Czy dobrze się rozwija?

Obserwując dzieci znajomych lub maluchy w parku, mimo woli porównujemy je z własnymi pociechami.

Jesteśmy dumne, że nasz synek jest bardziej pyzaty i rumiany od swojego rówieśnika. Gorzej, kiedy zauważamy, że nasz malec pozostaje w tyle za innymi dziećmi: on jeszcze nie siada, a młodsza od niego dziewczynka już zaczyna raczkować.

Takie porównania to błąd! Tempo rozwoju dziecka jest sprawą indywidualną i jest zapisane w genach.

Nie uda ci się go przyspieszyć, jednak możesz zachęcać malca do ćwiczenia oraz przyswajania nowych umiejętności - oczywiście w odpowiedni sposób i we właściwym do tego czasie.

Turlanie z boku na bok?

• Kiedy? Maluchy przekręcają się same z plecków na brzuszek i odwrotnie zazwyczaj po ukończeniu 6.-7. miesiąca życia, ale wcześniej to trenują: leżą na boczku lub zarzucają np. prawą nóżkę w lewą stronę, przyjmując pozycję "w połowie drogi".

• Jak możesz pomóc? Malcowi łatwiej będzie zmienić pozycję, jeśli ułożysz go na boku, zamiast na plecach, lub gdy położysz dziecko na brzuszku i podciągniesz mu zgiętą nóżkę pod brzuch.

Wszystko jednak zależy od siły mięśni smyka, a nie od twoich starań.

• Kiedy poradzić się lekarza? Jeśli malec nie będzie się samodzielnie przekręcał w 7.-8. miesiącu życia ani nawet nie czynił takich prób - zgłoś się do pediatry, który w razie potrzeby skieruje cię do rehabilitanta.

Siedzenie bez podpórki

• Kiedy? Większość niemowląt uczy się siedzieć smodzielnie między 6. a 9. miesiącem życia. Zależy to głównie od siły ich mięśni.

• Jak możesz pomóc? Nie ciągnij na siłę 5-miesięcznego malucha za rączki, sądząc, że w ten sposób szybciej nauczysz go siadać (to samo dotyczy późniejszego wstawania)! Nie powinno się też sadzać dziecka, którego mięśnie nie wytrzymują jeszcze takiej pozycji, podpierając mu plecy poduszkami.

Warto jednak wzmacniać mięśnie grzbietu i pleców malucha przez delikatne ćwiczenia - częste kładzenie na brzuszku czy podawanie dłoni, by z pozycji na wznak sam próbował podciągać się do siedzenia.

• Kiedy poradzić się lekarza? Daj malcowi czas na wzmocnienie pleców. Jeśli 4-miesięczny dziecko w pozycji podciągania się do siedzenia nie trzyma sztywno główki, powinien obejrzeć je pediatra.

Zgłoś się też do lekarza z maluchem, który po skończeniu 9 miesięcy nie siedzi samodzielnie.

Raczkowanie

• Kiedy? Zazwyczaj maleństwo zaczyna raczkować między 7. a 9. miesiącem życia. Niektóre dzieci poprzedzają ten etap wcześniejszym pełzaniem na brzuszku, ale są i takie, które nie są w ogóle zainteresowane ani czołganiem, ani raczkowaniem.

Siedzą spokojnie w kojcu, a któregoś dnia po prostu wstają i idą przed siebie, pomijając etapy pośrednie.

Dużo zależy od siły mięśni (żeby móc raczkować, trzeba nauczyć się najpierw pewnie siedzieć), ale także od charakteru dziecka.

Mały wiercipięta, który szybko się nudzi, ruszy wcześniej niż maluch o usposobieniu filozofa.

• Jak możesz pomóc? Nie pozwól, by dziecko większość czasu leżało w wózku czy łóżeczku.

Musi mieć możliwość ruszania się i motywację do tego! Połóż malca na podłodze, a obok niego zabawkę.

Chcąc jej dosięgnąć, spróbuje do niej podpełznąć. Raczkowanie usprawnia koordynację wzrokowo-ruchową, która jest bardzo istotna dla rozwoju psychicznego i ruchowego (między innymi stymuluje współpracę między obiema półkulami mózgowymi dziecka).

Samodzielne chodzenie

• Kiedy? Pierwszego kroku możesz się spodziewać wkrótce po rocznych urodzinach smyka. Zdarzają się oczywiście dzieci, które zaczynają chodzić w wieku 9 miesięcy, ale to wyjątki. Zazwyczaj zdobywają tę umiejętność dopiero ok. 14.-18. miesiąca.

Ale nie martw się, nigdzie nie jest powiedziane, że dziecko, które zacznie chodzić później, będzie w przyszłości gorzej tańczyło czy biegało!

• Jak możesz pomóc? Połóż zabawkę na wysokim krześle albo niskim stoliku, tak by maluch musiał stanąć, żeby jej dosięgnąć.

Kiedy już stanie, kucnij dwa kroki od niego i wyciągnij ręce, zachęcając, by do ciebie podszedł.

• Kiedy poradzić się lekarza? Jeśli maluch do tej pory rozwijał się dobrze, nie ma powodu do nerwów. Zdarzają się dzieci, choć rzadko, które zaczynają chodzić dopiero około 2. roku życia. Warto jednak zasięgnąć opinii pediatry, który zna dziecko i jego osiągnięcia.

Jedzenie łyżką

• Kiedy? Maluch, który skończył już 8-9 miesięcy, powinien być już przyzwyczajony do jedzenia kaszek i zupek łyżeczką.

