Jak wychować dziecko na medal?

Z raportu "Rozwój młodzieży przez sport: Przegląd pięciu krajów" przygotowanego przez ośrodek Social Issues Research Center (SIRC) dla Procter & Gamble wynika, że we wszystkich krajach, w zorganizowanych formach uprawiania sportu uczestniczą najczęściej dzieci w wieku 9-12 lat.

Choć uprawianie sportu jest korzystne także dla nastolatków - aktywny nastolatek ma większe szanse pozostać aktywnym, zdrowym dorosłym - zbyt często obserwujemy rezygnację z uprawiania sportu we wczesnym okresie dojrzewania. Dlaczego? Wraz z wiekiem dzieci mogą odczuwać większą presję na wyniki w nauce, a powszechnie panuje błędne przekonanie, że aktywność fizyczna stoi w sprzeczności z tym celem.

W wielu krajach obserwujemy epidemię otyłości wśród dzieci, która może mieć negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i emocjonalne. Wzrost liczby dzieci z nadwagą jest rezultatem wysokokalorycznej diety oraz niedostatecznej aktywności fizycznej. Aby utrzymać zdrową wagę, kalorie trzeba spalać, a to wymaga aktywności.

Niepokój budzi także stan samopoczucia psychicznego współczesnej młodzieży. Z różnych raportów wynika, że ludzi wśród młodych ludzi coraz częstsze są depresje, mają oni złe mniemanie o sobie i swoim wyglądzie. Wyzwania związane ze współczesnym życiem, lęk, jaki budzi sytuacja ekonomiczna w wielu krajach, a także coraz większy nacisk na osiągnięcia sprawiają, że dzieci mogą odczuwać niepokój i duży stres.

Sport może być konstruktywnym rozwiązaniem emocjonalnych trudności, z jakimi boryka się młodzież. Może doprowadzić do lepszej samooceny u dzieci, a poczucie własnej wartości jest niezwykle ważne dla ich całościowej psychiki. Dzieci, które regularnie uprawiają sport, nabierają większej pewności siebie i lepiej się oceniają. Podobnie jak niemal wszystkie ważne dziedziny życia (na przykład praca zawodowa), sport zawiera element konkurencji: są wyniki (wygrana i przegrana), a inni mogą obserwować i oceniać to, jak sobie radzimy. Uczestnictwo w zajęciach sportowych w dzieciństwie pomaga bezpiecznie i skutecznie radzić sobie z taką presją w przyszłości. Innymi słowy, sport to świetny sposób na rozwój potrzebnych dziecku umiejętności radzenia sobie w życiu.

Uprawianie sportu w młodym wieku ma wiele zalet, które mogą przyczynić się do rozwoju dziecka i przygotować je do wymagań wieku dorosłego. Uczestnicząc w zorganizowanych zajęciach sportowych, dzieci uczą się szanować "reguły gry". Mają możliwość przewodzenia, ale także podporządkowywania się, jeżeli jest to wymagane. Sport rozwija szacunek do innych i empatię. Uprawiając go, dzieci mogą lepiej zrozumieć kwestie sprawiedliwości, a także przyjmować zwycięstwa i porażki z godnością oraz w odpowiedniej perspektywie.

Angażując się w sport, dzieci mogą także rozwijać umiejętności, dzięki którym będzie im łatwiej odnosić sukcesy w przyszłości. Uczą się skuteczniejszej współpracy i poznają wagę pracy zespołowej. Sport to dla nich okazja do ćwiczenia tzw. umiejętności życiowych, takich jak wyznaczanie sobie celów i śledzenie postępów, planowanie czasu, utrzymywanie koncentracji i panowanie nad emocjami.

Z badań wynika także, że aktywność fizyczna może uchronić dzieci przed popadaniem w kłopoty. Wagary, nałogi, zachowania aspołeczne i inne czyny nielegalne są o wiele mniej prawdopodobne, gdy dzieci aktywnie uprawiają sport.

Najlepsze zajęcia sportowe dla najmłodszych to takie, w których chodzi nie tylko o wysiłek fizyczny, ale też o krzewienie wartości fair play oraz umacnianie poczucia własnej wartości.

Często dzieci nie uprawiają sportu, bo brak im odpowiednich wzorców lub wsparcia najbliższych. Dzieci chętniej angażują się w sport, kiedy widzą, że rodzice to cenią. Zastanówmy się więc jak uświadamiamy dzieciom znaczenie regularnej aktywności fizycznej. Czy udaje się nam je przekonać, że uprawianie sportu jest ważnym elementem życia? Czy nasze dzieci zdają sobie sprawę z tego, że sport jest dla wszystkich - nie tylko tych bardziej uzdolnionych? I w końcu - czy dajemy im dobry przykład?

Biorąc pod uwagę wszystkie zalety sportu dla naszych dzieci, warto uwzględnić rolę trenerów i odpowiednio nastawionych rodziców. Z badań wynika, że dzieci najczęściej odnoszą sukcesy wtedy, gdy ważne dla nich osoby dorosłe kładą nacisk nie na bycie najlepszym, lecz na jak najlepszą pracę. W ramach zaangażowania w sport, dzieci powinny także mieć poczucie, że ich opinia i dokonywane wybory są ważne. Dzieci powinny uprawiać sport, bo tego chcą i sprawia im to przyjemność.

Jak możemy przekonać dzieci o licznych korzyściach ze sportu w życiu obecnym i w późniejszych latach? Jednym ze sposobów jest wskazywanie im pozytywnych wzorców. Ten rok obfituje w ważne imprezy sportowe. To doskonała okazja, byśmy zaczęli czerpać z doświadczeń i nastawienia

olimpijczyków oraz ich mam. Wykorzystajmy ich motywację do uprawiania sportu!

Prof. Joan L. Duda, psycholog sportu, Uniwersytet w Birmingham, Wielka Brytania

Artykuł został przygotowany na potrzeby kampanii społecznej "Dziękuję Ci, Mamo".