torby. Powtarzaj i przypominaj o potrzebnych czynnościach, np. że przed wejściem do domu wycieramy buty.

Zna reguły

Przedszkolak powinien już wiedzieć, że obowiązują pewne reguły w zachowaniu wobec innych. Powinnaś wymagać od smyka, aby przeprosił, podziękował, gdy trzeba, czy mówił "dzień dobry". Tłumacz, dlaczego trzeba tak się zachować, po co są takie zasady i co się dzieje, gdy ich brakuje.

Kilkulatek jest już w pełni samodzielny w czynnościach samoobsługi. Powinien stopniowo angażować się w domowe obowiązki. Mieć świadomość, że dbanie o porządek w domu to nie tylko sprawa dorosłych. Uczeń posiada już pewną sprawność motoryczną - zręczność, większą szybkość w wykonywaniu czynności. Potrafi też skoncentrować się przez pewien czas na jednej czynności. Dlatego w miarę, jak dorasta, możesz mu powierzać bardziej odpowiedzialne prace. Z pójściem do szkoły zmieniają się proporcje między czasem przeznaczonym na zabawę a naukę. Dziecko powinno uczyć się systematyczności oraz korzystania z czasu - będzie mogło się bawić, ale najpierw musi odrobić lekcje. Uczy się poczucia obowiązku. Tego, że czasem musi robić rzeczy, które są mało przyjemne, ale ważne.

Ma obowiązki szkolne

Nie wyręczaj dziecka w codziennym pakowaniu plecaka. Pierwszakowi musisz przypominać, co zabrać ze sobą, ale starszy uczeń powinien mieć w widocznym miejscu plan lekcji i zajęć dodatkowych na dany dzień, i starać się pamiętać, kiedy spakować strój na gimnastykę, przybory do rysowania itp. Powinnaś przyzwyczajać dziecko, że musi pamiętać o odrobieniu pracy domowej. Staraj się, by samo rozwiązywało szkolne zadania, bez twojej pomocy

Jak zachęcić dziecko? Możecie ustalić, że po przyjściu ze szkoły są dwie godziny odpoczynku, potem odrabianie lekcji, a po nich czas na zabawę z kolegami na podwórku czy oglądanie telewizji. Ustalcie zasadę: "Próbuj zrobić pracę domową sam, a jeśli nie będziesz mógł sobie poradzić, poproś o pomoc".

Sprząta własny pokój

Mały uczeń powinien odkładać rzeczy na swoje miejsce. Np. układać książki czy pudełka z puzzlami na półce, dbać o porządek na biurku, układać samochodziki czy przybory do rysowania w wyznaczonym miejscu, chować ubrania do szafek i szuflad itp.

Jak zachęcić dziecko? Odpowiednio zorganizuj przestrzeń. Uczeń musi mieć funkcjonalny pokój. Zadbaj, by półki były umieszczone na odpowiedniej do wzrostu dziecka wysokości, szuflady lekko się wysuwały, w kąciku stał kosz na śmieci. Na szufladach i szafkach przymocuj obrazki przypominające, co do nich wkładać, np. naklejkę ze skarpetkami, bluzkami, książkami. Na drobiazgi, np. przybory do pisania, przygotuj specjalne pojemniki.

Pomaga w domu

Dziecku w wieku szkolnym powinnaś wyznaczyć pojedyncze domowe obowiązki. Może być to podlewanie kwiatów, wynoszenie śmieci. Ważne, by nie tylko zdobywało pewne umiejętności, ale uczyło się systematyczności w wykonywaniu tych czynności.

Jak zachęcić dziecko? Gdy dziecko zapomni o jakimś zadaniu, nie karć go, ale spokojnie przypomnij. Bo zwykle nie jest to jego zła wola. Prace domowe przydzielone dziecku nie mogą też zbyt go obciążać. Nie powinny nakładać się na inne obowiązki, (lekcje) i nie mogą odbierać czasu na zabawę.

Trudno dogadać się z dojrzewającym dzieckiem. Zaczyna manifestować na różne sposoby (np. wyglądem) własne zdanie, chce decydować o sobie. Kwestionuje to, co mówią dorośli, szczególnie ich wymagania. Nastolatek sprawdza, na co i na ile mu pozwolisz. Szybko wychwyci też moment, gdy jesteś niekonsekwentna w tym, co mówisz i robisz. Gdy wymagasz zrobienia czegoś, określ to zdecydowanie, jasno i konkretnie. Kiedy już coś ustalicie wspólnie, nie dawaj się wciągać w dyskusje i negocjacje, tylko egzekwuj.

Ma obowiązki domowe

Nastolatek musi mieć świadomość, że jest pełnoprawnym członkiem rodziny i też musi coś z siebie dawać. Powinien mieć przydzielone stałe obowiązki, za których dopilnowanie będzie odpowiedzialny.

Jak zachęcić dziecko? Polecenia "wynieś", "przynieś", "posprzątaj" nie odniosą skutku, raczej wzbudzą bunt w młodym człowieku. Pokaż, że szanujesz jego zdanie i dajesz prawo wyboru. Możesz wypisać na kartce obowiązki domowe i zaproponować dziecku, by wybrało te, które chce wykonywać. Ustalcie, kiedy dane prace będą konkretnie wykonywane, np. odkurzanie mieszkania w sobotę po południu, wyprowadzanie i karmienie rano psa w poniedziałki i czwartki itp. Każdy z domowników może mieć podobnie rozpisane obowiązki. Ich przydział możecie zmieniać co 2-3 tygodnie. Powieście taki "grafik" w kuchni. Porozmawiajcie, jakie będą konsekwencje, gdy dziecko nie wywiąże się ze swoich zadań, a jakie ewentualne przywileje za ich sumienne wykonywanie.

Jest punktualny

Od nastolatka powinnaś wymagać, żeby nie spóźniał się do szkoły, był o umówionej godzinie w domu. Musi uczyć się punktualności, gospodarowania swoim czasem, a także szanowania czasu innych. Często kwestią sporną jest późny powrót z imprezy. Puszczając dziecko na nią, masz okazję pokazać, że mu ufasz, ale też uczysz go dotrzymywania słowa. Zamiast nakazywać, o której ma wrócić, ustalcie porę i formę powrotu do domu. Ustalcie, że będziecie w kontakcie - dziecko nie wyłączy komórki.

Olga Kamińska