Możesz więc zacząć uczyć go samodzielnego jedzenia: dawaj mu do ręki przekąski (pamiętaj, że może jeść tylko miękkie potrawy np. chrupki kukurydziane, banana, miękką bułkę, inaczej może się zakrztusić), zachęcaj go też do pierwszych prób z plastikowymi sztućcami.

Nie licz, że zupełnie wyręczy cię w karmieniu, ale może zje sam pokrojone mięsko czy kawałeczki ziemniaczków.

Jeszcze przed pierwszymi urodzinami zafunduj mu też kubek niekapek z dzióbkiem, a kilka miesięcy potem zacznij naukę picia ze zwykłego kubka.

• Jak możesz pomóc? Roczny malec uwielbia nowości, dlatego to dobry moment, by zachęcać go do nowych wyzwań. Pozwól mu w sklepie wybrać sobie kubek, talerzyk i plastikowe sztućce, pozwalaj na różne eksperymenty: jedzenie rączką, picie przez słomkę.

Bądź cierpliwa, nawet jeśli zaplami ubranko, a jedzenie znajdzie się na stole i ścianach.

Pomocne w nauce będą też wspólne posiłki z rodzicami lub starszym rodzeństwem, gdyż malec będzie próbował zachowywać się tak jak oni.

• Kiedy poradzić się lekarza? Brak samodzielności dziecka wynika zwykle z twojej nadgorliwości w wyręczaniu go we wszystkim.

Jeśli jednak dwulatek nie żuje, nie gryzie i nie akceptuje nowych smaków, warto udać się z nim do neurologopedy.

Próby mówienia

• Kiedy? Nim skończy rok, malec gaworzy, wymawiając dźwięki, które przypominają dwusylabowe słowa, np. baba, lala. Ale kiedy zaczyna mówić "na poważnie"? Zwykle dziewczynki robią to wcześniej niż chłopcy.

W wieku 12-15 miesięcy większość dzieci używa dwóch-trzech prostych słów. 2-latki umieją powiedzieć zdanie składające się z kilku słów, typu: "mama da pić". Dopiero 3-latki mówią całymi zdaniami.

Ale zdarzają się też dzieci, które do 3. urodzin mówią własnym, niezrozumiałym dla innych (nawet rodziców) językiem, by raptem zacząć mówić niemal literacką polszczyzną!

• Jak możesz pomóc? Mów do dziecka często, opisując to, co robicie, widzicie i spotykacie np. w czasie spaceru.

Nawet jeśli malec nie powtarza po tobie słów, to zapamiętuje je. Śpiewaj mu proste piosenki z takim samym refrenem - to dobra zabawa i okazja, by zaczął ci towarzyszyć.

Zadawaj pytania i zachęcaj dziecko do odpowiadania na nie (np. chcesz jabłko czy marchewkę?) oraz do poprawnego nazywania przedmiotów (jeżeli na samochód powie "brum" albo "buu" popraw go: "To jest samochód").

• Kiedy poradzić się lekarza? Jeżeli dziecko nie ma problemów ze słuchem (odwraca głowę, jeśli ktoś z boku potrząśnie grzechotką) ani z rozumieniem prostych zdań (przyniesie misia, gdy je o to poprosisz), nie ma powodu do niepokoju.

Gdy jednak tak nie jest i dwulatek nie tylko nie mówi, ale i nie rozumie poleceń, nie umie pokazać, gdzie jest auto lub noga - udaj się z nim do logopedy.

Korzystanie z nocnika

• Kiedy? Nieprzemakalne pieluchy opóźniają ten moment. Gdy maluch nie czuje wilgoci, nie ma motywacji, by kontrolować swoje siusianie. W efekcie dzieci wyrastają z pieluch dopiero między 2. a 3. rokiem życia.

Psychologowie namawiają, by być bardzo ostrożnym przy tzw. treningu czystości. Ich zdaniem malec jest do niego gotowy ok. 18. miesiąca życia - dopiero wtedy jego zwieracze zaczynają kontrolować potrzeby fizjologiczne.

Lepiej też, by pożegnał pieluchy pół roku później, niż żeby stresował się przy wypróżnianiu.

Lęk związany ze zbyt wczesnym "nocnikowym terrorem" może zaowocować późniejszym moczeniem nocnym.

Nie zaczynaj nauki, kiedy malec nie chce usiąść na nocnik i płacze, gdy go na nim sadzasz.

• Jak możesz pomóc? Najlepiej poczekać do lata i puścić dziecko do ogrodu lub parku bez pieluchy. Kiedy poczuje, że coś mokrego cieknie mu po nogach, łatwiej się zorientuje, o co w tym wszystkim chodzi.

Zachęcaj malucha do regularnego siadania na nocnik - codziennie po przebudzeniu i przed pójściem spać.

Okazuj radość, jeśli uda mu się załatwić, ale nie bądź niezadowolona, gdy próba się nie powiedzie.

• Kiedy poradzić się lekarza? Tylko wtedy, jeśli maluch nauczony korzystania z nocnika, nagle znów zacznie siusiać w majtki.

Chodzi o regularne moczenie, gdyż wpadki zdarzają się nawet 5-latkom, gdy za bardzo zajmą się zabawą.

W takiej sytuacji sprawdź, czy dziecko nie ma problemów, np. w przedszkolu, lub czy nie cierpi na choroby układu moczowego.